Heile Bømlo kommune ligg innan denkaledonske foldesona, men berggrunnen varierer atskilleg med omsyn til karakter og opphav. Nord for Hiskosen-Finnåsvika, som nesten deler øya Bømlo i to, dominererdjuperuptiv, vesentleggabbro, nordover til ei linje Økland-Folderøy oggranitt lenger nord. I sør er berggrunnen meir samansett med vekslande sørvest-nordaustgåande belte av dels omdannakambrosiluriske avsetningar (fyllitt,glimmerskifer, konglomerat med meir), dels bergartar av vulkansk opphav som har trengt gjennom desse avsetningane, blant annagrønstein ogdioritt.

Bømlo har ein svært varierande natur, frå eit nakent, skogfritt landskap ut mot havet i vest til frodige og lune parti mot aust. Landskapet er stort sett småkupert og lågt, men hevar seg i fjellet Siggjo (474 moh.), eit kjent seglingsmerke sentralt på øya Bømlo.

Bømlo har ei jamt fordelt busetjing.Svortland,Rubbestadneset,Folderøy og Steinsvåg ligg sentralt i kommunen,Mosterhamn i søraust ogLangevåg i sør. Administrasjonssenter og største tettstad erSvortland som har postadresseBremnes.

Bømlo (med dagens grenser) har hatt vekst i folkemengda i heile etterkrigstida. I tiårsperioden 2014–2024 auka folketalet i kommunen med gjennomsnittleg noko over 0,2 prosent årleg, mot 0,6 prosent i Vestland fylke (etter dei noverande grensene).

Ifylgje definisjonen tilStatistisk sentralbyrå er det sekstettstader i Bømlo. Tettstadene er til saman 8,0 km², og omfattar 3 % av arealet i kommunen.

Jordbruk og fiske er viktige næringar, men i sysselsetjing har industrien klart større betydning. Industrien omfattar 24 prosent av arbeidsplassane i Bømlo, 36 prosent om ein tek med byggje- og anleggsverksemd, kraft- og vassforsyning og renovasjon, medan primærnæringane omfattar i alt åtte prosent (2022).

Jordbruket er basert påhusdyrhald, særlegsau ogstorfe. Rekna etter ilandført kvantum er Bømlo den viktigaste fiskerikommunen i fylket etter Austevoll,Bergen ogBjørnafjorden.Fiskeoppdrett er ei viktig næring, og Bømlo har fleire matfisk- og setjefiskanlegg.

Den største industribransjen i Bømlo er verkstadindustrien, særleg produksjon av maskiner og utstyr, med litt over halvparten dei tilsette i industrien (2022). Den største bedrifta er den tidlegare motorfabrikken på Rubbestadneset, Wärtsilä Norway A/S. Denne bedrifta produserer alle gear og vridbare propellar til det finske konsernetWärtsilä. Av andre store selskap i Bømlo kan ein nemne Eidesvik Offshore ASA. Produksjon av næringsmiddel og drikkevarer, først og fremst fiskeforedling, er også ein viktig industribransje i kommunen.

Av dei busette arbeidstakarane i Bømlo har 29 prosent arbeid utanfor kommunen: 12 prosent i Stord/Fitjar, fire prosent i Stavanger-området (Stavanger,Sandnes,Sola ogRandaberg), tre prosent i Haugalands-området (avgrensa tilHaugesund, Sveio,Tysvær,Vindafjord ogKarmøy) og fire prosent i Bergen (2022).

AvisaBømlo-Nytt kjem ut to gonger i veka som papiravis; utgjevarstad er Bremnes.

Vegnettet er tett, og alle øyane der det bur folk, har brusamband, bortsett fråEspevær og Geitung, begge vest for øya Bømlo. Bømlo har samband til Stord ogHaugalandet viaTrekantsambandet (E 39 / fylkesveg 542).

Det er småbåtkanalar midt på Bømlo: Røyksundkanalen og Kulleseidkanalen. Hurtigbåtsamband fører frå Rubbestadneset til resten av Sunnhordland, Austevoll og Bergen. Ferjesambandet Langevåg–Buavåg (fylkesveg 541) gir kortaste veg med bil til Haugesund.

Bømlo har vidaregåande skular på Svortland og på Rubbestadneset. På Finnås ligg Bømlo folkehøgskule. Bømlo sjukeheim ligg på Svortland.

Bømlo høyrer til Sør-Vestpolitidistrikt, Sunnhordlandtingrett ogGulating lagmannsrett.

Kommunen er med iregionrådetSamarbeidsrådet for Sunnhordland saman medAustevoll,Etne,Fitjar,Kvinnherad,Stord,Sveio ogTysnes.

Bømlo kommune svarer til dei firesokna Bremnes, Bømlo, Lykling og Moster i Sunnhordlandprosti iBjørgvin bispedømme iDen norske kyrkja.

Mot slutten av 1800-talet høyrde Bømlo til Søndhordland fogderi (futedøme) iSøndre Bergenhus amt.

Steinkyrkja ved Mosterhamn er antakeleg bygd rundt 1150, på tuftene av den opphavlege kyrkja, som etter tradisjonen skal vere bygd avOlav Tryggvason i slutten av 990-åra. PåMoster grunnlaOlav Haraldsson det norske kyrkjesamfunnet ved denkristenretten han sette på rikstinget her i 1024 (Mostertinget).Mostraspelet, eit årleg skodespel om desse hendingane, blir vist i Moster Amfi utandørs. Ei stor markering av 1000-årsjubileet for innføringa av kristendommen fann stad i 1995. Det finst minnesteinar over Olav Tryggvason, Olav Haraldsson og biskopGrimkjell.

På Moster i søraust har det vore brotemarmor ogkalkstein. PåHespriholmen nordvest for Espevær var det ein regulærsteinindustri isteinalderen, der grønstein i store mengder blei broten til våpen og reiskapar. På Lykling på vestsida av øya Bømlo var det drift ettergull av tre gruveselskap i perioden 1884–1910. På det meste var nesten 500 menneske i arbeid her, og resultatet blei i alt noko over 200 kilogram reint gull.

Kommunevåpenet (godkjent i 1980) viser eit sølvfarga sjøblad på raud botn. I Bømlo held ein seg til at det førestiller bladet avvasslilja, som er svært vanleg i dei mange tjerna og vatna i kommunen. Dei tre blada symboliserer òg dei tre tidlegare kommunane som utgjer Bømlo kommune i dag.

Namnet kjem av norrøntBymbil, truleg opphavleg namn på ei høgd, i slektskap medbembel, ‘navle‘ eller ‘mage', her i tydinga 'tjukk, oppsvollen'.

• Bømlo – øy
• Vestland
• Noregs geografi

• Bømlo kommune: nettstad

• Halleraker, Jan Helge & Stavland, Anders:Tusen øyar : [ei fotografisk reise på Bømlo], 1994, isbn 82-7326-028-3
• Sele, Kristine & Larsen, Jan Harald:Meir enn sirup : om handel og vandel på Bømlo, 1999, isbn 82-995338-0-5
• Steinsbø, Simon, Hovland, Kari Shetelig & Kolle, Nils:Bømlo bygdebok, 1972-, 5 b.