Do not click any button if you do not speak Sami! Dát artihkal lea okta Sámegiel Wikipedia deháleamos artihkkaliin, ja danne mii sihtatDu árvvoštallat dan. Deaddil dan boalu mii čájeha du oaivila artihkkala birra.
Hui buorre Oalle buorre Oalle heittot Hui heittot
Dán artihkkalis dáidet leatčállinmeattáhusat . Jus háliidat, de divo daid ja váldde eret dan málle. Giitu!
Sámegielaid guovllut 1.lullisámegiella 2.ubmisámegiella 3.bihtánsámegiella 4.julevsámegiella 5.davvisámegiella 6.nuortalašgiella 7.anárašgiella 8.gielddasámegiella 9.darjjesámegiella Sámegielat leat gielat maidsámit hállet. Sámegielat gulleturálalaš gielaid suopmelaš-ugralaš gielaide . Sámegielat,nuortamearasuopmelaš gielat jamordvagielat gullet oarjeurálalaš gielaide. Rádjá joavkkuid gaskkas mannádavvisámegiela jaanárašgiela gaska. Justa daid gielaid gaska leat 8 isoglossa dahjege gielalaš ráji, mat juhket sámegielaid oarje- ja nuortasápmelaš gielaide.
Sámegielat juhkkojuvvojit guovtti jovkui, oarjesápmelaš ja nuortasápmelaš joavkkuide.Davvisámegiela jaanárašgiela gaska leat 8 isoglossa dahjege gielalaš ráji, mat juhket sámegielaid oarje- ja nuortasápmelaš gielaide.
Lullisáme- ja dárogiel galba Davvisáme- ja suomagiel galba Suomas Lullijoavku Davvijoavku Davvijoavkku oarjejoavku Davvijoavkku davvijoavku davvisámegiella (sullii 30 000 hálli, sullii 75 % sámegielagiin Norggas, Ruoŧas ja Suomas hállet davvisámegiela[ 1] Durdnosa sámegiella Finnmárkku suopmanatFinnmárkku oarjesuopmanat Finnmárkku nuortasuopmanat Mearrasámegiella Suoma- ja anárašgiel alfabehta (Borg, jagi 1859) Gielddasámegiel alfabehta jagi 1933 Nannánjoavku Njárgajoavku Giemasámegiella Buot sámegielat leat áitatvuloš gielat, muhto erenomážit ubmi-, biđon ja darjjesámegielat leat hui lahka jávkama.[ 2]
Norgga vuođđolága mielde sámegielas lea virggálaš stáhtus 12gielddain :Deanus ,Gáivuonas ,Guovdageainnus ,Kárášjogas ,Unjárggas ,Porsáŋggus ,Loabágis ,Divttasvuonas ,Snoasas ,Raavrevijhkes ,Aarbortes jaPlassjes . Čiehča vuosttaš gieldda gullet davvisámegiela giellaguvlui, Divttasvuotna fasjulevsámegiela guvlui, ja maŋimus njealje gielddalullisámegiela giellaguvlui.
Bealli Suoma 9 350 sámis[ 3] davvisámegiella ,anárašgiella januortalašgiella , main anárašgiella dušše Suomas. Buoremus dilli lea davvisámegielas, mii ii leat seamma áitatvuloš go eará sámegielat. Anárašgiela dilli lea vehá buoret go nuortalašgiela, dan dihte go anárašgielat giellabeassedoaibma lea joatkašuvvan guhkit áiggi. Suomas sámiid ruovttuguovllus ássi sámiin lea leamaš riekti geavahit sámegiela virgeolbmuiguin jagi1992 rájes, muhto virgeolbmuin ii gáibiduvvo sámegielmáhttu baicce geavahuvvojit jorgaleaddjit ja dulkkat.[ 4]
Suoma sámiid ruovttuguovllus (Ohcejoga ,Anára jaEanodaga gielddat jaSoađegili gieldda davvioassi) mánáin lea riekti lohkat vuođđoskuvllas ja logahagas sámegiela eatnigiellan, váljaávnnasin dahje eaktodáhtolaččat. Dasa lassin giella oahpahuvvo maid ruovttuguovllu olggobealdeOulus ,Roavvenjárggas ja Soađegili girkogilis. Sámegiela lea vejolaš čállit studeantadutkosis eatnigiellan. Vuosttas háve dát dáhpáhuvai jagis1994 .
