Movatterモバイル変換

Prijeđi na sadržaj

1854.

Izvor: Wikipedija

Ovo je članak o godini 1854.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek –19. vijek –20. vijek
Decenija:	1820-e 1830-e 1840-e –1850-e – 1860-e 1870-e 1880-e
Godine:	1851 1852 1853 –1854 –1855 1856 1857

1854.. po kalendarima
Gregorijanski	1854.. (MDCCCLIV)
Ab urbe condita	2607.
Islamski	1270–1271.
Iranski	1232–1233.
Hebrejski	5614–5615.
Bizantski	7362–7363.
Koptski	1570–1571.
Hindu kalendari
•Vikram Samvat	1909–1910.
•Shaka Samvat	1776–1777.
•Kali Yuga	4955–4956.
Kineski
•Kontinualno	4490–4491.
•60 godina	Yang Drvo Tigar (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11854.
p • r • u
Podrobnije:Kalendarska era

Godina1854 (MDCCCLIV) bila jeredovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn.redovna godina koja počinje u petak po 12 dana zaostajućemjulijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

[uredi |uredi kod]

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

[uredi |uredi kod]

3. 1. -Krimski rat: britanski i francuski brodovi ulaze u Crno more, kao odgovor naBitku kod Sinopa.
4. 1. - Kapetan William McDonald otkriootočje McDonald.
10. 1. - AvanturistWilliam Walker proglasio fiktivnuRepubliku Sonoru u severozapadnom Meksiku.
21. 1. - KliperRMS Tayleur se nasukao u Irskoj na svom prvom putovanju, stradalo preko 360 ljudi.
30. 1. - PočinjeEpirski ustanak protiv Turske - ugušen do maja; pobuna ima i u Tesaliji, Kritu i Makedoniji^[1].
veljača - Car i kralj Franjo Josip dao opću amnestiju povodom svoje ženidbe, pomilovani i izdavač "Nevena"Mirko Bogović i pjesnikIvan Filipović^[2].
februar - Sukob između Turaka iVasojevića - žestoki bojevi na Polimlju, u Budimlji i na Polici^[3].
23. 2. - Osnovana burskaSlobodna Država Oranje (traje do1902).
27. 2. -Velika Britanija šalje ultimatumRusiji da povuče trupe iz dunavskih kneževina Moldavije i Vlaške.
1. 3. - U Meksiku objavljenPlan iz Ayutle: traži se rušenje diktatoraSanta Anne i novi ustav.
10. 3. - Deo britanske flote pod kontraadmiralom Napierom poslat u Baltik.
mart - Britanski parobrodSS City of Glasgow nestao na Atlantiku sa oko 480 putnika i članova posade.
20. 3. - Antirobovlasnički aktivisti u SAD osnivajuRepublikansku stranku, povod je suprotstavljanjeZakonu Kanzas-Nebraska.
27. 3. -Krimski rat: Velika Britanija objavljuje rat Rusiji a sutradan i Francuska.
27. 3. - VojvodaParme Karlo III umire nakon što ga je izbo anarhista, nasleđuje gaRobert I, poslednji vojvoda (do1859).
31. 3. -Američki mornarički komodorMatthew C. Perry potpisujeUgovor iz Kanagawe kojim su dvejapanske luke otvorene američkoj trgovini; ovo je kraj japanske politikeSakoku ("zatvorena zemlja"), uvedene 1633-39.

April/Travanj – Jun/Lipanj

[uredi |uredi kod]

Franjo Josip I. iElizabeta od Bavarske

5. 4. - Započinje ruskaopsada Silistre (do juna), grad braniOmer-paša Latas.
16. 4. - Carsko-kraljevskom odlukom, banska vlada u Hrvatskoj postaje "cesarsko kraljevsko namjesništvo" (k. k. Statthalterei) - proglašeno naredbom ministarstva unutarnjih poslova od 30. travnja^[2].
16. 4. - Kod New Jerseya se nasukao brodPowhatan, stradalo preko 200 nemačkih doseljenika.
24. 4. - VjenčanjeFranje Josipa I. iElizabete od Bavarske.
25. 4. -Gadsdenova kupovina: Senat SAD odobrio kupovinu zemlje od Meksika nakon što je smanjena kupljena površina kao ustupak severnjačkim senatorima (ugovor stupa na snagu 30. juna).
maj, početkom - Anglo-francuska okupacijaPireja i embargo grčkih luka.
30. 5. -Zakon Kanzas-Nebraska stupa na snagu - stvorene teritorijeKanzas iNebraska za koje bi stanovnici trebali odrediti hoće li biti robovlasničke (protivnoMisuri kompromisu iz1820. kojim je taj prostor određen kao slobodan).

