L'Urganizzazzioni dî Nazzioni Uniti,ONU (‘nngrisiUnited Nations Organization, acrònimuUN oppuruU.N.; ‘nfrancisiOrganisation des Nations unies) è la cchiù estisaurganizzazzioni ntirnazziunali, cumprinnennu la quasi tutalitati dî Stati dûpianeta. L' ONU si pruponi di rigulari li guerri e li sciarri tra li Nazzioni, e ô stissu tempu di prumòviri la paci, la libbirtati e la dimucrazzìa ntô munnu. A oi li Stati membri sunnu 191.
Ponnu fàciri parti dî Nazzioni Uniti tutti li paisi c’accèttanu l’òbbrichi mpunuti dûStatutu dî Nazzioni Uniti e ca vennu cunziddirati ‘n gradu di fàciri frunti a st’òbbrichi. L'Assimbrìa ginirali dicidi l'ammissioni ‘n basi ê raccumannazzioni dûCunzigghiu di sicurizza.
Attuale segretario generale è il portoghese António Guterres, in carica dal 1º gennaio 2017.
Ntô2001 li Nazzioni Uniti e lu ex-sicritariu giniraliKofi Annan, foru nzignuti dûPremiu Nobel pâ paci, ma già ‘n pricidenza àutri suttaurganizzazzioni di l'ONU foru primiatu cûn Nobel pâ paci:
dicisi a sarvari li futuri ginirazzioni dû flaggellu dâ guerra, ca pi dui voti ntô cursu di sta ginirazzioni purtau nun dicìbbuli affrizzioni a l'umanitati,
a riaffirmari la fidi ntê dritti funnamintali di l'omu, ntâ dignitati e ntô valuri dâ pirsuna umana, nta l’aguagghianza dî dritti di l’òmini e dî fìmmini e dî nazzioni granni e nichi [...] »
L'artìculu 7 capìtulu 3 dû Statutu dî Nazzioni Uniti stituisci sei urgani principali ndispinzàbbili pû funziunamentu e lu cuvernu di l'urganizzazzioni. A latu di chisti asìstinu na serî d’aggenzî, funni, cummissioni e prugrammi ca fannu parti dûSistema ONU.
LuStatutu dî Nazziuni Uniti prividi videmma luCunzigghiu d’Amministrazzioni Fiduciaria tra l’urgani principali. Sta stituzzioni cissau di fattu di asìstiri câ fini dî règgimi d’amministrazzioni fiduciaria e la sô furmali chiusura fu cuncurdata ntô Summit tinutu a Nova Jorca dû 14 ô 16 di sittèmmiru di 2005.
L'Assimbria Ginirali dî Nazziuni Uniti e luCunzigghiu Ecunòmicu e Suciali disponnu di na serî d’Urgani sicunnari c’hannu la forma di funni o prugrammi stituiuti pi còmpiti spicìfici e dirittamenti addipinnenti di l'Assimbria. Nun hannu pirsunalitati jurìdica propia. A lu mumentu asìstinu 22 di st’urgani dî quali lu cchiù famusu è l'UNICEF, tra l’àutri cci sunnu l'Àutu cummissariatu pî rifuggiatiUNHCR e lu prugramma pû sviluppu ecunòmicuUNDP.
Cci sunnu appoi nu nùmmaru d’urganizzazzioni juridicamenti, urganizzativamenti e finanziariamenti autònumi ma ligati ê Nazziuni Uniti d’accordi. Arcuni foru funnati prima ancora dî Nazziuni Uniti stissi. Tra l’"Aggenzî spicializzati", cci sunnu l'UNESCO, l'OMS e li situzzioni ca gravìtanu ntornu â Vanca Munniali. Tra l’urganizzazzioni currilati ccii sunnu lu WTO e l'IAEA. L'attivitati di chisti veni cuurdinata dû Cunzigghiu Ecunòmicu e Suciali.