Sámit leat ain juo guovttegielagat, mii dárkkuha dan, ahte sii hállet sámegiela lassin riikkaid váldogiela. Suomas skuvllain oahpahuvvo davvisámegiela lassin maid anáraš- ja nuortalašgillii, vaikke eanas oahpahusas lea davvisámegillii. Sámegielat oahpahusa birrasis leat Suomas sullii 500 oahppi, geain 150 ožžot oahpahusa (davvi-, anár- dahje nuorta-) sámegillii.[ 5]
Suomas golbma universitehta fállet sámegiela oahpahusa.Oulu universitehta Giellagas-instituhtas lea vejolaš studeret sámegiela váldoávnnasin. Oalgeávnnasin sámegiela lea vejolaš studeret Helssega universitehtas ja Lappi universitehtas.
Ruošša beale sámiin dušše sullii 40% máhttet sámegiela. Ruoššas lea hui unnán doarjja sámegielaide. Virgeolbmuin ii gáibiduvvo sámegielmáhttu iige geaidnogalbbain dihtto sámegiella.Gielddasámegiella oahpahuvvo veháš skuvllain vieris giellan.Áhkkilsámegiella lea jo jáddan juovlamánus2003 , go maŋimuš eatnigielahálli Marija Sergina jámii. Darjjesámegiella lea hui áitatvuloš ja dan hállá eatnigiellan vuollel 10 olbmo, geain nuoramus lea riegádan jagis1937 .[ 4]
Urálalaš gielain dábáleamosmorfologalaš proseassa leasuffikseren : Gehčosat lasihuvvojit máddagii. Gielain ii leatgenus dahjegrammatihkalaš sohkabealli , iige sojahanklássa, dego omd.dárogielas lea. Daid sajis sámegielain lea máttaklássat: Suffivssaid hápmi lea máttaklássas gitta. Cealkaga frásat leat huksejuvvon nie, ahte frása oaivi, sátni, mii mearrida gos frása sáhttá leat cealkkagis, lea frása loahpas. Dan dihte sámegielain leat eanetpostposišuvnnat gopreposišuvnnat .
Áhčči min sámegillii sámegielain.
Glottolog: Sámi gielladutkama ibilografiija
Itkonen, Erkki and Itkonen, Terho and Korhonen, Mikko. 1971. Lapin murteiden fonologiaa. (Castrenianumin toimitteita, 1.) Helsinki: [s.n.]. 110pp. Korhonen, Mikko. 1967 - 1974. Die Konjugation im Lappischen: morphologisch-historische Untersuchung. (Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia, 143 + 155.) Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura. Korhonen, Mikko. 1969. Die Entwicklung der morphologischen Methode im Lappischen. Finnisch-Ugrische Forschungen 37. 203–362. Korhonen, Mikko 1988: The Lapp language. Denis Sinor:The Uralic languages . s. 41-57. Leiden: Brill. Lagercrantz, Eliel. 1927. Strukturtypen und Gestaltwechsel im Lappischen. (Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia, 57.) Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura. 438pp. Lagercrantz, Eliel 1939: Lappischer Wortschatz.Lexica Societatis Fenno-Ugricae ; 6. Helsinki, 1939. 2 band. Larsson, Lars-Gunnar . 1985. Kriterien zur Klassifikazion der lappischen Dialekte in Schweden. In Wolfgang Veenker (ed.), Dialectologia Uralica. Materialien des ersten internationalen Symposions zur Dialektologie der uralischen Sprachen. 4–7 September 1984 in Hamburg, 159–171. Harrassowitz. Sammallahti, Pekka 1998:The Saami languages. An introduction Kárášjohka: Davvi girji. Schlachter, Wolfgang 1969: 'Das lappische Tempussystem'. Symposium über Syntax der uralischen Sprachen, pp. 178–195. Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Vandenhoeck & Ruprecht in Göttingen. Trosterud, Trond 2020:Samiske bokutgjevingar i Noreg – eit uttrykk for norsk samepolitikk? ISamiske tall forteller 13 s. 85-101. ↑ Sámegiella , Ruovttueatnan gielaid dutkanguovddáš 6.2.2007↑ Endangered languages Ethnologue, Languages of the World↑ Saamelaisten lukumäärä vuoden 2007 Saamelaiskäräjävaaleissa : Sámediggi ja Väestörekisterikeskus. Čujuhuvvon cuoŋománu 24. 2009. (suomagillii )↑a á Venäjän saamenkieliset katoavat nopeasti HS Digilehti 2.8.2008↑ https://web.archive.org/web/20061010073043/http://www.peda.net/veraja/saame/saamelaisuus peda.net
