Procenjuje se da oko 110 milionna ljudi širom sveta govori persijski, pri čemu jezik ima zvanični status uIranu,Avganistanu, iTadžikistanu. Vekovima je persijski bio prestižni kulturni jezik u drugim regionimazapadne,centralne, ijužne Azije u raznim carstvima baziranim u tim regionima.[9]
Jezik se nazivafarsi (فارسی) u Iranu i Avganistanu;parsi (پارسی) je staro ime koje je potisnuto, jer simbol za „p“ ne postoji uarapskom jeziku;tadžički (narečje centralne Azije) ilidari (ime jezika u Avganistanu).
Ovo je spisak najznačajnijih narečja persijskog jezika:
Iranski jezici, među kojima je persijski, pripadaju porodiciindoevropskih jezika. Istorija iranskih jezika započinje još u sedmom veku pre nove ere. Persijski je najznačajniji u grupi iranskih jezika i jedini za koga je, na osnovu pismenih spomenika, dokazano da je postojao kao stari jezik srednjeg doba i savremeni jezik.
Kao indoevropski jezik, persijski ima određenih sličnosti sa ostalim jezicima iz indoevropske porodice, a naročito sa slovenskim jezicima pogotovo na sintaksičkom planu. Takođe, postoje mnoge sličnosti iranskih jezika, pa i farsija, sa južnoslovenskim jezicima.
Persijski jezik je u svom razvoju imao tri glavna perioda:staropersijski jezik (jezik Aveste i Darijevih natpisa),srednjopersijski jezik (pahlavi) i novopersijski jezik, ili samo persijski. On datira od momenta prihvatanja arapskogalfabeta oko650. godine n. e., kada je, u vreme otpočinjanjaislamskog uticaja, poprimio veliki broj arapskih reči, postajući izvanredno bogat jezik. Persijski jezik je pretrpeo tako male promene u toku celog poslednjeg milenijuma, da obrazovan Iranac može čitati rukopise sačinjene vekovima unazad bez posebnih teškoća.
Kada se govori o rečima orijentalnog podrekla najčešće misli na turcizme. U rečniku stranih riječi dr. B. Klaića uz ovaj pojam stoji sledeće objašnjenje: „Turcizam: reč ili izraz turskog porekla“. Međutim, treba dodati da su turcizmi zajednički naziv za sve reči orijentalnog, dakleturskog, persijskog iarapskog porekla, koje su putemturskog jezika počele prodirati u slavenske jezike. Sistematsko širenjeturcizama započelo je dolaskomOsmanskih Turaka naBalkan i trajalo je tokom više stoljeća. Na taj su se način i mnoge reči izvorno persijskog porekla ukorenile kao turcizmi.
Drevno persijsko pismo se nazivapahlevi i blisko jejermenskom pismu.
Veći deo modernog persijskog jezika zapisuje se modifikovanim oblikomarapskog pisma.Latinica se koristi kao pomoćno sredstvo u transkripciji i informatičkim tehnologijama.Tadžički jezik, koji predstavlja narečje persijskog sa izvesnim ruskim uticajima, piše sećirilicom.
Abeceda persijskog jezika ima 32 znaka i još 3 posebna znaka koja to zapravno i nisu, nego su različiti pravopisni oblici za slova, i u slučaju lām alefa,ligatura.
Sufiksi preovlađuju persijskommorfologijom, a broj prefiksa je mali. Glagoli mogu izražavati vreme i vid i kongruiraju sa subjektom u licu i broju. U persijskom jeziku nemarodova pa zamenice nisu označene rodovima.
