Nervno tkivo je vrstatkiva koja obezbeđuje reakcije organizma na promene u spoljašnjoj sredini u kojoj organizam živi i promene u brojnim sredinama unutar organizma.Građeno je od nervnih ćelija. Funkcija ovog tkiva je komunikacijaorganizma sa spoljašnjom sredinom, i komunikacija između delova organizma, tako da ovo tkivo u stvari ima ulogu da prima informacije i da ih sprovodi do različitih delova tela. Dobijene informacije, nervni sistem dovodi u vezu, kombinuje i obezbeđuje odgovarajući odgovor na njih.
Nervne ćelije imaju telo (perikarion) sa koga polaze dve vrste citoplazmatskih nastavaka pomoću kojih su obaveštene kako o promeni u spoljašnjoj sredini tako i tome kako na tu promenu treba da odreaguju :
dendrite koji dopiru do različitih organa; primaju i prenose nadražaje kojima se viši centri u nervnom sistemu obaveštavaju o dešavanjima u spoljašnjoj i unutrašnjoj sredini;
aksoni koji dopiru do mišića (glatkih ili poprečno-prugastih).
Prateće ćelije, ćelije neuroglije nazivaju se još i potporne ćelije jer se porede sa ćelijamavezivnog tkiva. Međusobno se razlikuju zavisno od toga kome delu nervnog sistema pripadaju, centralnom ili perifernom, kao i po embrionalnom poreklu.
Potporne ćelije CNS-a nazivaju se zajedničkineuroglija i pripadaju im:
Nervno tkivo čini morfološku osnovunervnog sistema. Prema histo-anatomskom i fiziološkom gledištu moguće je razlikovati:
centralni nervni sistem (CNS), koji embrionalno poreklo u najvećoj meri vodi odneuroektoderma i njegove nervne ćelije su organizovane tako da podsećaju na tkivo; izgrađen je od sive i bele mase; pripadaju mu dva osnovna dela:
periferni nervni sistem (PNS), koji vodi poreklo od materijalanervne kreste iliektodermalnih plakoda i čiji su neuroni organizovani tako da ne liče ni na jedno od postojećih životinjskih tkiva (epitelnog, mišićnog ili vezivnog); nervne ćelije ovog dela nervnog sistema organizovane su u:
U CNS-u dolazi do udruživanja nervnih ćelija i ćelije neuroglije sa elementimavezivnog tkiva u sivu i belu masu, a površina ovog dela nervnog sistema pokrivena je moždanim ovojnicama.
Moždane ovojnice (moždanice) su vezivni omotači izgrađeni od rastresitog i gustog vezivnog tkiva koji pokrivaju površinu CNS-a i imaju zaštitnu i metaboličku ulogu. Kodsisara postoje tri moždanice:
Sivu masu CNS-a grade tela nervnih ćelija, dendriti i određene glijske ćelije, dok se bela masa odlikuje aksonima kojima su pridodate određene glijske ćelije. Razlike postoje i u položaju koji zauzimaju u CNS-u. U svim anatomskim delovima mozga siva masa zauzima površinski položaj i naziva se kora (cortex), dok se bela nalazi ispod nje. U produženoj i kičmenoj moždini to nije slučaj već je siva masa u obliku latiničnog slova H, a bela se nalazi oko nje.
Neuroni koji grade koru mozga su međusobno veoma različiti kako po funkcijama tako i po morfološkim osobinama (obliku, veličini) i raspoređene su u slojevima. Iako raspoređene u slojevima sve ove ćelije su međusobno povezane preko nastavaka, dendrita i aksona.
Za efikasno funkcionisanje CNS-a neophodna je stabilna unutrašnja sredina koju obezbeđuje krvno-moždana (hemato-encefalitična) barijera. Ona se ostvaruje na tri nivoa:
funkcionalnom, osobinomendotelskih ćelija kapilara mozga da spreče kretanje molekula između arterijske krvi i neurona;
morfološkom, endotelske ćelije su u direktnom kontaktu sa glijalnim ćelijama;
biohemijskom, u krvnim sudovima mozga je prisutna velika količina enzima koji razlažu neurotransmitere i tako sprečavaju da oni iz krvi pređu u moždano tkivo.
Ova barijera ne postoji kodnovorođenčadi već se obrazuje u toku prve godine života što se vremenski piklapa sa pojavom glijalnih ćelija.
Mijelizirana vlakna (bela vlakna) sastoje se od jednog aksona okruženog mijelinskim omotačem, dok su nemijelizovana (siva) vlakna izgrađena od nekoliko aksona umetnutih u citoplazmu Švanove ćelije. Mijelinski omotač u CNS stvaraju oligodendrociti, a u PNS-u Švanove ćelije.
Ganglije su izgrađene od tela neurona, početnih delova aksona i svih ostalih pratećih ćelija i ćelija drugih tkiva koje su već navedena kao važeće za nerve. Obavijene su trostrukim omotačima kao i nervi.
Posmatrano anatomsko-funkcionalno ganglije mogu biti:
Celokupno nervno tkivo čoveka potiče od dela ektoderma koji se nazivaneuroektoderm koji prvobitno u obliku ploče procesomneurulacije postajenervna cev od koje potiče veći deo nervnog tkiva:
