Arnljot Eggen
Faktaboks
- Fødd
- 13. august 1923, Tolga, Innlandet
- Død
- 4. februar 2009, Oslo
- Verke
- Forfatter
- Familie
Foreldre: Handelsmann og forfatter Eystein Eggen (1886–1973) og Emma Kvernmo (1890–1979).
Gift 1949 med sykepleier Esther Louise Eriksen (28.9.1921–), datter av sjåfør Erik Eriksen (1898–1970) og hustru Hjørdis (1898–1978), ekteskapet oppløst 1969.
Arnljot Eggen var ein produktiv og sterkt politisk engasjert forfattar og gjendiktar. Han skreiv i ulike sjangarar, og for både barn og vaksne. Han gjendikta litteratur frå mellom anna Polen, Russland og Nigeria, og introduserte fleire viktige utanlandske forfattarskapar for norske lesarar. Eggen arbeidde for betring av kunstnarars materielle kår og hadde fleire verv i Den norske Forfatterforening.
Arnljot Eggen var ein norsk forfattar. Han var ein produktiv og sterkt politisk engasjert forfattar og gjendiktar, og gav ut om lag 40 bøker i ulike sjangrar for barn og vaksne.
Bakgrunn
Arnljot Eggen var fødd iTolga iØsterdalen. Han voks opp iÅlen iTrøndelag. Eggen tok lærarskuleeksamen påElverum i 1947, var journalistvikar i aviseneØsterdølen ogFjell-Ljom, seinare lærar påVinstra, iVardal og iBærum. I åra 1960–1965 var han tilsett som museumspedagog vedNorsk Folkemuseum og var sidan forfattar på heiltid.
Han var medlem iAKP-ml i 1970-åra. Frå 1974 var han i to år leiar for Kunstnaraksjonen og arbeidde for garantert minsteinntekt for kunstnarar. Eggen var med i styret forNorsk Forfattarsentrum, hadde verv iDen norske Forfatterforening sitt styre og litterære råd og var med i redaksjonsrådet Samlagsringen.
Eggen debuterte i 1951 med diktsamlingaEld og is. Lyrikken er ein sjanger han vender attende til og utforskar gjennom heile forfattarskapen. Han vekslar mellom ubunden og bunden form gjennom politiske tekstar og sentrallyrikk rik på metaforar. I boka Eystein Eggen og skriftkulturen i fjellregionen (1996) redigerte han sakprosa fråNord-Østerdalen, mellom andre avIvar Mortensson-Egnund ogArne Garborg. Eggen skreiv òg barnelitteratur i ulike sjangrar og gjorde gjendiktingar.
Eggen var skribent i aviser somDagbladet ogKlassekampen. ISyn og Segn publiserte han dikt og oversynsartiklar om norsk og dansk lyrikk. Han skreiv skjønnlitteratur pånynorsk og nytta elles beggemålformer, og han er representert iantologiar og lesebøker. Han fekk fleire prisar.
Forfattarskapen
Foto 2000. Bilde frå Norsk biografisk leksikon.
Eksperimentell og modernistisk
Etter debuten følgde meir eksperimentelle diktsamlingar:Jegeren (1955) ogSendebod (1959). I denmodernistiske samlingaEit hovud i havet (1965) kan lesaren møte notida, men òg det tidlause gjennom det forfattaren kallar mytologiske variasjonar. Tittelen har myten omOrfeus som undertekst. Eggen viser ofte tilantikk mytologisk tradisjon, men i ei fortolking som høver i hans eiga tid. IRoller og røynd (1967) flettar han inn dikt med titlar som «Afrodite» og «Aldrande Narkissos» og er oppteken av identitet og roller, lik mange forfattarar i 1960-åra.
Protestdikting
SamlinganeBaksideviser (1970) ogSkrifta på veggen (1976) er protestdikting og brukslitteratur. Mange av visene harFinn Ludt sett melodi til. Somdramatikar gjekk Eggen nye vegar med detrevyprega og dels dokumentariske skodespeletPendlerne (1973). Stykket var ein skarp kritikk av utnytting og bruk av mobil arbeidskraft og vart til i dialog med skodespelarane. Skodespelet vart sett opp påNationaltheatret, iFjernsynsteatret og som oppsøkjande teater, og Eggen fekk sterk motbør frå den konservative og sosialdemokratiske pressa.
Formidlar og gjendiktar
Eggen var formidlar av litteratur som var lite kjend her til lands. I 1966 gav han ut samlingaSovjetlyrikk, saman medMartin Nag, og året etter ei samling med polsk etterkrigslyrikk. I 1968 og 1982 gjendikta han nigerianske versdrama avWole Soyinka og Obotunde Ijimere. Han har òg gjendiktaWolf Biermann i Brecht-tradisjonen, mellom annaSongar til piggtrådharpe (1971). I lag medStig Holmås ogArvid Torgeir Lie redigerte Eggen diktantologienLa hundre blomster blomstre (1974).
Leikande opprørsk
I 1962 kom den første barneboka, diktsamlingaRuske-Rasmus, følgd av mellom annaTørres Brillesterk og andre barnerim (1966) ogHanane på Kreta (1985). Eggen kan skrive tradisjonell barnelyrikk medallusjonar til folketradisjon for barn, som i morgonsongen til sola, Blakken og kalven, eller han skriv om veslebarnet si undring over vakker natur. Andre dikt er nærmast surrealistiske og plasserer Eggen i nonsenstradisjonen, saman medJan Magnus Bruheim,Inger Hagerup ogAndré Bjerke.