Coltonova mapa Kanzasa i Nebraske

3. 6. - Austrijsko carstvo traži od Rusije da napusti Dunavske kneževine.
3. 6. - Hrvatska i Slavonija podjeljene u pet županija na čelu sa "ces. kralj. okružnim predstojnicima" umjesto vrhovnih župana (stupa na snagu 30. listopada, traje do1861)^[2].
10. 6. - Diplomirala prva klasa naMornaričkoj akademiji u Annapolisu.
14. 6. - Tursko-austrijski ugovor predaje Dunavske kneževine Austriji tokom rata - Rusija se pristaje povući iz kneževina.
jun -Velika ekskurzija uglednih ličnosti SAD povodom otvaranja železničke veze između Čikaga i reke Misisisipi.
21. 6. - OficirCharles Davis Lucas zaslužio prviViktorijin krst kada je sa palube broda kod Bomarsunda bacio rusku granatu.
24. 6. - Rusi napustili opsaduSilistre.

Gadsdenova kupovina

27. 6. - KanađaninAbraham Pineo Gesner zaštitio patentom u SAD svoj pronalazakkerozin.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

[uredi |uredi kod]

4. 7. -James Ambrose Cutting prijavio prvi od tri patenta za poboljšanikolodijumski proces fotografije, što on nazivaambrotipija.
13. 7. - Egipatski valijaAbas I ubijen, nasleđuje ga stricSaid Paša (do1863).
13. 7. - UNemačkom Savezu zabranjene političke radničke organizacije, pojačan progon radničkih udruženja.
15. 7. - U MinhenskojStaklenoj palati otvorena Prva opšta nemačka industrijska izložba.

Semmeringbahn

17. 7. - Počeo putnički saobraćaj naSemmerinškoj željeznici
17. 7. - Vojska i narod iznudili smenu umerenjačke vlade u Španiji - počinjeBienio progresista, dvogodišnja vladavina radikalnih liberala.
leto - KnjazDanilo Petrović sprovodi represalije premaBjelopavlićima koji su spremali bunu^[4].
7. 8. - Rusi porazili kod Kuruderea glavnu osmansku vojsku na kavkaskom ratištu.
9. 8. -Ivan je novi kraljSaske (do1873).
avgust - Austrijske snage okupirale Vlašku i Moldaviju (u Vlaškoj je grofCoronini, s njim je gen.Đuro Jelačić). Austrijska vojska se povlači sa srpske granice nakon ovoga^[5].
16. 8. -Bitka za Bomarsund: Rusi predali ovu tvrđavu uÅlandskim ostrvima.
19. 8. -Grattanov masakr: odeljenje vojnika ušlo u logorSijuksa kodFort Laramieja u današnjem Wyomingu zbog ubijenog teleta: ubijen poglavicaConquering Bear na šta su Sijuksi ubili svih 30 vojnika - početak prvog Rata sa Sijuksima.
20. 8. - UBanatu puštena u saobraćaj prva železnička pruga na teritorijama današnje Srbije i Rumunije, odOravițe doBaziașa na Dunavu preko Iama teJasenova iVračevog Gaja (kodBele Crkve) - u početku teretni saobraćaj (ugalj do Dunava), putnički od 1856.
24. 8. -Stephan Steinberger se popeo naKönigspitze u Ortlerskim Alpima.
27. 8. -Alfred Wills se sa družinom penje naWetterhorn u Alpima, što se smatra početkom "Zlatnog doba alpinizma" (do 1865).
29. 8. -7. 9. - Neuspešna anglo-francuskaOpsada Petropavlovska na Kamčatki.

Česma bez ručice: spomenik lekaruJohnu Snowu

31. 8. -8. 9. -Kolera: epidemija u Londonu čijim proučavanjemJohn Snow ustanovljava da se širi vodom; mnogo kasnije se saznalo da jeFilippo Pacini ove godine izolovaoVibrio cholerae.
13. 9. - Anglo-francuske snage počinju iskrcavanje naKrim.
20. 9. -Bitka na Almi - prva kopnena pobjeda saveznika uKrimskom ratu. Prvi put se koristiMiniéov metak.
27. 9. - Sudar američkog parobrodaSS Arctic i francuskogSS Vesta kod Njufaundlenda, stradalo preko 300 osoba, uključujući sve žene i decu.
jesen - Počinju predavanja na njemačkom u višim razredima gimnazija u Hrvatskoj^[2].

