Zaječar je grad uZaječarskom okrugu. Administrativni je centar Zaječarskog okuruga i ujedno je jedan od većih gradova Istočne Srbije. Prema popisu iz2011. bilo je 43.860 stanovnika (prema popisu iz2002. bilo je 39.625 stanovnika). U ovom popisu je u urbano gradsko naselje prvi put uračunato više prigraskih naselja koja gravitiraju ka gradu Zaječaru. To suGrljan,Zvezdan iVeliki Izvor. Ne računajući i stanovnike na privremenom radu u inostranstvu, broj stanovnika u Zaječaru prelazi 25.000. Sedište je više osnovnih i srednjih škola kao i Više škole za menadžment i prvog osnovanog privatnog fakultetu u Srbiji Fakulteta za menadžmentMegatrend univerziteta. Zaječar je i nadaleko poznat po muzičkom rok festivaluGitarijadi koja traje punih 45 godina i po festivalu Zalet posvećenom savremenoj umetnosti koji se održava od 2005. godine.
Grad se danas nalazi u zaječarskoj kotlini gde se kod mesta zvanog SastavakCrni Timok iBeli Timok slivaju u reku Veliki Timok. Sama kotlina se nalazi između dva planinska luka karpatskog i balkanskog. Grad je izgrađen na raskrsnici magistralnih puteva:
Paraćin - Zaječar - Kula prema Bugarskoj granici iVidinu,
Paraćin - Zaječar -Negotin -Kladovo ka rumunskoj granici
Kotlujevac je jedna od gradskih opština Zaječara i ima oko 18.000 stanovnika. Čine je nekoliko urbanih gradskih četvrti, kao što su:Ključ 1,2,3 i 4, zatim Živinarnik, Beli Breg, Zvezdanska krivina.
Najstariji poznati stanovnici ovih krajeva bili su Tribali, posle njih na ovom području se spominju Mezi, u dolini Timoka pominju se još i Timahi, ali se o njima sem njihovog imena ništa ne zna. Naseljeni Sloveni u ove krajeve nazvali su seTimočani, a prve direktne vesti o Timočanima odnose se na 818. godine, kada se oni već smatraju formiranom slovenskom grupom, te iste godine oni su se odmetnuli od Bugara. Zaječar se prvi put spominje1466. godine u turskom tefteru vezanom za stanovništvo vidinskoga pašaluka, a od XVI - XVIII veka ima malo podataka o naselju. 1806. godine stvoreni su povoljni uslovi za dizanje ustanka u ovim krajevima Karađorđe je odobrio hajduk Veljku Petroviću, knezu Milisavu i popu Radosavu da sa Timočanima i Crnorečanima dižu ustanak i posle niza uspešnih bojeva najveći deo Krajine i Zaječara je oslobođen. Kriza i propast Prvog srpskog ustanka imali su teške posledice i u ovim krajevima. 1833. godine ovaj kraj je konačno oslobođen i pripojen Srbiji. Naziv je najverovatnije turskoga porekla. Po nekim pretpostavkama potiče od izvesnog Said-Asir paše koji je svoju vojsku postavio u doliniTimoka u godinama kriznim po srpskudespotovinu. U blizini grada se nalaze ostaci rimske carske palate iz IV pre nove ere,Felix Romuliana (Gamzigrad), koja je priznata kao svetska kulturna baština pod zaštitomUNESKO-a.
Zaječar je sedišteEparhije TimočkeSrpske pravoslavne crkve, koja se prostire na celokupnoj teritoriji Zaječarskog i Borskog okruga, na čelu Eparhije je NJegovo Preosveštenstvo Episkop Timočki G. Ilarion. Grad ima saborni hram posvećen Roždestva Presvete Bogorodice, ceneći značaj i ulogu Crkve u ovim krajevima knez Miloš Obrenović je odlučio da se osnuje nova timočka episkopija i da se u Zaječaru podigne nova crkva, gradnja je počela u proleće 1834. godine a završena oktobra meseca iste godine. Danas je u izgradnjinovi hram u naselju Kotlujevac. U ataru naselja Selačka postoji Manastir Suvodol, kao i Manastir Svetog Petra i Pavla u Grlištu.
Zalet je festival savremene umetnosti koji se svake godine, počevši od2005. godine. održava tokom leta. Zalet je nastao iz potrebe da se iniciraju, organizuju i održavaju kulturna događanja, afirmišu stvaraoci i da se posreduje u prenošenju raznorodnih umetničkih izraza i tendencija.
Gitarijada je letnji muzički festival, orijentisan prvenstveno narok muziku, koji se održava jednom godišnje. Program festivala se sastoji iz takmičenja demo bendova i revijalnih nastupa poznatijih grupa. Organizatori Gitarijade tvrde da je ona najveći festival mladih i neafirmisanih bendova ujugoistočnoj Evropi.
U naselju Zaječar živi 32337 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,2 godina (39,3 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 13733 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,88.Ovo naselje je velikim delom naseljenoSrbima (prema popisu iz2002. godine).
Veljko Petrović, poznatiji kaohajduk Veljko, ustanički vođa, jedan od najslavnijih vojvoda iz Prvog srpskog ustanka.
Milutin Petrović, vojvoda krajinske nahije i brat Hajduk Veljka Petrovića.
Adam Bogosavljević, borac za socijalnu pravdu, demokratiju i seljačka prava jedan od osnivača narodnjačkog radikalizma u Srbiji.
Svetozar Marković, radikalni socijalista istaknuti agent - korespondent prve Internacionale za Srbiju, osnivač radikalnog socijalističkog pokreta u Srbiji.
Prim.dr Sava Filipović, kardiolog i humanista, osnivač i prvi direktor republičke Specijalne bolnice Gamzigrad za lečenje i rehabilitaciju perifernih krvnih sudova
Živan Vasiljević, političar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
Srbija
.jpg)
