U izvornom latinskom jezikuc se izgovaralo kaok (Cicero =Kikero),t kaot (amicitia = amikitia),s — kaos (rosa). Međutim, danas se lat. tekstovi čitaju na različite načine: Cicero se izgovara kao; Cicero, Čičero, Sisero; amicitia — kao: amicicia, amičicia, amisisia; rosa — kao roza itd.
Kako se od 2. veka st. e. rimska vlast počela širiti po čitavomSredozemlju, tako je i latinski jezik izlazio iz okvira drevne Italije i prerastao u svetski jezik. U razvoju latinskog jezika presudnu su ulogu odigrali prvi rimski književnici, koji su svoj jezik ratara i vojnika postepeno, po ugledu nagrčki jezik, usavršavali i osposobljavali da sa lakoćom i logično iskaže i najsloženiju književnu, poetsku ili filozofsku misao. Rečnik se počeo naglo bogatiti kovanicama stvaranim u duhu grčkog rečnika, sintaktičkim konstrukcijama, stilskim figurama, i za veoma kratko vreme stvoren jesermo urbānus, jezik kojim su pisali obrazovani Rimljani. Najstariji natpisi na latinskom jeziku potiču iz 6. veka st. e. Prvi spomenik književnog latinskog jezika predstavljajuZakoni dvanaest tablica iz 5. veka st. e., a poslednji jeJustinijanovKodeks rimskog građanskog prava iz 6. veka n. e. Ovaj standardni latinski jezik, kojim je napisana gotovo celokupna sačuvanarimska književnost, primenjivan je u hrišćanskoj teologiji, filozofiji, prirodnim naukama, pravu i administraciji tokom sledeća dva milenija, sve do 19. veka, da bi i danas ostao prisutan i često nezamenljiv u političkoj, naučnoj i stručnoj terminologiji.
Međutim, za istoriju antičke kulture važna je činjenica da tokom celog antičkog doba procenat pismenog stanovništva nikada nije prešao trideset odsto. Tako, i u rimskoj državi nepregledne mase nepismenog i polupismenog stanovništva nisu govorile književnim »gradskim govorom«, nego svojim narodnim jezikom (sermo plebēius ilivulgāris), koji je imao sopstveni razvojni put. U određenim istorijskim uslovima od njega će nastatiromanski jezici (italijanski,francuski,španski,rumunski). Pošto glavni izvori za izučavanje latinskog jezika nisu živi govornici (kao kod modernih jezika), nego sačuvani stari tekstovi, o ovom narodnom govoru znamo veoma malo. Između književnog i narodnog govora stoji razgovorni, svakidašnji jezik (sermo cotidiānus), kojim su u svakodnevnoj komunikaciji govorili obrazovani slojevi rimskog stanovništva, i čije tragove nalazimo uPlautovim komedijama,Petronijevom romanu te nekimepistolografskim delima.