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

[uredi |uredi kod]

Opsada Sevastopolja (1854-55)

4. 10. - Japan dogovorio ugovor o prijateljstvu sa Velikom Britanijom.
6. 10. -Veliki požar u Newcastleu i Gatesheadu, praćen ogromnom eksplozijom.
11. 10. - Tzv.Ostendski manifest: diplomate SAD u Evropi sastavili dokument u korist kupovine ili zauzimanja španske Kube - kada se za to sazna osudiće ga evropske vlade i protivnici robovlasništva u SAD.
17. 10. - Počinje 11-mesečnaOpsada Sevastopolja.
17. 10. - S francuskim kapitalom osnovano Carsko i kraljevsko privilegirano austrijsko državno željezničko društvo (kraticaStEG).
25. 10. -Bitka kod Balaklave - taktička pobjeda saveznika, ali ovjekovječena zbog katastrofalnogJuriša lake konjice.

Florence Nightingale

novembar, početkom -Florence Nightingale stigla sa timom dobrovoljnih sestara uÜsküdar gde će se starati o ranjenicima.
5. 11. -Bitka kod Inkermana je neuspešni ruski pokušaj deblokade Sevastopolja - najkrvavija bitka u ratu.
14. 11. - Velika oluja potopila 21 transportni brod sa provijantom za saveznike na Krimu (teška zima i loša organizacija nanose velike gubitke Britancima).
30. 11. -Ferdinand de Lesseps dobio prvu licencu od Said Paše za gradnju i upravljanjeSueckim kanalom.
2. 12. - Decembarski savez Velike Britanije, Francuske i Austrije protiv Rusije.

Bezgrešno začeće Blažene Djevice Marije

3. 12. - Rudari zlata u australskoj Viktoriji dižuPobunu u Eureki koja je odmah ugušena.
5. 12. - U Berlinu postavljen prvireklamni stub, tamo nazvanLitfaßov stub.
8. 12. - Apostolska konstitucijaIneffabilis Deus papePija IX.:Blažena djevica Marija jebezgrešno začeta, tj. bezistočnog grijeha.
15. 12. - Umro kraljHavaja Kamehameha III, sledećeg meseca ga nasleđuje sinKamehameha IV.

Kroz godinu

[uredi |uredi kod]

U Hrvatskoj se njemački jezik uvodi u sve državne urede, otpušteni činovnici koji su se tome usprotivili ili ne znaju jezik - u službu dolaze stranci^[2]. I u Srpskoj Vojvodini se uvodi nemački jezik u sve institucije^[6].
"Ilirska slovnica"Vjekoslava Babukića i "Gramatika ilirskog jezika"Andrije Torkvata Brlića.
Baron NikolaVranyczany-Dobrinović osnovaoKarlovačku pivovaru.
OtkriveniBrižinski spomenici, najstariji sačuvani pisani dokumenti pisani latinicom na nekom od slovenskih jezika (10-11. st.).
Bivši samostanLepoglava postaje kaznionica.
Ignacy Łukasiewicz napravio u Poljskoj prvu naftnu bušotinu na svetu.
Benjamin Silliman prvi na svetu izveofrakcionu destilaciju nafte.
Gradnjom ruskog utvrđenja Vjernjij osnovan današnji kazahstanski gradAlmati.
Omanski sultan dao ostrvaKurija Murija Britancima
U Parizu osnovana modna kućaLouis Vuitton.
UNikaragvi izbija građanski rat između liberala i konzervativaca.
Ropstvo ukinuto u Venecueli i Peruu.
André Adolphe Eugène Disdéri patentirao proces izradefotografske vizit karte, naročito se raširile od 1859.

Rođenja

[uredi |uredi kod]

Glavni članak::Kategorija:Rođeni 1854.

