Suomâ täsiväldi Suomen tasavalta (suomâkielân ) (ruotâkielân ) lippu vaakun Suomâ sajadâh Euroopist Staatâhäämi parlamentaarlâš täsiväldi President Alexander Stubb Uáiviminister Petteri Orpo Uáivikaavpug Helsig Eres kaavpugeh Espoo ,Tampere ,Vantaa ,Oulu ,Turku ,Jyväskylä ,Lahti Vijđodâh 338 454,61 km² – sisčääci 10,2 % Ässeeloho(2020 ) 5 528 008[ 1] – ässeesaahâdvuotâ 16,3 ässed/km² – aalmugstuárrum 0,30 %[ 2] (2020 ) Virgáliih kielah suomâkielâ ,ruotâkielâ Vaaluut euro (EUR )BAP (2018 ) – ohtsis 277 miljard[ 3] – per ässee 50 068[ 3] Äigi UTC+2 – kesiäigi UTC+3 Jiečânâsvuotâ – autonomiaSovjet-Ruoššâ tubdâstij jiečânâsvuođâ 29. njuhčâmáánu 1809 6. juovlâmáánu 1917 31. juovlâmáánu 1917 Uánádâs FI, FIN – fiävruin FIN – kirdemmašinijn OH Sundenummeer +358 Internet TLD .fi Aalmuglâšlaavlâ Maamme
Suomâ teikkâSuomâ täsiväldi (orjâlâškielân Suopma Suoma dásseváldi ,nuorttâlâškielân Lääʹddjânnam Lääʹddjânnam tääʹssväʹldd ,suomâkielân Suomi Suomen tasavalta ,ruotâkielân Finland Republiken Finland ) lii jiečânâs täsiväldi Tave-Euroopist Nuorttâmeerâ tavenuorttiibeln. Tonuáivikaavpug liiHelsig .
Suomâ seervâiEuroop unionân uđđâivemáánu 1. peeivi1995 .[ 4] juovlâmáánu 19. peeivi Suomâ vuáláčaalijSchengen sopâmuš oovtâstTanskain jáRuotáin .[ 5]
Vittâ ive maŋeláá ađainjuhčâmáánu 25. peeivi2001 Suomâ seervâiSchengen-kuávlun ,[ 5] vuossâmuu peeivi tot seervâi meideurokuávlun .
Puoh aigij puolâšulâttâs Suomâst, mii lii -51,5 cekkid, mitteduiuđđâivemáánu 28. peeivi1999 Kittâl Pokkaast . TalleAanaar kuávlust šleeđgah potkânii maaŋgâ tiijmán, já čäcipocceeh jieŋŋuu. Meiddei autoh já rekah jieŋŋuu luodâ oolâ, já moottorkiälháigijn lijjii vädisvuođah. Anarist lâi jo valmâšin evakuistemvuávám ton várás, jis šleeđgah iä liččiigin maccâm.[ 6] [ 7]
Suomâ ovdâskodde čokkânOvdâskoddetáálust Helsigist.Suomâ staatâhäämi liitäsiväldi .[ 4] täsivääldi president , kiän virgepaje pištá kuttâ ive, kuittâg enâmustáá kyehti virgepaje maŋaluvâi.[ 8] [ 8]
Suomâ eennâmkodeh ive 2009 rääjistIve 2009 rääjist Suomâst láá lamaš 19 eennâmkodded, main ohtâ ađaiÅland lii jiešhaaldâtlâš.[ 9]
Uđđâivemáánu 1. peeivi2023 Suomân vuáđuduvvii 21pyereestvaijeemkuávlud .[ 10]
Historjáliih eennâmkodeh Suomâst láá 9.
Presidentist lii vala-uv formaallâškieldimvuoigâdvuotâ vuáđulaavâ mield ađai ko ovdâskodde lii tuhhiittâm laavâ já adelâm tom presidentân nanodemnáál, te president puáhtá kyeđđiđ laavâ naanoodhánnáá teikâ piettâl naanoodmist tom. Jis taat tábáhtuvá, te laahâ máccá ovdâskoodán, mii puáhtá val nanodiđ laavâ president naanoodhánnáá-uv. President noomât alemuid virgealmaid já joođeet oovtâst staatâraađijn Suomâ olgopolitiik.[ 11] [ 12] Euroop unionân kyeskee aašijd hoittáá uáiviminister.[ 13]
Presidentin väljejui ive 2024Alexander Stubb , ko sun finnij 51,6 % jienâinive 2024 presidentvaaljâi nube jienâstemkeerdist.[ 14]
Virgálávtuáiviminister , eresministereh járiehtikansler tahehstaatârääđi haldâttâssân .[ 15] Petteri Orpo já staatâvarijministerRiikka Purra .[ 16]
Suomâ vuáđulaavâ mield Suomâst staatâväldi kulá aalmugân já haldâttâsvääldi kevttihtäsivääldi president jástaatârääđi , mon jesâneh kalgeh navdâšiđ ovdâskode luáttámuš.[ 17] oovtkáámmársâš parlament . Ovdâskoddeest láá 200aalmugovdâsteijed , kiäh väljejuvvojeh koskâvuođâlâš ovdâskoddevaaljâin.Taah vaaljah tuállojeh neelji ive kooskâi.
