| Hrtkovci | |
|---|---|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija |
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Sremski |
| Opština | Ruma |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo(2022) |  3036 |
| Gustina stanovništva | 82 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°52′26″N19°46′08″E / 44.874°N 19.769°E /44.874; 19.769 |
| Nadmorska visina | 74 m |
| Površina | 41,7 km² |
  Hrtkovci Hrtkovci na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 22427 |
| Pozivni broj | 022 |
| Registarska oznaka | RU |
Koordinate:44° 52′ 26" SGŠ, 19° 46′ 08" IGD
Hrtkovci (mađarski:Herkóca) su naselje uopštini Ruma uSremskom okrugu uRepublici Srbiji. Od gradaRume su udaljeni 17 km. Prema popisu iz2011. bilo je 3036 stanovnika.
Hrtkovci su tipično ravničarsko naselje. Selo ima krstastu osnovu, jer je izduženo na jednoj strani duž doline Vranj, a na drugoj duž putaRuma–Šabac. Taj oblik je donekle narušen izgradnjom nekoliko sporednih ulica. Selo čine četiri glavne ulice, koje se seku pod pravim uglom četrnaest sporednih širokih i ušorenih ulica.
Hrtkovci, kao naselje, imaju izuzetno povoljan geografski položaj. Nalaze se u blizini većih gradskih i industrijskih centara, sa kojima su povezani asfaltnim putevima. Od najvažnijeg gravitacionog i administrativnog centra Rume udaljeni su 16 km, odSremske Mitrovice isto toliko, a od Šapca 18 km. Od Novog sada su udaljeni 52 km, a magistralni putNovi Sad–Ruma –Šabac upravo prolazi kroz Hrtkovce. Svega 10 km udaljeni su od auto-putaBeograd–Zagreb. Sa ovim auto–putem, Hrtkovci su povezani već pomenutim putem preko Nikinaca do Pećinaca.
Atar Hrtkovaca je nepravilnog oblika, a izdužen je pravcem jugozapad-severoistok. Dug je 13 km, a širok od 1,5 do 5 km. Površina atara je 41,3 km² i graniči se sa atarimaPlatičeva,Nikinaca,Buđanovaca,Rume iJarka, dok zapadnu granicu atara predstavljaSava.
Najveći deo hrtkovačkog atara leži na sremskoj lesnoj terasi, a samo krajnji, jugoistočni deo na aluvijalnoj ravni reke Save. Visine lesne terase blago opadaju od severa prema jugu, od 88 do 81 m nadmorske visine. Površina terase je blago zatalasana i na njoj se mogu rekonstruisati stare depresije prekrivene lesom.Aluvijalna ravan je od nje odvojena odsecima i pregibima, visokim oko 5 m. Široka je oko 2 km, a visoka od 75 do 77 m i na njoj su ostaci starih Savinih rukavaca i obalske gredice između njih. Značajan oblik reljefa je i dolina Vranj, koja kroz Hrtkovce prolazi pravcem zapad – istok, širine do 200 m i dubine od 3 do 4 m.
Od nadzemnih hidroloških objekata u Hrtkovcima, ovde protiče reka Sava, koja čini zapadnu granicu atara, kanal Jaračka Jarčina, koji preseca severni deo područja, kanal iskopan duž doline Vranj i niz sporednih kanala za odvodnjavanje. U aluvijalnoj ravni Save ima manjih zabarenih površina. Freatske vode na lesnoj terasi duboke su od 3 do 5 m. U proleće se na nekim mestima dižu čak i do 2 m ispod topografske površine. Na aluvijalnoj ravni su pliće, tako da se često pojavljuju na površini i zabaruju depresije. Na istražnoj bušotini, južno od naselja, na aluvijalnoj ravni otkriven je debeo sloj druge izdani na dubini od 12 do 48 m. U selu, na bušotini dubine 200 m otkrivena su tri vodonosna sloja, a kaptiran je najdublji od 110 do 123 m, čiji je kapacitet 14 l u sekundi.
U Hrtkovcima se nalazi višeslojnoarheološko nalazišteGomolava, koje je bogato dokazima o staništima izpraistorijskih iantičkih vremena.
Kad se prvi put u istoriji i pod kojim imenom javljaju Hrtkovci, teško je pouzdano utvrditi. Ovo je verovatno najstarije naseljeno mesto u opštini, o čemu svedoči arheološko nalazište sa obližnjeg uzvišenja Gomolava, koje je jedno od najpoznatijih nalazišta iz vremena neolita. U srednjem veku u ovim oblastima dominiraju Ugri. Godine 1747., zabeleženo je naselje Hudrovcz. Vremenom od ovog naziva nastao je 1881. godine naziv Hrtkovci.
Pravoslavna crkva u Hrtkovcima pominje se uturskim izvorima već1622. godine. Zatim se Hrtkovci pominju kao srpsko naselje1722. Takođe se pominju1744, kao zbeg kapetanaTrifuna Isakovića sa popom Teodorom (Miloš Crnjanski).