1. 1. -James George Frazer, etnolog, filolog (†1941)
c.11. 1. -Samuel Liddell MacGregor Mathers, okultista (†1918)
26. 1. -Miša Dimitrijević, srpski glumac i reditelj (†1909)
12. 2. -Stefan Stambolov, premijer Bugarske (†1895)
16. 2. -Charles Webster Leadbeater, teozof (†1934)
17. 2. -Friedrich Alfred Krupp, industrijalac (†1902)
14. 3. -Paul Ehrlich, kemičar, nobelovac (†1915)
15. 3. -Emil Adolf von Behring, njemački liječnik i imunolog (†1917.)
15. 3. -Miloš Bogunović (četnik), narodni učitelj (†1937)
17. 3. -Paul von Rennenkampf, ruski general (†1918)
11. 4. -Bogdan Medaković, političar u Hrvatskoj (†1930)
28. 4. -Hertha Marks Ayrton, matematičarka, pronalazač (†1923)
29. 4. -Henri Poincaré, francuski matematičar i teorijski fizičar (†1912.)
6. 6. -Ante Kovačić, hrvatski književnik (†1889.)
7. 7. -Nikolaj Morozov, revolucionar, naučnik (†1946)
12. 7. -George Eastman, inovator fotografije, preduzetnik (†1932)
24. 7. -Konstantin Jireček, češki istoričar i slavista (†1918)
27. 7. -Vasil Radoslavov, premijer Bugarske (†1929)
3. 8. -Vladimir Matijević, trgovac, dobrotvor (†1929)
22. 8. -Milan Obrenović, vladar Srbije (†1901)
1. 9. -Engelbert Humperdinck, kompozitor (†1921)
11. 9. -Hinko Hinković, hrvatski političar (†1929)
27. 9. -Alois Lexa von Aehrenthal, austrougarski političar (†1912)
9. 10. -Mihajlo Pupin, srpsko-američki naučnik (†1935)
16. 10. -Oscar Wilde, irski književnik (†1900.)
16. 10. -Karl Kautsky, marksista (†1938)
20. 10. -Arthur Rimbaud, francuski pjesnik (†1891.)
21. 10. -Giacomo della Chiesa, papa Benedikt XV. (†1922)
26. 10. -Ksaver Šandor Gjalski, hrvatski književnik (†1935.)
30. 10. -Luka Ćelović Trebinjac, trgovac, dobrotvor (†1929)
5. 11. -Paul Sabatier, hemičar, nobelovac (†1941)
13. 12. -Tomislav Maretić, jezikoslovac (†1938)
? -Panta Mihajlović, pionir telekomunikacija u Srbiji (†1932)
? -Husein ibn Ali al-Hašimi, šerif Meke (†1931)

Smrti

[uredi |uredi kod]

Glavni članak::Kategorija:Umrli 1854.

13. 1. -Fructuoso Rivera, prvi predsednik Urugvaja (*1784)
27. 3. -Karlo III, vojvoda Parme (*1823)
2. 4. -Dositej Novaković, episkop timočki (* ca. 1774)
10. 5. -Konstantin Bogdanović, srpski političar, publicista, i književni kritičar iz Vojvodine (*1811)
31. 5. -Vatroslav Lisinski, hrvatski skladatelj (*1819.)
11. 4. -Carl von Basedow, lekar (*1799)
6. 7. -Georg Simon Ohm, njemački fizičar (*1789.)
13. 7. -Abas I Egipatski (*1812)
26. 7. -Milosav Zdravković, resavski vojvoda (* ca. 1780)
12. 8. -Teodor Pavlović, sekretar Matice srpske, novinar (*1804)
20. 8. -Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, filozof (*1775)
11. 12. -Prota Matija Nenadović, književnik, diplomata, vojvoda, predsednik prve srpske vlade (*1777)
15. 12. -Kamehameha III, kralj Havaja (*1813)

Reference

[uredi |uredi kod]

↑Irrendentism movements revolts of 1854 on mainland Greece. ime.gr
↑^2,0^2,1^2,2^2,3^2,4Horvat, Prelom s Ugarskom
↑Dašić. Miomir.Šekular u oslobodilačkim pokretima 1853 - 1878. godine. montenegrina.net
↑Berber, Stojan.Књаз Данило Петровић – скица за патографију. rastko.rs
↑Istorija s. n. V-1, 280
↑Istorija s. n. V-2, 118

Literatura

Rudolf Horvat (hr Wikisource):Najnovije doba hrvatske povjesti/Prelom s Ugarskom
Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)

1854. naWikimedijinoj ostavi

Izvor:https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1854.&oldid=42374949

1854.

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp