Szanowni Państwo!

Spotykam się często z wypowiedziami zawierającymi słowobynajmniej w znaczeniu 'przynajmniej', np. „Bynajmniej ja tak sądzę”. Przyznaję, że mnie to razi. Bardzo proszę o wyjaśnienie zasad używania słowabynajmniej oraz o kilka przykładów poprawnego użycia. Dziękuję i pozdrawiam!

Rzeczywiście słowobynajmniej, nawet w nowych słownikach kwalifikowane jako książkowe, jest coraz częściej używane potocznie, nie tylko w sytuacjach oficjalnych (podobnie dzieje się też z do niedawna archaicznymaczkolwiek).

Partykułabynajmniej występuje najczęściej w połączeniu znie (przykład 1), ale też w zdaniu z zaprzeczonym czasownikiem (przykład 2):

1) Przegrał, bynajmniej nie w wyniku spisku.
2) Nie mam bynajmniej zamiaru ogłaszać tego drukiem.

Wykrzyknikbynajmniej, o którym niektórzy nieraz zapominają, może wystąpić samodzielnie jako odrzucenie możliwości twierdzącej (przykład 3). Wykrzyknikbynajmniej może też wzmacniać przeczenie zawarte w poprzedzającej wypowiedzi (przykład 4):

3) – Czy planujesz wyjazd? – Bynajmniej. Robię tylko porządki.
4) Nie był on skromny. Bynajmniej, pycha go rozpierała. (Inny słownik języka polskiego PWN)

Użyciabynajmniej w znaczeniu 'przynajmniej, w każdym razie' są obecne w polszczyźnie potocznej z cechami gwarowymi (przykład 5) i w wypowiedziach w założeniu eleganckich i poprawnych (przykłady 6 i 7):

5) Ale bynajmniej se wkoncu konkretnie pograłysmy i badz co badz to polubialam kosza i noge 100%. [blog, z którego cytuję, już nie istnieje]
6) W Neapolu wracam do rzeczywistości, dalej ta monotonia – tutaj bynajmniej nie mam problemów – robię to co mam robić, jak chce cos innego to mi mówi i robię to. [cytat z bloga, 1 września 2005]
7) Chodzi po prostu o naukę, ona się rozwija i musi się rozwijać! Ja bynajmniej jestem wierząca i nie sądzę, żeby sklonowanie dinozaura było czymś strasznym. [cytat z forum dyskusyjnego o paleontologii, 30 kwietnia 2006]

Wiele osób razi używanie słowabynajmniej w sposób niekonwencjonalny, w znaczeniu 'przynajmniej'. Jest to jednak innowacja dość rozpowszechniona, często spotykana w Polsce centralnej i na Pomorzu. Skoro przedostaje się do języka osób wykształconych, niewykluczone, że kiedyś zostanie zaaprobowana. Tak się stało w literackim języku kaszubskim, gdziebënômni jest synonimemprzënômni 'przynajmniej':

8) Choc tu je casno, ale bënômni cepło (Jest tu ciasno, ale przynajmniej ciepło. (E. Gołąbk,Kaszëbsczi słowôrz normatiwny, Gdańsk 2005, s. 24).

Sytuacja nie jest bynajmniej stabilna, ale jest przynajmniej co obserwować.

Porada opublikowana: 10.05.2006