Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Njuškii siskáldâsân
Wikipedia
Uusâ

India

Wikipedia:st
India täsiväldi
भारत गणराज्य(hindikielân)
Bhārat Gaṇarājya

Republic of India(eŋgâlâskielân)
lippu
lippu
vaakun
vaakun
Staatâhäämitäsiväldi
PresidentDroupadi Murmu
UáiviministerNarendra Modi
UáivikaavpugNew Delhi
Eres kaavpugehMumbai,
Delhi,
Kalkutta,
Chennai
Vijđodâh3 287 263[1] km²
– sisčääci9,55 %
Ässeeloho(2018)1 425 775 850
– ässeesaahâdvuotâ423,7 ässed/km²
– aalmugstuárrum1,25 %(2014)
Virgáliih kielahhindikielâ,eŋgâlâskielâ
VaaluutIndia rupia (INR)
ÄigiUTC+5.30
UánádâsIN
– fiävruinIND
– kirdemmašinijnVT
Jotolâhčižetpiälásâš
Sundenummeer+91
Internet TLD.in
Motto"Satyameva Jayate" (sanskritkielân)
AalmuglâšlaavlâJana-Gana-Mana

India täsiväldi ađaiIndia lii jiečânâsstaatâ Maadâ-Aasiast. Tonuáivikaavpug liiNew Delhi.

Eennâmtiätu

[mute |mute käldee]

India vijđodâh lii 3 287 263 km², mast 314 070 km² lii čääci.[1] Vijđoduv mield India lii maailm 8. stuárráámus staatâ.[1]

Sajadâh já rääjih

[mute |mute käldee]

India lii staatâ Maadâ-Aasiast. Ton ránnjástaatah láá viestâristPakistan, tavveenKiina,NepalBhutan já nuorttânBangladeshMyanmar.[1] Indiast staatârääjih láá ohtsis 13 888 km.[1] Kuhemus rääji lii rääji Bangladesháin, mii lii 4 142 km. Uánihumos rääji vist lii 659 km rääji Bhutanáin. India rájášuvá maadâviestâristArabiameerân, mäddinIndia väldimeerân já maadânuorttânBengalluohtân. Merâriddo lii ohtsis 7 000 km.[1]

RánnjástaatâRääji kukkodâhKárttá
Pakistan3 190 km
Kiina2 659 km
Nepal1 770 km
Bhutan659 km
Bangladesh4 142 km
Myanmar1 468 km

Jäävrih já juuvah

[mute |mute käldee]

India kuhemuus juuhâ liiGanges. Ton kukkodâh lii 2 525 km,[2] já ton kulgâmvijđodâh lii 1 999 000 km2.[3] Ganges já ton uálgijuuvah tievih tulvečääsistkesimonsuun ääigi.

Morfologia

[mute |mute käldee]
Kanchenjunga lii India alemus vääri.

India alemus saje liiKanchenjunga čokke (8 586 m).[1] Tot lii India áinoo čokke, mii paijaan paijeel 8 000 meetter alodâhân.[4][5] India nubben alemus vääri liiNanda Devi (7 816 m), já ton kuálmádin alemus vääri liiKamet (7 756 m).[5]

India vyeligumos saje liiIndia väldimeerâ riddo (0 m).[1]

Haldâttâh já politiik

[mute |mute käldee]

India staatâhäämi lii parlamentaarlâš littotäsiväldi. Staatâhovdâ lii India president. Tááláš president liiDroupadi Murmu. Tááláš uáiviminister liiNarendra Modi.

Parlament

[mute |mute käldee]

India vuáđulaavâ 79 § mield Indialahâasâttemorgaan liikyevtkáámmársâš parlament, mast láápajekáámmár Rajya Sabha jávyelikáámmár Lok Sabha.[6]

Rajya Sabha lii uásistaatâi rääđi. Tobbeen pyehtih leđe enâmustáá 250 ovdâsteijed, kiäinIndia president noomât 12. Ive 2025 rääđist lijjii 245 ovdâsteijed.[7] Loopâid ovdâsteijed nomâtteh uásistaatâi já territorioi lahâasâttemorgaaneh. Uásistaatâi já territorioi ovdâsteijeemereh láá kiddâ jieškođe-uv uásistaatâ tâi territorio ässeelovvoost. Pajekáámmár ovdâsteijei paje pištá 6 ive, já ovdâsteijein kuálmádâs väljejuvvojeh kyevti ive kooskâi.[7]Pajekáámmár saavâjođetteijee liiIndia väripresident. Rajya Sabha lii pisovâš orgaan.

Lok Sabha lii aalmugij káámmár. India vuáđulaavâ 81 § mield tobbeen pyehtih leđe enâmustáá 550 ovdâsteijed (ive 2020 räi 552). Aalmug väljee enâmustáá 530 ovdâsteijed njuolgâ valjâiguin,[6] moh uárnejuvvojeh jyehi viiđâd ive. Loopah 20 ovdâsteijed ovdâstehIndia littoterritorioid.[6] Iivij 1952–2020 India president nomâttij kyehti ovdâsteijee vyelikámárân, mut ij innig uđđâivemáánust 2020 vuáimán puáttám lahânubástus tiet. Ive 2025 vyelikámárist lijjii 543 ovdâsteijed. Toledum vaaljah láá meid máhđuliih.[7] Lok Sabha ovdâsteijeeh väljejeh koskâvuođâstisvyelikáámmár saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee.[6]

Viehâdâh

[mute |mute käldee]

Stuárráámus vaikuttâs indialii elimân lii tast, mon kaastin sun šadda.Kasti lii mottoomlágán ohtsâškoddeluokka, mii meerrid ulmuu sajattuv, pargo já joba pelikyeimi. Kastivuáhádâh lii virgálávt komettum, mut puáris jurdâččemvyehi já täävih vaikutteh vala čuuvtij ulmui elimân.[8]

Ässeeloho

[mute |mute käldee]

Ässeelovo mield India lii puoh stuárráámus staatâ maailmist.[9] Stuorrâ uási aalmugist áásá vala táálunkuávlust.

