Za 3. vijek uistočnoj hemisferi je karakteristično da su u oba dotadašnjasvjetska carstva izbile velike krize koje su ih dovele na rub, a u nekim slučajevima i preko ruba propasti.
Na istoku Azije jeKinesko Carstvo bilo razdiranopermanentnim sukobima između ambicioznihgospodara rata, koji će 220. dovesti i do formalnog ukidanjadinastije Han i podjele zemlje naTri kraljevstva. To je dovelo do određene stabilnosti, iako su se sukobi, ali sada manje kaotični i dalje nastavili; iz njih godine 280. kao pobjednik izašladinastija Jin koja je uspjela ponovno ujediniti zemlju.
Slični procesi su zadesili iRimsko Carstvo na zapadu, iako je ono na početku vijeka uživalo relativnu stabilnost podSeverskom dinastijom koja je provela određene reforme. Međutim, godine 235. je vojnička pobuna, čijom je žrtvom bio carAleksandar Sever započela period stalne borbe za vlast između ambicioznih vojnih komandanata, odnosno permanentnog građanskog rata koji je u ekonomskom, demografskom i moralnom smislu iscrpio Carstvo. To su počeli koristitibarbari, pogotovoGoti iAlemani, koji su počeli pustošiti dotada sigurna područja Carstva. Procesi, koji su kasnije postali poznati kaokriza 3. vijeka, su svoj vrhunac dobili kada se Rimsko Carstvo de facto raspalo na nekoliko samostalnih država. Kriza je završena tek dolaskomDioklecijana na vlast koji je otpočeo niz dalekosežnih upravnih i političkih reformi, prvenstveno vezanih uz uspostavudominata, kao i podjelu Carstva na četiri cjeline u sistemutetrarhije.
Stalna politička nestabilnostPartskog Carstva i iscrpljenost ratovima s Rimom je, pak, početkom 3. vijeka dala priliku dotada vijekovima potlačenimPerzijancima da obnove svoju nekadašnju državu pod dinastijomSasanida. Njenom razvoju je značajno doprinijela obnovazoroastrizma koji je tada doživio svoj procvat i dao ideološku podlogu perzijskim vladarima da od novogSasanidskog Carstva načine supersilu sposobnu da se ravnopravno suprotstavi dotle neprikosnovenom Rimu.
