Bovan (Bolvan) iliJerinin Grad jeutvrda smeštena na uzvišici nadSokobanjskom Moravicom nedaleko odistoimenog sela udaljenog 9km odAleksinca. Grad je bio glavno stovarištesoli koja je stizala izkraljevine Mađarske uSrbiju. Podignut je najverovatnije na prostoru nekadašnjegrimskogkastrumaPraesidium Pompei.
Ne zna se kada je tačno tvrđava podignuta, ali se pretpostavlja da je nastala još uranom srednjem veku na temeljima rimskog kastrumaPraesidium Pompei.
Ime je prvobino glasiloBolvan, što je staroslovenska reč i znacikip. Ime ukazuje da je u vremenimastare slovenske vere tu postojao hramom sa kipom nekog božanstva.[1]
Najstariji pomen tvrđave u dokumentima je bio tek1395. godine kada je u jednoj poveljikneginja Milica odredila je da semanastiru Svetog Pantelejmona naSvetoj gori daje godišnje iz Bovana 500„krušaca“ soli. Iz toga proizilazi da je u Bovanu za vreme kneževine i despotovine Srbije bilo glavno stovarište soli koja je stizala iz kraljevine Mađarske. Potom se pominje kao pogranična tvrđavadespota Stefana (1389-1427) koju je uproleće1413. godine zauzeosultan Musa (pretendent1402-1413). Nedaleko od tvrđave je u novembru1443. godineJanoš Hunjadi na čelu udruženesrpskomađarske vojske potukaoOsmanlije. Poslepada srpske despotovine u osmanlijske ruke, grad je najverovatnije napušten, jer je izgubio svoj strateški značaj usled velike udaljenosti od granica i ratnih dejstava, i prepušten je zubu vremena.
Bovan je smešten na uzvišici iznad Sokobanjske Moravice koja se prostire pravcemsever-jug i obuhvata njena dva vrha. Prilaz gradu je saseverne iistočne strane onemogućenrekom, sazapada strminom brda, dok je sajužne strane zaštićen veštačkim suvimšancem koji utvrdu odvaja od ostatka brda. Po mestu gradnje (na vrhu brda okruženog rekom sa veštačkim suvim šancem nad kojim se uzdižeDonžon kula) podseća naMaglič(Jerinin Grad na Ibru).
Na većem (južnijem) od dva vrha se nalazi deo grada sapravougaonom osnovom dimenzija 25m(sever-jug) sa 15m(istok-zapad) u čijem sejugoistočnom temenu nalazi Donžon kula. U njega se ulazi krozkapiju nasevernombedemu koja vodi ka prevoju između dva vrha na kome se najverovatnije nalazila glavna gradska kapija.
Na drugom (severnijem) vrhu se najverovatnije nalazilakula koja je bedemom, a možda čak i posebnim delom grada bila pobezana sa glavnim delom grada.
Donžon kula grada je smeštena najugoistočnom delu grada. Ona ima osnovu skoro pravilnogkvadrata sa spoljnim dimenzijama 8.5m (istok-zapad) sa oko 8m (sever-jug) odnosno 4.4m (istok-zapad) sa 4m (istok-zapad). Debljina zida same kule je oko 2.2m, dok je njena visina 5.2m.
Od tvrđave je danas ostalo malo ostataka. Opstali su ostaci Donžona i glavnog dela grada pravougaone osnove na čijim se zarušenim delovima mogu naslutiti ostaci dvekule (useveroistočnom iseverozapadnom temenu). Od tog dela grada ka severu odnosno ka manjem vrhu polazi bedem koji je zarušenog, tako da je on verovatno povezivao ovaj deo grada sa drugim delom grada ili samo sa kulom smeštenom na manjem vrhu o čijoj egzistenciji se može naslutiti po ostacima temelja koji se na njemu nalaze.
Nedaleko od utvrde se iz njenog nekadašnjegpodgrađa razvilodanašnje selo koje je ime dobilo po samoj utvrdi. U drugoj poloviniXX veka je nedaleko od sela pregrađenaSokobanjska Moravica i na njoj je nastaloveštačko akumulaciono jezero koje je po tvrđavi odnosno selu dobilo imeBovansko jezero.