Godine1737. su se oko 1.600rimokatoličkihpoarbanašenihSrba[1] iz bratstvaKlimenti iz okolineSkadra doselili uNikince i Hrtkovce, jer nisu hteli da prihvateislam. Danas se njihovi potomci izjašnjavaju kaoHrvati. Godine 1854. godine doseljavaju se Nemci. Prema redovnom popisu stanovništva 1869. godine ovde je živelo 1239 stanovnika. Sve doDrugog svetskog rata ova populacija se uvećavala. Za vreme rata broj stanovnika je smanjen i došlo je do smene stanovništva, jer su se Nemci iselili pred kraj rata, a na njihovo mesto doselili su se kolonisti. Prema popisu stanovništva iz 1981. godine u selu je živelo 2.855 stanovnika, od toga 48,9% su bili muškarci, a 51,1% su bile žene. Prosečna starost stanovništva bila je 36,9 godina. Tada su većinu stanovništva činili Hrvati 41,3%, Mađari 19,4% i Srbi 17,2%.
S početkom raspada SFRJ i rata u Hrvatskoj, veliki broj izbeglica srpske nacionalnosti, koji su živeli uSR Hrvatskoj, došao je u Hrtkovce. Hrvati iz Hrtkovaca, menjali su svoje kuće i imanja sa izbeglicama i pri tome dobijali veće kuće i imanja. Posrednik u razmeni je bilakatolička crkva. Na taj način promenjena je etnička struktura Hrtkovaca.[2]
Nakon mitinga održanog u Hrtkovcima 1992. na kojem je govorioVojislav Šešelj usledile su pretnje i maltretiranje prema nesrpskom stanovništvu.[3] Zbog toga je jedan deo Hrvata, a i ostalih hrtkovčana bio prisiljen na menjanje kuća i nasilan i nevoljan odlazak iz sela.[4]
Gomolava jepraistorijski arheološki lokalitet koji se nalazi kod Hrtkovaca, nedaleko odRume, na levoj obaliSave. Bila je naseljena u tokom šestmilenijuma i spada u red najpoznatijih lokaliteta uEvropi[5]. Sam lokalitet je višeslojno nalazište koje obuhvata arheološke slojeve odkasnovinčanskog perioda, prekoeneolita iranog bronzanog doba dogvozdenog doba, zbog čega gaarheolozi popularno nazivajuTortom od civilizacija[5], a spada u redtel tipova naselja.Istraživanja lokaliteta su započeta1904. godine, a sistematski radovi na Gomolavi su započeli1953. godine i još uvek, sa prekidima, traju. Sam lokalitet se danas nalazi pod zaštitom države kaoarheološko nalazište od izuzetnog značaja[6][7], ali je i pored toga ugrožen rekom Savom koja ga spira, pogotovo u doba visokog vodostaja[5].
Privreda Hrtkovaca takođe je usmerena ka poljoprivredi. Najveći deo oranica je u privatnom vlasništvu. Sem oranica, koje zauzimaju 77% atara, veće površine su jedino pod šumama i neplodnim zemljištem. U južnom delu atara zemlja pripada poljoprivrednom dobru Polet, koje je privatizovano i koje ima posede u svim atarima u južnom delu opštine Ruma, osim u klenačkom. Obradom plodnog zemljišta bavi se i „ZZ Hrtkovci“ i jedna privatna zadruga. U selu postoje i dva pogona drvne industrije „Sava“. To su pilana i pogon za proizvodnju parketa.
U naselju Hrtkovci živi 2743 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,2 godina (38,5 kod muškaraca i 42,0 kod žena). U naselju ima 1171 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,93.
Ovo naselje je uglavnom naseljenoSrbima (prema popisu iz2002. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 2396 | 69.89% | ||
| Mađari | 310 | 9.04% | ||
| Hrvati | 256 | 7.46% | ||
| Jugosloveni | 67 | 1.95% | ||
| Romi | 28 | 0.81% | ||
| Slovaci | 5 | 0.14% | ||
| Crnogorci | 4 | 0.11% | ||
| Nemci | 3 | 0.08% | ||
| Makedonci | 3 | 0.08% | ||
| Rusini | 1 | 0.02% | ||
| nepoznato | 79 | 2.30% | ||
| m | ž | |||
| ? | 18 | 16 | ||
| 80+ | 19 | 55 | ||
| 75-79 | 38 | 56 | ||
| 70-74 | 71 | 105 | ||
| 65-69 | 103 | 128 | ||
| 60-64 | 90 | 102 | ||
| 55-59 | 94 | 76 | ||
| 50-54 | 116 | 146 | ||
| 45-49 | 155 | 130 | ||
| 40-44 | 127 | 115 | ||
| 35-39 | 133 | 109 | ||
| 30-34 | 113 | 119 | ||
| 25-29 | 118 | 94 | ||
| 20-24 | 105 | 104 | ||
| 15-19 | 124 | 90 | ||
| 10-14 | 104 | 107 | ||
| 5-9 | 85 | 89 | ||
| 0-4 | 97 | 77 | ||
| prosek | 38.5 | 42.0 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 666 | 274 | - | - | 171 | 2 | 52 | 33 | 5 | 28 |
| Ženski | 269 | 122 | - | - | 46 | - | 1 | 38 | 8 | 1 |
| Oba | 935 | 396 | - | - | 217 | 2 | 53 | 71 | 13 | 29 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | 12 | 24 | 10 | 5 | 7 | - | - | 43 | |
| Ženski | - | 3 | 6 | 17 | 18 | 4 | - | - | 5 | |
| Oba | - | 15 | 30 | 27 | 23 | 11 | - | - | 48 |
 | U Wikimedijinoj ostavi nalazi se članak o temi:Hrtkovci |