Uobičajene izjavne rečenice imaju oblik "(S)(PO)(O)G“. Ovo znači da rečenice uključuju mogući subjekat, prilošku odredbu i objekat ispred obaveznog glagola. Ako je objekat specifičan onda je praćen rečju „rā” (rā) i ideispred priloške odredbe: "(S)(O+rā)(PO)G“.
književni govorni sam, jesam pers. hastam hasam si, jesi pers. hasti hasi je pers. hast ili ast -e smo, jesmo pers. hastim hasim ste, jeste pers. hastid hasid su, jesu pers. hastand hasand
↑Asta Olesen, "Islam and Politics in Afghanistan, Volume 3", Psychology Press. (1995). str. 205.: "There began a general promotion of the Pashto language at the expense of Fārsi – previously dominant at the educational and administrative level – and the term 'Dari' for the Afghan version of Persian came into common use, being officially adopted in 1958"
↑3,03,1Lazard, Gilbert 1975, "The Rise of the New Persian Language" in Frye, R. N.,The Cambridge History of Iran, Vol. 4. str. 595–632, Cambridge: Cambridge University Press. "The language known as New Persian, which usually is called at this period (early Islamic times) by the name of Dari or Farsi-Dari, can be classified linguistically as a continuation of Middle Persian, the official religious and literary language of Sassanian Iran, itself a continuation of Old Persian, the language of the Achaemenids. Unlike the other languages and dialects, ancient and modern, of the Iranian group such asAvestan,Parthian,Soghdian,Kurdish,Balochi,Pashto, etc.,Old Persian,Middle and New Persian represent one and the same language at three states of its history. It had its origin inFars (the true Persian country from the historical point of view) and is differentiated by dialectical features, still easily recognizable from the dialect prevailing in north-western and eastern Iran."
↑Ulrich Ammon, Norbert Dittmar, Klaus J. Mattheier, Peter Trudgill, "Sociolinguistics Hsk 3/3 Series Volume 3 of Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society", Walter de Gruyter, 2006. 2nd edition. str. 1912. Excerpt: "Middle Persian, also called Pahlavi is a direct continuation of old Persian, and was used as the written official language of the country." "However, after the Moslem conquest and the collapse of theSassanids, thePahlavi language was gradually replaced by Dari, a variety of Middle Persian, with considerable loan elements from Arabic and Parthian."
↑Skjærvø, Prods Oktor (2006).Encyclopedia Iranica, "Iran, vi. Iranian languages and scripts, "new Persian, is "the descendant of Middle Persian" and has since been "official language of Iranian states for centuries", whereas for other non-Persian Iranian languages "close genetic relationships are difficult to establish" between their different (Middle and Modern) stages. Modern Yaḡnōbi belongs to the same dialect group as Sogdian, but is not a direct descendant; Bactrian may be closely related to modern Yidḡa and Munji (Munjāni); andWakhi (Wāḵi) belongs with Khotanese."
↑11,011,1Lazard, Gilbert, "Pahlavi, Pârsi, dari: Les langues d'Iran d'apès Ibn al-Muqaffa" in R.N. Frye,Iran and Islam. In Memory of the late Vladimir Minorsky, Edinburgh University Press. 1971.ISBN [[Special:BookSources/{{{2}}}|{{{2}}}]] Uneseni ISBN nije važeći.. pp.
↑Ann K. S. Lambton,Persian grammar, Cambridge University Press 1953. "The Arabic words incorporated into the Persian language have become Persianized".
Schmitt, Rüdiger (2000). The Old Persian Inscriptions of Naqsh-i Rustam and Persepolis. Corpus Inscriptionum Iranicarum by School of Oriental and African Studies. ISBN978-0728603141.
Jones, Sir William (1801). A grammar of the Persian language (5 izd.). Murray and Highley, J. Sewell. str. 194. Pristupljeno 6. 7. 2011.
Jones, Sir William (1823). Lee, Samuel. ur. A grammar of the Persian language (8 izd.). Printed by W. Nicol, for Parbury, Allen, and co.. str. 230. Pristupljeno 6. 7. 2011.
Jones, Sir William (1828). Lee, Samuel. ur. A grammar of the Persian language (9 izd.). Printed by W. Nicol, for Parbury, Allen, and Co.. str. 283. Pristupljeno 6. 7. 2011.
