Paqu,Paqucha,Alpaka ichaAllpaqa nisqaqa(Vicugna pacos) hukñuñuq,iskay ruk'anayuquywam. Paquqap'aqu llimphiyuqmi.Millmanmantaqapuchkaspaawaspap'achatam ruranchik.
Qallariyninpiqa paquchauywa nisqaqa manan runap uywanchu karqan, chaymantarapmiLlamata uywaspa,Wicuñatawam, hinaspapisWanaku tawan uywaspa Paquchata hatarichinku. "Runapuywasqan uywa, manataqsallqa uywachu" niyta munarqaptin,Ikwadurkichwa shimi nisqapi tukuy animal nisqakunapaq, sallqakunapaqpas, "wiwa" nispa niytam qallarirqanku. HinallataqPiruw suyupi uywan nikun.
Aymara simimantaalpaqa quichwa simimantataqp'aku imanintaq Inglis simipiBlond.[1]
Paqucha uywa sutichasqa
Punchukuna Paqucha willmamanta ruwasqa Otavalo qhatupi, Ikwayur.P'achataqq'aytumantam ruranchik. Chay q'aytuqamillmamanta ichayurakunapq'aytuchamantam -utkumanta icha huk yuramanta -puchkanchik.Utku yura lliwmanta aswan chaninchasqa q'aytucha yuram. Imatatak ruwawak paqucha willmawan:
Paquchakunaqa kancha kanchalla tiyanku, achkan achkanpi. Sapa watanpuna lumakunapi itaq pampakunapiAndes sutichasqapi, kasqallantakArhintina,Wuliwiya,Chili,Ikwayur, hinallatakpisPiruw suyupi, kay suyupi allin mirachisqa mahdakuna kashkan, hastanmantapis hanan sayakunapi tiyanku 3500 - 5000 m s. n. m. kaman, kashallantakmi paqucha uywahkunaHukllachasqa Amirika Suyukuna,Iwrupa, itaq [[Musuq Silanda]].
| Paqucha Piruwpi[2] |
|---|
| Wata | haykataq
Umakuna |
|---|
| 2010 | 4 177 498 |
| 2011 | 4 322 258 |
| 2012 | 3 924 230 |
| 2013 | 3 978 290 |
| 2014 | 4 095 554 |
| 2015 | 4 318 374 |
| 2016 | 4 319 146 |
Paqucha ThiqtiHinallatak mikunakunata ruwarquwak paqucha aychawan, paqucha aychaqa ancha munasqa kashkan maypipis, llaqtaknapichu, hatun umalli llaqtakunapichu, puna orqocunapichu, hatunpaq, huchuypaq, llipimpakmi.
Imawatak kay sumaq paqucha thiqtita mayk'uruwak:
Paqucha Taripakuy RaymiPaqucha Taripakuy huk raymin llipim hanan saya llaqtakunapi. Sapa watan paquchakuna walqachanku imaymana t'ikakunawan, miqunakunawan hina.Paqucha nisqaqa(Vicugna pacos) hukñuñuquywam.Willmanmantaqapuchkaspaawaspap'achatam rurayta atinkumanmi.
- ↑http://etimologias.dechile.net/?alpaca
- ↑ Yachayniyuk Sistima, INEI
