Umjereno kontinentalna. Topla i sušna ljeta, prosječne temperature od 20 °C; hladne i vlažne zime, prosječne temperature 2 °C; kišovita proljeća i jeseni. Interesan je podatak da, iako je jedan je od najkišovitijih gradova u Evropi, te grad sa najvećom prosječnom količinom padavina na prostoru bivše Jugoslavije, sam grad nema površinskih vodotokova.
Ravnica u kojoj se nalazilo manje naselje (selo) Cetinje, zvala se krajem XIV vijekaCetinjsko polje: po rijeci Cetini, koja je tekla poljem do kraja XVII vijeka. Vjerovatno je napustila svoj površinski tok i nestala u nekom od nebrojenih ponora. Naselje se u istorijskim izvorima prvi put pominje 1440. godine, a oko 1450. godine, na Cetinju je podignuta crkva, poznata pod imenom Vlaška crkva. Nastanak današnjeg Cetinja veže se15. vijek i vladaraZeteIvana Crnojevića. Naime, izgubivši od Turaka dotadašnju prestonicuŽabljak, Ivan Crnojević je odlučio da premjesti svoje sjedište u nepristupačnije krajeve - ukraško polje podnoLovćena, sagradivši1482. godine velelepni dvor uz obronke Orlovog Krša, a potom i manastir rođenja svete Bogorodice, u koji je kasnije premjestio sjedišteZetske mitropolije. Neprestane borbe protiv Turaka dovode do dvovjekovne stagnacije u razvoju Cetinja. Ponovni razvoj počinje tek krajem17. vijeka dolaskomdinastije Petrović na vlast uCrnoj Gori, a veća urbanizacija i značajniji napredak slijedi sa dolaskomPetra II Petrovića Njegoša na vlast. Za vrijeme njegove vladavine izgrađena je i čuvenaBiljarda.
Na mjestu na kome se, moguće, nalazio dvor Ivana Crnojevića, vladika Danilo je 1701. godine podigao Cetinjski manastir. NJegoševa rezidencija poznata kao Biljarda, nalazi se u istorijskom jezgru Cetinja u neposrednoj blizini Cetinjskog manastira. Izgrađena je 1838. godine.
Za vrijeme vladavine Nikole I, u Cetinju je podignut novi dvor, prvi hotel, bolnica, Djevojački institut, a proglašenjem samostalnosti i uspostavljanjem diplomatskih odnosa sa evropskim državama i Vladin dom, te mnogobrojne ambasade. Izgrađene na jako maloj međusobnoj udaljenosti, a u različitim arhitektonskim stilovima, ove građevine daju Cetinju urbanu sliku grada jedinstvenu uEvropi.
NakonI svjetskog rata, Crna Gora je proglasila ujedinjenje sa Srbijom, odnosnoKraljevinom SHS/Kraljevinom Jugoslavijom, a Cetinje postaje sjedišteZetske banovine. Ostavši i dalje značajnim centrom, Cetinje se u periodu između dva svjetska rata nesmetano razvijalo, uvećavajući se i populacijski i teritorijalno i infrastrukturalno.
Period nakonII svjetskog rata dovodi do stagnacije Cetinja. Naime, proglašenjemTitograda administrativnim centrom i glavnim gradomSR Crne Gore, kao sastavnog dijelaFNRJ/SFRJ Cetinje gubi značaj koji je do tada imalo. Gubeći veliki dio dotadašnjih prihoda, grad je pedesetih i šezdesetih godina prošlog vijeka preživljavao privrednu krizu. Pokretanje industrijskih pogona, kao što su fabrika obuće „Košuta“, elektroindustrijski holding „Obod“ te transportno preduzeće „Bojana“, kao i poboljšanje infrastrukture (izgradnja saobraćajnica prema Titogradu i moru, poboljšanje elektroenergetske i vodovodne mreže), uspjeli su do kraja osamdesetih godina ovog vijeka donekle izvući ovaj grad i njegovo stanovništvo iz krize. Međutim, pad socijalizma, tranzicija i krvavi raspad SFRJ uzrokovali su pad okosnica cetinjske privrede, te su ponovo stanovništvo ovog grada doveli u nezavidan ekonomski i socijalni položaj.
Vraćanjem naziva prestonica ovom gradu, razvojem sektora visokog obrazovnja, kao i jačanjem turističkih potencijala, cetinjske i crnogorske vlasti nadaju se da će Cetinju vratiti barem dio sjaja koji je ovaj grad imao.
Cetinje je posljednjih pet vijekova kulturno i obrazovno sjedište Crne Gore i jezgro postojanja tog naroda, pa tako baštini ogromno književno, muzejsko i arhivsko blago, koje se većinom čuva kroz pet republičkih institucija: Narodni muzej Crne Gore, Arhiv Crne Gore,Centralna narodna biblioteka „Đurđe Crnojević“, Kraljevsko crnogorsko narodno pozorište „Zetski dom“, te Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.
Ukorjenjen je ovdje vrlo praktičan i mudar savjet: ako želite da bilo što saznate o Crnoj Gori treba da krenete u pohode Cetinju, jer se ovdje nalazi čak 70 odsto pokretnog blaga cijele države. Možda to ima i izvesnih veza sa legendom opoastanku grad, koja kaže da ga je sam Bog odabrao. Prilikom stvaranja sijvet, doijdeljivao je narodima prostor gjde će žijveti. Pri kraju su ga anđeli podjsetili da je ostao još jedan narod, mal, ali vijredan pažnje. I tada Bog reče: „Ono što sam za sebe ostavio i što nazvah Crnom Gorom neka bude dom tom narodu. Neka se jmesto gjde sada stojim zove Cetinje, a svi oni koji se rode ovjde neka budu Bogovi”- i tako Cetinju osta naziv – dolina bogova.
Međutim, Cetinje nije samo poznato po svojim građevinama i istorijskim spomenicima, već svojoj vjekovima dugoj štamšparskoj tradiciji, bogatim bibliotekama, kao i po svojim umjetnicima - ovaj grad je za svojeg postojanja izrodio i ugostio značajan broj književnika i slikara, te stoga ne čudi što su se u ovom gradu smjestile tri akademije - Fakultet likovnih umjetnosti, fakultet dramskih umjetnosti, te Muzička akademija.
Ispred Vlaške crkve se nalazilo 150 stećaka koji su ugrađeni u temelje sakralnog objekta prilikom restauracije. Od njih su ostala samo dva monolitna kamena bloka u vidu nadgrobnih spomenika.
Crnojevići su osnovali prvuštampariju (1493—1496). Posljednji vladar iz loze Crnojevića, Ivanov sin Đurađ, osnovao je prvu štampariju među Južnim Slovenima iz koje su izašle prve knjige na Balkanu koje zadivljuju ljepotom slova i majstorstvom iluminacije. Prvo štampano djelo bilo jeOktoih iz 1494. Stalna ugroženost od turske vojne sile dovela je do perioda zastoja u materijalnom i kulturnom razvoju. Nestalo je Crnojevića i njihovog dvora, a njihov manastir je krajem 17. vijeka srušen do temelja. Kasnije je Njegoš osnovao svoju štampariju (1833—1852, u kojoj su objavljene njegove prve pjesme. Od 1858 do 1932 postojala je i Državna štamparija, a poslije II svjetskog rata 1945. osnovano je Izdavačko preduzeće „Narodna knjiga“ (1945-1958) odnosno „Obod“. Najstarije školske ustanove bile su: NJegoševa škola 1869, Bogoslovsko-učiteljska škola i Djevojački institut 1869, Gimnazija 1880, Oficirska artiljerijska škola 1903, Učiteljska škola 1919. i Bogoslovija 1921. godine. Cetinjska čitaonica osnovana je 1868. godine, u okviru koje su djelovali: Pjevačko društvo (1871), Biblioteka (1879), Dobrovoljno pozorišno društvo (1883), Muzej (1893), Arhiv (1895).I danas na Cetinju kao jedina takve vrste u Crnoj Gori radi Bogoslovija Svetog Petra Cetinjskog, koja je obnovila svoj rad 1992. godine.
Međunarodno bijenale savremene likovne umjetnosti, koje se od1990. održava svake druge godine. Idejni tvorac ovog bijenala je princ Nikola Petrović, praunuk kralja Nikole I. Od svog začetka do danas, ova kulturna manifestacija sve više dobiva na značaju, kako u regiji tako i uEvropi.
Tri velike hrišćanske relikvije nalaze se na Cetinju. To su: ruka svetog Jovana Krstitelja, čestica Časnog Krsta Gospodnjeg i ikona Presvete Bogorodice Filermose.[1] Prve dvije se čuvaju u Cetinjskom manastiru, a treća u Plavoj kapeli zgrade Vladinog doma.
Manastir Crnojevića - sa crkvom Presvete Bogorodice, podigao ga osnivač CetinjaIvan Crnojević1484. godine. Manastir su razorili Turci1692, a na mjestu crkve Presvete Bogorodice kralj Nikola I je1886. sagradio kapelu. Danas se u ovoj kapeli nalaze posmrtni ostaci Kralja Nikole I i kraljice Milene.
Vlaška crkva - podignuta u 15 vijeku kao crkva Rođenja Bogorodice. Rušena u17. i18. vijeku. Ponovo podignuta1864. godine, kada je dobila i današnji naziv.
Muzej Cetinjskog manastira - smješten u dijelu manastirskih konaka, sadrži brojne vrijedne eksponate kao što su svi arhijerejski ornati Dinastije Petrović-NJegoš i krst arhimandrita Grigorija Nestora, te bogate zbirke rukopisnih knjiga, inkunabula i ikona.
Istorijski muzej - smješten u zgradi Vladinog doma, obuhvata kulturnu društveno-ekonomsku, političku i vojnu prošlost Crne Gore od predslovenskog perioda do danas.
Etnografski muzej Crne Gore - smješten u zgradi nekadašnjeg Srpskog poslanstva, sa zbirkama koji posjetiocima mogu dočarati drevne načine ishrane, privređivanja i odijevanja, instrumente i oruđa crnogorskih predaka.
NJegoševa rodna kuća - nedaleko od Cetinja, u njeguškom zaseoku Erakovići.
Državni muzej Crne Gore - smješten u dvoru kraljaNikole I, rekonstrukcija rezidencije kralja, sa autentičnim primjercima namještaja, te drugim predmetima korištenim od strane kraljevske porodice.
Umjetnički muzej Crne Gore - smješten u zgradi Vladinog doma. Nacionalnu galeriju ovog muzeja čine: Zbirka umjetnosti jugoslovenskih naroda i narodnosti, Zbirka crnogorske likovne umjetnosti, Zbirka ikona, Zbirka kopija fresaka, te Spomen zbirka Milice Sarić-Vukmanović.
Cetinje je danas dobro komunikacijski uvezano sa ostalim dijelovima Crne Gore. Nalazi se na magistralnoj komunikacijiPodgorica-Cetinje-Budva. Od oba grada je udaljeno oko 30 km. Aerodrom uTivtu nalazi se na oko 50 km udaljenosti, a luka Bar oko 70 km.
U naselju Cetinje živi 11594 punoljetna stanovnika, a prosječna starost stanovništva iznosi 36,6 godina (35,1 kod muškaraca i 37,9 kod žena). U naselju ima 4587 domaćinstava, a prosječan broj članova po domaćinstvu je 3,29.
Ovo naselje je velikim dijelom naseljenoCrnogorcima (prema popisu iz2003. godine).
Godine1931. naselje je imalo je 8.982 stanovnika[2].
↑Knjiga 9,Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8764176
↑Knjiga 1,Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2004.ISBN978-86-84433-00-0.
↑Knjiga 2,Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, oktobar 2004, COBISS.CG-ID 8489488
.png)
.svg)
