India täsiväldi ađaiIndia lii jiečânâsstaatâ Maadâ-Aasiast . Tonuáivikaavpug liiNew Delhi .
India vijđodâh lii 3 287 263 km², mast 314 070 km² lii čääci.[ 1] Vijđoduv mield India lii maailm 8. stuárráámus staatâ.[ 1]
India lii staatâ Maadâ-Aasiast. Ton ránnjástaatah láá viestâristPakistan , tavveenKiina ,Nepal jáBhutan já nuorttânBangladesh jáMyanmar .[ 1] Indiast staatârääjih láá ohtsis 13 888 km.[ 1] Kuhemus rääji lii rääji Bangladesháin, mii lii 4 142 km. Uánihumos rääji vist lii 659 km rääji Bhutanáin. India rájášuvá maadâviestâristArabiameerân , mäddinIndia väldimeerân já maadânuorttânBengalluohtân . Merâriddo lii ohtsis 7 000 km.[ 1]
India kuhemuus juuhâ liiGanges . Ton kukkodâh lii 2 525 km,[ 2] já ton kulgâmvijđodâh lii 1 999 000 km2 .[ 3] Ganges já ton uálgijuuvah tievih tulvečääsistkesimonsuun ääigi.
Kanchenjunga lii India alemus vääri.India alemus saje liiKanchenjunga čokke (8 586 m).[ 1] Tot lii India áinoo čokke, mii paijaan paijeel 8 000 meetter alodâhân.[ 4] [ 5] India nubben alemus vääri liiNanda Devi (7 816 m), já ton kuálmádin alemus vääri liiKamet (7 756 m).[ 5]
India vyeligumos saje liiIndia väldimeerâ riddo (0 m).[ 1]
India staatâhäämi lii parlamentaarlâš littotäsiväldi. Staatâhovdâ lii India president. Tááláš president liiDroupadi Murmu . Tááláš uáiviminister liiNarendra Modi .
India vuáđulaavâ 79 § mield Indialahâasâttemorgaan liikyevtkáámmársâš parlament , mast láápajekáámmár Rajya Sabha jávyelikáámmár Lok Sabha.[ 6]
Rajya Sabha lii uásistaatâi rääđi. Tobbeen pyehtih leđe enâmustáá 250 ovdâsteijed, kiäinIndia president noomât 12. Ive 2025 rääđist lijjii 245 ovdâsteijed.[ 7] Loopâid ovdâsteijed nomâtteh uásistaatâi já territorioi lahâasâttemorgaaneh. Uásistaatâi já territorioi ovdâsteijeemereh láá kiddâ jieškođe-uv uásistaatâ tâi territorio ässeelovvoost. Pajekáámmár ovdâsteijei paje pištá 6 ive, já ovdâsteijein kuálmádâs väljejuvvojeh kyevti ive kooskâi.[ 7] Pajekáámmár saavâjođetteijee liiIndia väripresident . Rajya Sabha lii pisovâš orgaan.
Lok Sabha lii aalmugij káámmár. India vuáđulaavâ 81 § mield tobbeen pyehtih leđe enâmustáá 550 ovdâsteijed (ive 2020 räi 552). Aalmug väljee enâmustáá 530 ovdâsteijed njuolgâ valjâiguin,[ 6] moh uárnejuvvojeh jyehi viiđâd ive. Loopah 20 ovdâsteijed ovdâstehIndia littoterritorioid .[ 6] Iivij 1952–2020 India president nomâttij kyehti ovdâsteijee vyelikámárân, mut ij innig uđđâivemáánust 2020 vuáimán puáttám lahânubástus tiet. Ive 2025 vyelikámárist lijjii 543 ovdâsteijed. Toledum vaaljah láá meid máhđuliih.[ 7] Lok Sabha ovdâsteijeeh väljejeh koskâvuođâstisvyelikáámmár saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee.[ 6]
Stuárráámus vaikuttâs indialii elimân lii tast, mon kaastin sun šadda.Kasti lii mottoomlágán ohtsâškoddeluokka, mii meerrid ulmuu sajattuv, pargo já joba pelikyeimi. Kastivuáhádâh lii virgálávt komettum, mut puáris jurdâččemvyehi já täävih vaikutteh vala čuuvtij ulmui elimân.[ 8]
Ässeelovo mield India lii puoh stuárráámus staatâ maailmist.[ 9] Stuorrâ uási aalmugist áásá vala táálunkuávlust.
Ihe Ässeeloho Ihe Ässeeloho Ihe Ässeeloho Ihe Ässeeloho Ihe Ässeeloho 1960 449 595 489 1973 594 192 969 1985 781 736 502 1997 990 460 131 2009 1 190 138 069 1961 458 626 687 1974 608 002 572 1986 798 941 802 1998 1 007 746 556 2010 1 205 624 648 1962 467 962 144 1975 622 232 355 1987 816 328 792 1999 1 025 014 711 2011 1 221 156 319 1963 477 615 992 1976 636 883 717 1988 833 833 510 2000 1 042 261 758 2012 1 236 686 732 1964 487 607 406 1977 651 935 141 1989 851 374 699 2001 1 059 500 888 2013 1 252 139 596 1965 497 952 332 1978 667 339 022 1990 868 890 700 2002 1 076 705 723 2014 1 293 859 294 1966 508 656 247 1979 683 032 539 1991 886 348 712 2003 1 093 786 762 2015 1 309 053 980 1967 519 722 246 1980 698 965 575 1992 903 749 636 2004 1 110 626 108 2016 1 324 171 354 1968 531 160 986 1981 715 105 168 1993 921 107 534 2005 1 127 143 548 2017 1 339 180 127 1969 542 983 934 1982 731 443 752 1994 938 452 550 2006 1 143 289 350 2018 1 349 217 956 1970 555 199 768 1983 747 986 284 1995 955 804 355 2007 1 159 095 250 2020 1 326 093 247 1971 567 805 061 1984 764 749 394 1996 973 147 577 2008 1 174 662 334 2025 1 477 519 529 1972 580 798 773 Käldee:Wikidata
Indiast sárnojeh maŋgâčyet kiellâd. Virgálijn kielâin puoh enâmustáá kiävttojehhindi- jáeŋgâlâskielâ . Eŋgâlâskielâ šoodâi almolâžžân tallaa ääigi, ko India lâiStuorrâ-Britannia siirdâeennâm .
Indiast láá maaŋgah miljovnkaavpugeh, teguMumbai jáDelhi . Miljovnkaavpugij ässeeloho stuáru jotelávt, ko toid värrejeh ubâ ääigi lase ulmuuh.
India maaŋgâin oskolduvâin táválumos liihindulâšvuotâ .[ 10] Hindulâšvuotân kulá puoh ellee kunnijâttem, tastko hindu osko siäluvaajâldmân. Ton mield ko olmooš jáámá, te sun šadda uđđâsist já máccá maailmân jo-uv olmožin tâi ellen. Hiinduh oskoh, et lávgudâtmáin paseGangejuuvâst siälu putásmuvá.Varanasi pase kaavpugist Gangejuuvâ pellâst uáiná lávgudettei lasseen ruummâšij puáldim. Puáldim maŋa kuunah leškejuvvojeh juuhân. Návt siälu puáhtá peessâđ avalâš avalâš ráávhun ađai luovâniđ siäluvaajâldmist.[ 8]
Hiinduh já puurâkuusâ piärgu, tastko sij aneh tom ellee passeen.[ 8]
Indiast láá ennuv ollâopâttuvah já eres-uv ollâtásásâš škovlim, mut kuittâg ive 2011 tuše 74,04 % aalmugist (65,46 % nisonijn já 82,14 % almain) maatij luuhâđ.[ 11]
↑a â b c č d đ e India The World Factbook . Čujottum 6.4.2025. (eŋgâlâskielân) ↑ Jain, Sharad K.; Agarwal, Pushpendra K.; Singh, Vijay P.: Hydrology and water resources of India . Springer, 2007.ISBN 978-1402051791 . ↑ Webersik, Christian: Climate Change and Security: A Gathering Storm of Global Challenges . ABC-CLIO, 2010.ISBN 9780313380075 . ↑ HIGH ASIA II – Himalaya of Nepal, Bhutan, Sikkim and adjoining region of Tibet peaklist.org . Čujottum 7.4.2025. (eŋgâlâskielân) ↑a â HIGH ASIA I – The Karakoram, Pakistan Himalaya and India Himalaya (north of Nepal) peaklist.org . Čujottum 7.4.2025. (eŋgâlâskielân) ↑a â b c India's Constitution of 1949 with Amendments through 2016 (PDF) Constitute . Čujottum 27.4.2025. (eŋgâlâskielân) ↑a â b Terms of the Houses India vaaljâlävdikodde . Vyerkkejum 11.1.2024. Čujottum 27.4.2025. (eŋgâlâskielân) ↑a â b Arjanne, Satu et al.: Škoovlâ biologia já eennâmtiätu 6 , s. 82–84. Jurgâlâm Mattus, Ilmari. Sämitigge, 2010. ↑ Most populous nation: Should India rejoice or panic? bbc.com . 1.5.2023. Čujottum 16.2.2024. (eŋgâlâskielân) ↑ C −1 Population by religious community – 2011 web.archive.org . Čujottum 28.4.2025. (eŋgâlâskielân) ↑ Provisional Population Totals, Paper 1 of 2011 . Census of India, 2011. Office of Registrar General & Census Commissioner, 2011.