Gazni (perz. ipaš. غزنی -Ḡaznī; povijesni nazivi: غزنین -Ḡaznīn i غزنه -Ḡaznīn) je grad u središnjemAfganistanu. Glavnim je gradom istoimenepokrajine i nalazi se na 2219 m nadmorske visine.Autocestama je povezan s ostalim afganistanskim gradovima:Kalatom na jugozapadu,Kabulom na sjeveroistoku iGardizom na istoku.
Gazni je kao trgovački gradić osnovan još ustarom vijeku o čemu svjedoče djelaKlaudija Ptolomeja koji ga spominje još u2. vijeku. Prema legendi, sredinom2. milenijuma pne. osnovao ga je Radža Gadž izindoarijske dinastijeJadu, a krajem navedenog milenijuma naseljen jeiranskim narodima. U6. vijeku pne. grad osvajaKir Veliki i pripaja gaAhemenidskoj Perzijskoj Monarhiji. U narednih 1000 godina grad je bio i pod upravomSeleukida,Parta iSasanida, a do7. vijeka bio je i važnimbudističkim središtem.
Godine683. šire područjeosvajaju Arapi, i u narednih nekoliko stotina godina stanovništvo Gaznija postepeno prelazi naislam. U kasnom9. vijeku osvaja gaJakub Safari izZarandža i pripajaSafaridskoj Monarhiji. Nedugo kasnije postao je glavnim gradomGaznavidske Monarhije koje je obuhvaćalo dijelove današnjegIrana,Afganistana,Pakistana, sjeverozapadneIndije iCentralne Azije, a potom iGuridske Monarhije. Iz Gaznija su kretale i brojne ratničke invazije premaIndiji koja je u velikoj mjeri opustošena gaznavidskim odnosno guridskim osvajanjima. Od1215. godine Gazni je bio dijelomHorezmijske Monarhije, no samo šest godina kasnije devastiran jemongolskim osvajanjima koje je na tom području predvodioOgotaj, sinDžingis-kana. Kasnije je grad bio i dijelomIlhanidske,Safavidske,Kadžarske iDuranijske Monarhije. Tokomprvog anglo-afganistanskog rata (1839. –1842.) Gazni su poharali Britanci, no naposljetku su ipak protjerani i poraženi. Tokom1990-ih i2000-ih godina, grad je bio poprištem sukobatalibana i tadžičkogSjevernog saveza.
Gazni obiluje povijesnim spomenicima, a vjerojatno najznačajniji sumauzoleji vladaraMahmuda Gaznevija i pjesnikaAl Birunija. Ruševine stare gradske jezgre sastoje se prvenstveno od dvatornja visoka oko 43 metra i razmaknuta 365 metara. Prema zapisima, tornjeve su dali sagraditiMahmud Gaznevi i njegov sin. Gazni je čuven i pominaretima koji potječu iz sredine12. vijeka i građeni su po zvjezdanom rasporedu, a jedinim su ostacimadžamije koju je dao podićiBahram-šah. Strane minareta ukrašene su geometrijskim oblicima, a gornji dijelovi su oštećeni ili uništeni. Tokom1960-ih godina otkrivena je i 15 m visoka skulpturaBude okružena stupovima koji su nekad držali redove manjih skulptura, no njihova očuvanost je u lošem stanju.
Grad se spominje u djelu slavnogmarokanskog putopiscaIbn Batute koji je nakon posjeta Gazniju napisao:
Odande smo putovali do područjaParvan gdje sam upoznao emira Buruntaja. On me lijepo ugostio i pozvao je sve predstavnike Ganija da mi dođu iskazati čast. Na ljeto smo se uputili u selo Čarikar, a potom prema Gazniju. Grad je poznat po slavnom vojskovođiMahmudu Gazneviju koji je pokrenuo više pohoda naIndiju i osvojio brojne gradove i utvrde. U gradu je smještena njegova grobnica koja je nadvišena konačištem. Veći dio grada je u ruševinama i postoje samo manji ostaci, iako se nekoć radilo o velikom gradu. Klima u gradu vrlo je hladna zbog čega se njegovi stanovnici zimi sele uKandahar, veliki razvijeni grad udaljen od Gaznija tri dana jahanja, kojeg nisam posjetio.
– Ibn Batuta
Prema popisu stanovništva iz2006. godine u gradu je živjelo oko 141.000 ljudi. Glavne etničke grupe u gradu su:
- Ostali projekti
 | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala o temi:Ghazni |
|
|---|
| Historijski stilovi | |
|---|
| Arhitektonski periodi | |
|---|
| Reprezentativni gradovi | |
|---|
| Objekti i elementi | |
|---|
| Srodne teme | |
|---|
| Popisi | |
|---|
.svg)
