Novatijan (umro258) je bioprezviter hrišćanske crkve uRimu, koji se251. godine proglasio zaPapu. Napisao je spis o Svetom Trojstvu, koji predstavlja prvo bogoslovsko delo napisano u Rimu na latinskom jeziku.
Novatijan je živeo u vreme velikih progona hrišćana od rimskih vlasti. Usled progona, jedni su umirali kaomučenici, ne odričući se svoje vere („možete nas ubiti, ali nam ne možete učiniti zlo“), dok su se drugi odricali vere radi očuvanja života. Oni koji su se odricali hrišćanske vere prilikom gonjenja, nazivani su palima (lapsi). Novatijan je tražio da Crkva takve uopšte ne prima nazad bez obzira na pokajanje koje iznose. Oko toga je izbio spor saKiprijanom Kartaginskim koji je imao mnogo blaži stav i dopuštao je ponovno primanje palih uz određene mere pokajanja.
Nakon izbora novogpape Kornelija, Novatijan se proglašava zaantipapu i tako ulazi uraskol sa rimskom crkvom. Nakon toga ga Kiprijan izoštava iz crkvene zajednice. Zajedno sa Novatijem, Sabornu crkvu napušta veliki broj vernika, prezvitera i ispovednika, veoma cenjenih u crkvi jer su pretrpeli stradanje za veru.[1] Među stanovnicimaKartagine Novatijan je imao posebno jako uporište.
Kiprijan Kartaginski je251. godine protiv njega objavio spis „O Jedinstvu katoličanske Crkve“ (St. Cypriani, De catholicae Ecclesiae unitate).
.svg)