Tuámuvääldi kevttih jiešráđáliih tuámustoovlih, moh juáhásehalmolijd tuámustovlijd ,haldâttâhtuámustovlijd jásierânâstuámustovlijd . Almolijd tuámustovlijd kulehkeerrivrievtih ,hovirievtih jáalemus riehti , main kieđâvušeh rijdo- já rikosaašijd sehe eres ucâmušaašijd.Haldâttâhtuámustovlijd kulehhaldâttâhriehti jáalemus haldâttâhriehti .[ 18] [ 19] almoshaldâttuv toimâmist já miärádâsâin.
Suomâst láá suulân 5,5 miljovn ässed.
Suomâ vuáđulaavâ mield Suomâ aalmuglâškielah láá suomâ- já ruotâkielâ. Kuittâg vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent mieldsämmilijn algâaalmugijn,romanijn já eresucceeblovoin liivuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur.[ 20]
↑ pxnet2.stat.fi - Ässeeloho Čujottum 8.7.2020(suomâkielân) ↑ www.cia.gov - Aalmugstuárrum Čujottum 8.7.2020(eŋgâlâskielân) ↑a â www.imf.org - Bruttoaalmugpyevtittâs Čujottum 8.7.2020(eŋgâlâskielân) ↑a â [Suomâ vuáđulaahâ ] (PDF) Suomâ riehtiministeriö . Čujottum 1.1.2023. ↑a â 2000/777/EY: Neuvoston päätös, tehty 1 päivänä joulukuuta 2000, Schengenin säännöstön soveltamisesta Tanskassa, Suomessa ja Ruotsissa sekä Islannissa ja Norjassa - Julistukset EUR-LEX . Čujottum 1.1.2023. (suomâkielân) ↑ Muistatko tämän? Tasan 21 vuotta sitten kärvisteltiin yli 50 asteen pakkasissa Lapissa: "Autot ruikkivat nesteitä, sähköt poikki Inarissa" Lapin Kansa . Čujottum 29.12.2023. (suomâkielân) ↑ Olthuis, Marja-Liisa: Uđđâihán lopeduvvojeh sälttipuolâšeh anarasaavis.fi . 29.12.2023. Čujottum 29.12.2023. (suomâkielân) ↑a â Suomâ vuáđulaavâ 5. loho↑ Suomâ vuáđulaavâ 11. loho↑ Kuávluvaaljah vaalit.fi . 31.10.2022. Čujottum 1.12.2022. ↑ Suomâ vuáđulaavâ 7. loho↑ Suomâ vuáđulaavâ 8. loho↑ EU-asioiden käsittely valtioneuvostossa . Staatârääđi. Čujottum 26.7.2020(suomâkielân) ↑ Peltonen, Topias, Karhu, Otso, Hankaniemi, Anu Leena, Piirainen, Elli, Kangas, Laura já Mannermaa, Jaakko: Kaikki äänet on laskettu: Stubb 51,6 prosenttia, Haavisto 48,4 prosenttia Yle Uutiset . 11.2.2024. Čujottum 11.2.2024. (suomâkielân) ↑ Valtioneuvoston toiminta Staatârääđi. Čujottum 26.7.2020(suomâkielân) ↑ Suominen, Saammâl: Suomâst lii uđđâ haldâttâs Anarâš aavis . 26.6.2023. Čujottum 27.6.2023. ↑ Suomâ vuáđulaavâ 1. loho↑ Hallinto-oikeudet oikeus.fi Čujottum 4.11.2020(suomâkielân) ↑ Suomâ vuáđulaavâ 9. loho Čujottum 4.11.2020(suomâkielân) ↑ Suomâ vuáđulaavâ 17. loho
Jurgâlus Taat artikkâl teikkâ uási tast lii jurgâlum ereskielâlâš Wikipedia artikkâlist.
Algâalgâlâš artikkâl:
fi:Suomi
.JPG)
