Isebreos ogiudeos (inebreu:יְהוּדִים,yehoudim; ingrecu antigu: Ἰουδαῖοι,Ioudaĩoi; inlatinu:Iudaei) sunt is membros de unu pòpulu caraterizadu de religione propia, s'ebraismu, e in sensu ladu de su faeddu inditat is chi apartenet a unu grupu ètnicu e religiosu. Sunt totu de pesada de antigosisraelitos de su levantemediterràneu.
Is ebreos non costìtuint unu grupu omogèneu, sa definitzione chi si ddis dat fatu-fatu est duncas cuntierrada e mudat segundu s'ènfasi chi si faghet subra su credu religiosu o s'identidade seculare ligada a traditziones, caràteres culturales e linguìsticos comunos.
S'istòria issoro est caraterizada de sufferèntzias dadas de is persighidas a chi ant dèpidu aguantare fatuvatu in logos e èpocas diferentes, susetotus a òpera decristianos. Oe in die, sa majoria de is autoridades càrculat chi is pessones ebreas in su mundu tzàntzighent intre is 12 e 15 milliones, rapresentende unu 0,2% de sa populatzione mundiale.
Sa prus parte de issos bivet in isIstados Unidos d'Amèrica e inIsraele. Segundu istùdios fatos dae s'Universidade Ebrea deGerusalemme, su 96% de is ebreos residentes foras deIsraele sunt ispaniados in deghe paisos, totus democràticos.
Is ebreos ant tentu importu mannu fintzas in s'istòria e cultura deSardigna. Rastas de su cuntatu intre gentessardas e ebreas si nd'agatant galu in is costumas, contos e fintzas in salimba (chenabura, pro esempru, faghet relatu a s'aprontada de su mandigare - sa"chena pura" - sa die in antis de suShabbat). Is testimonias prus antigas de ebreos inSardigna torrant a su 19 p.C. suta s'imperadoreromanuTibèriu, e pertocant 4.000 libertos deportados aTharros. Est dàbile però chi medas prus esserent is ebreos betidos pro triballare che minadores inSurcis o in is minas deLùvula.
Pro totu s'Edade Mèdiasardos e ebreos diant àere bìvidu impare in paghe in totu s'ìsula, e de is connoschèntzias tentas paret chi tènnerent medas carateres ètnicu-culturales simigiantes, de su restu segundu unas cantas chircas, fintzas a su 1492 unu 50% o prus de is sambenados deSardigna teniat derivatzionesemìtica.
