Larota (dû latinu "rota") è n'òrganu miccànicu girèvuli a forma di discu ca trasmetti lu muvimentu midianti cuntattu direttu. Ntô vìculu, è lu discu firrièvuli supra tirrenu o supra rutara, a voti rivistitu di nu pneumàticu, ca cunzenti la locomuzzioni.
La rota è una di li mminzioni cchiù mpurtanti di l’omu; nun si sapi nenti supra l’urìggini di idda, nun si sapi cu fu ca l'ammintau, unni accuminciau a èssiri usata e cu era ssu pòpulu. La cosa sicura è ca si tratta di na mminzioni assai antica: nu corpu di gèniu di quarc’unu ca vitti comu furiava ntô tirrenu nu truncu d'àrbiru e pinzau di usàrilu ppi fari scùrriri supra a iddu na cosa pisanti ppi traspurtàrila. Lammàggini cchiù antica ca s’hà truvatu dârota, è chidda scuperta ntô1928 di l’archiòlugu ngrisi Leonard Woolley, ca attruvau nu stindardu-musàicu unni era rapprisintata narota dilignu; ssu stindardu-musàicu fu fattu di liSumeri e è vecchiu di quarchi 5.000 anni apprima di Cristu, quannu li Sumeri si stabbileru ntâMisuputamia; larota, pirò, non fu ammintata di ssu pòpulu, ma forsi s’hà jiri o neulìticu p’attruvari la primarota.
Rota a raggi dô 2000 a.C. - Museu Nazziunali di l'Iran, a Teheran
Prima dârota, l’omu ppi traspurtari cosi pisanti, lu faceva prubbabbirmenti cu la slitta; appoi si capìu ca facennu scùrriri ssi cosi supra nu truncu d’àrbiru, vinìa cchiù fàcili a spustàrili; doppu, si capìu ca mintènnuci nu pernu ô centru di nu discu di lignu, larota/discu putìa furriari ntô tirrenu, mentri lu pernu arristava fremmu e nta ssu pernu putìa èssiri misa quarsiasi cosa: na basi, quarchi cosa unni mèttiri pisi di traspurtari. Ssi primiroti èranu di lignu chinu e ntô centru c’era fattu nu purtusu unni vinià allucatu l’assi. Passau tantu tempu prima ca s’ammintau la primarota a raggi: i primi di ssi roti foru fatti ammeri û 2000 a.C. e foru misi ntê carri di l’aggizziani, ca addivintaru accussì cchiù viloci e maniggèvuli. Ammeri lu 100 a.C. li Celti, nu pòpulu di l’Europa nord uccidintali, ammintaru lu cuscinettu. Era fattu cu nu stratu di lignu o dibronzu, nfilatu tra l’assi e la parti cintrali di larota: cu ssu sistema, vinià arridduciutu bona parti di l’artritu ca larota facìa ntornu a l’assi cintrali. Passau ancora tantu tempu eLiunardu Da Vinci, studìau e addisignau li primi ngranaggi (oroti dintati). Oi, màchini, muturi, ngranaggi e tanti àutri tguggetti, nun ci fùssuru si quarcunu nun avissi ammintatu larota.
S'hai traduciutu n'artìculu o hai criatu na vuci e riteni ca sia lu casu di fàrila canùsciri picchì è cumpreta n tuttu, signàlila. Naturalmenti, sunnu boni accittatisuggirimenti e canciamenti chi mìgghiùranu lu travagghiu.