IheÄsseelohoIheÄsseelohoIheÄsseelohoIheÄsseelohoIheÄsseeloho
1960449 595 4891973594 192 9691985781 736 5021997990 460 13120091 190 138 069
1961458 626 6871974608 002 5721986798 941 80219981 007 746 55620101 205 624 648
1962467 962 1441975622 232 3551987816 328 79219991 025 014 71120111 221 156 319
1963477 615 9921976636 883 7171988833 833 51020001 042 261 75820121 236 686 732
1964487 607 4061977651 935 1411989851 374 69920011 059 500 88820131 252 139 596
1965497 952 3321978667 339 0221990868 890 70020021 076 705 72320141 293 859 294
1966508 656 2471979683 032 5391991886 348 71220031 093 786 76220151 309 053 980
1967519 722 2461980698 965 5751992903 749 63620041 110 626 10820161 324 171 354
1968531 160 9861981715 105 1681993921 107 53420051 127 143 54820171 339 180 127
1969542 983 9341982731 443 7521994938 452 55020061 143 289 35020181 349 217 956
1970555 199 7681983747 986 2841995955 804 35520071 159 095 25020201 326 093 247
1971567 805 0611984764 749 3941996973 147 57720081 174 662 33420251 477 519 529
1972580 798 773
Käldee:Wikidata

Kielah

[mute |mute käldee]

Indiast sárnojeh maŋgâčyet kiellâd. Virgálijn kielâin puoh enâmustáá kiävttojehhindi-eŋgâlâskielâ. Eŋgâlâskielâ šoodâi almolâžžân tallaa ääigi, ko India lâiStuorrâ-Britanniasiirdâeennâm.

Kaavpugeh

[mute |mute käldee]

Indiast láá maaŋgah miljovnkaavpugeh, teguMumbaiDelhi. Miljovnkaavpugij ässeeloho stuáru jotelávt, ko toid värrejeh ubâ ääigi lase ulmuuh.

Oskoldâh

[mute |mute käldee]

India maaŋgâin oskolduvâin táválumos liihindulâšvuotâ.[10] Hindulâšvuotân kulá puoh ellee kunnijâttem, tastko hindu osko siäluvaajâldmân. Ton mield ko olmooš jáámá, te sun šadda uđđâsist já máccá maailmân jo-uv olmožin tâi ellen. Hiinduh oskoh, et lávgudâtmáin paseGangejuuvâst siälu putásmuvá.Varanasi pase kaavpugist Gangejuuvâ pellâst uáiná lávgudettei lasseen ruummâšij puáldim. Puáldim maŋa kuunah leškejuvvojeh juuhân. Návt siälu puáhtá peessâđ avalâš avalâš ráávhun ađai luovâniđ siäluvaajâldmist.[8]

Hiinduh já puurâkuusâ piärgu, tastko sij aneh tom ellee passeen.[8]

Škovlim

[mute |mute käldee]

Indiast láá ennuv ollâopâttuvah já eres-uv ollâtásásâš škovlim, mut kuittâg ive 2011 tuše 74,04 % aalmugist (65,46 % nisonijn já 82,14 % almain) maatij luuhâđ.[11]

Fáádást eres soojijn

[mute |mute käldee]

Käldeeh

[mute |mute käldee]

  1. aâbcčdđeIndia The World Factbook. Čujottum 6.4.2025. (eŋgâlâskielân)
  2. Jain, Sharad K.; Agarwal, Pushpendra K.; Singh, Vijay P.: Hydrology and water resources of India. Springer, 2007.ISBN 978-1402051791.
  3. Webersik, Christian: Climate Change and Security: A Gathering Storm of Global Challenges. ABC-CLIO, 2010.ISBN 9780313380075.
  4. HIGH ASIA II – Himalaya of Nepal, Bhutan, Sikkim and adjoining region of Tibet peaklist.org. Čujottum 7.4.2025. (eŋgâlâskielân)
  5. aâHIGH ASIA I – The Karakoram, Pakistan Himalaya and India Himalaya (north of Nepal) peaklist.org. Čujottum 7.4.2025. (eŋgâlâskielân)
  6. aâbcIndia's Constitution of 1949 with Amendments through 2016 (PDF) Constitute. Čujottum 27.4.2025. (eŋgâlâskielân)
  7. aâbTerms of the Houses India vaaljâlävdikodde. Vyerkkejum 11.1.2024. Čujottum 27.4.2025. (eŋgâlâskielân)
  8. aâbArjanne, Satu et al.: Škoovlâ biologia já eennâmtiätu 6, s. 82–84. Jurgâlâm Mattus, Ilmari. Sämitigge, 2010.
  9. Most populous nation: Should India rejoice or panic? bbc.com. 1.5.2023. Čujottum 16.2.2024. (eŋgâlâskielân)
  10. C −1 Population by religious community – 2011 web.archive.org. Čujottum 28.4.2025. (eŋgâlâskielân)
  11. Provisional Population Totals, Paper 1 of 2011. Census of India, 2011. Office of Registrar General & Census Commissioner, 2011.
Viežžum saajeest "https://smn.wikipedia.org/w/index.php?title=India&oldid=134248"
Luokka:
Čiehhum luokah:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp