Материализм диэнфилософия өйдөөһүнэ,материя бастааҥҥы ис дьиҥ буолар диир.Идеализмҥа утары. Барыта араасэттиктэртэн турар. Эттиктэн оҥоһуллубатах буоллаҕына (холобура,толкуй) эттик дьайыытын түмүгэ буолар. Атыннык эттэххэ, эттик барытыгар бастакы буолар. Атыннык сороҕорфизиализм диэччилэр.
Ол курдук, материалист таҥараларга уонна атын майгынныыр идеяларга (ол курдук, абааһыларга) итэҕэйбэт. Материалист толкуйугар санаа сыаната суох, эбэтэр билим дакаастабылын көрдүүр. Ол иһин бары материалистаратеист буоллар, ол гынан баран атеисттар бары материалист буолбатахтар.
Билиҥҥи материализм тутааччылара атын өйдөбүллэри, холобуркүүһү,энергияны уонна атын билим дакаастаабыт маллары материализмҥа киллэрэллэр. Эттик уонна энергия өйдөбүллэрэ бэйэ бэйэлэрин солбуйаллар, уонна онтон тахсааччы, холобура,гравитация - эттиктэн тахсар. Ол гынан баран эттик тутулуга чопчу буолбатах.
Философис атын тииптэрэ материализм сорох санааларын билинэллэр, ол курдукредукционизм,логическай позитивизм уоннаэмпиризм.