Stundom bryt han idyllen og er ironisk, eller han har ein tydeleg politisk bodskap, som i ungdomsromanenDen lange streiken (1981). Eggen har òg skrive nokre høyrespel og dessutan litteratur for lesesvake.
Det flyktige og det varige
Sprekker i muren (1969) var den første samlinga der ein del av tekstane høyrer tilaforismesjangeren. Forkortingar kallar Eggen dei. Ofte er desse tekstane sterkt tidsbundne, men nokre har meir allmenngyldig karakter. Andre samlingar der «forkortingar» er inkluderte, erSkulder ved skulder (1977) ogDet flyktige varige (1988). I «Det motvillige diktet» frå samlingaDikt mot det stumme (1993) konkluderer Eggen at eit fullenda dikt er «det som stumt seier alt».
ILengdesnitt (1997) syner Eggen breidda i den lyriske produksjonen og skriv om «bakteppet» for forfattarskapen sin, det vil seie påverknaden frå andre forfattarar og retningar. Mellom dei han nemner, er Paal Brekke, lyrikar og gjendiktar av den legendariske angloamerikanske modernisten T.S. Eliot. Andre inspirasjonskjelder er finlandssvenske ekspresjonistiske forfattarar som Edith Södergran og Elmer Diktonius og politiske forfattarar som Bertolt Brecht.
Prisar
Eggen fekk mellom annaNoregs Mållags barnebokpris i 1963 forRuske-Rasmus, Kritikarprisen i 1982 forDen lange streiken,Doblougprisen i 1985 og Melsom-prisen i 1989 forDet flyktige varige.
Bibliografi
- Lengdesnitt. Dikt, viser og aforismer i utval. (Lyrikk, Samlaget, 1997)
- Dikt i utval. (Lyrikk, Samlaget, 1996)
- Eystein Eggen og skriftkulturen i fjellregionen. (Sakprosa, Samlaget, Samlaget, 1996)
- Når fuglane frir (medf). (Barnebok, Samlaget, 1996)
- Dikt mot det stumme. (Lyrikk, Samlaget, 1993)
- Kongsdatteren og røverne. (Barnebok, Altera forlag, 1988)
- Det flyktige varige. (Lyrikk, Samlaget, 1988)
- Vi er dei mange. Teater om arbeidsfolk. (Dramatikk, Samlaget, 1987)
- Wolf Biermann: Dra-dra. (Gjendiktning, 1986)
- Hanane på Kreta. (Lyrikk for barn og ungdom, Samlaget, 1985)
- Jaroslav Seifert: Songen om epletreet. (Gjendiktning, 1985)
- Hei sveis. (Lyrikk for barn og ungdom, Cappelen, 1984)
- Obotunde Ijimere: Fødd med eld på hovudet. (Gjendiktning, 1982)
- Den lange streiken. (Ungdomsbok, Samlaget, 1981)
- Dei nødvendige. (Lyrikk, Cappelen, 1980)
- Dikt gjennom 30 år. (Lyrikk, Samlaget, 1979)
- Skulder ved skulder. (Lyrikk, Samlaget, 1977)
- Skrifta på veggen. (Salmar/songar/viser, Samlaget, 1976)
- Knaben-balladen og andre tekster. (Lyrikk, Samlaget, 1974)
- Lagnad sa vi. (Lyrikk, Bokklubben, 1972)
- Wolf Biermann: Songar til piggtråd-harpe. (Gjendiktning, 1971)
- Baksideviser. (Salmar/songar/viser, Samlaget, 1970)
- Sprekker i muren. (Ungdomsbok, Samlaget, 1969)
- Obotunde Ijimere og Wole Soyinka: Når trommene tal (Gjendiktning, 1968)
- Roller og røynd. (Lyrikk, Samlaget, 1967)
- Polsk etterkrigslyrikk: Den sjuande engelen (medf). (Gjendiktning, 1967)
- Sovjetlyrikk frå Majakovskij til Jevtusjenko (medf). (Gjendiktning, 1966)
- Eit hovud i havet. (Lyrikk, Samlaget, 1965)
- Sagasus i stasjonsbyen. (Prosa, Samlaget, 1962)
- Sendebod. (Lyrikk, Tiden, 1959)
- Jegeren. (Noveller, Tiden, 1955)
- Eld og is. (Lyrikk, Tiden, 1951)
Les meir i Store norske leksikon
Eksterne lenker
Litteratur
- Edvard Beyer (red.):Norges litteraturhistorie, bd. 5 og 6. Oslo 1975
- Edvard Beyer (red.):Norges litteraturhistorie, bd. 6. Oslo 1995
- Edvard Beyer (red.):Norges litteraturhistorie, bd. 7. Oslo 1997
- Tone Birkeland ofl. (red.):Norsk barnelitteraturhistorie. Oslo 1997
- Ottar Grepstad:Det nynorske blikket. Oslo 2002
- Skriven av:
- Artikkelen inneheld tekst frå:
- Sist oppdatert:
- ,sjå alle endringar
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må vere logga inn for å kommentere.
