pasanavalj taza ljavek a pasivik (taipingyang) aicu atuvalu (ayain a tinuvaluan). pinaljavakan izua siva a maretimaljimalji a kadjunangan nua sihu a tuvalu i tua ljavek. namasan vecekad tuahawaii katuaaustralia. a i pasakacedas tua tukelau (Tokelau). a i pasakacedas a navalj tua samua (Samoa) katua walis katua vutuna (Wallis and Futuna). a i pasanavalj tua vidji (Fiji). a i pasaviri tua kiribati. a i pasakaledep a navalj tua kadjunangan nuasanta cruz katua vanuatu. a i pasakaledep a viri tua nauru. mavan 10,507 aicu sinisupuan tua caucau nua tuvalu a vavecikan ka 2017 a caviljan.[3] sasusuan aicu a 26 km² tua pasalavaan a pinaljavakan nua tuvalu a kadjunangan.
katjaisangas a kaizuazua a caucau a pulinisiyan (Polynesians) imaza a kadjunangan nua tuvalu ka 3000 a qadjav a tjaisangas i caviljan.[4] kasicuayan a tjaisangas a djinaljun na caucau seiyurupu (Europe), sipacacikel na caucau a pulinisiyan a varukur niamadju taza matjalialiaw a kadjunangan i pasaljavek imaza.[5]
pasemalaw a kisanvenaruvarung tu sekaumaljan na caucau a pulinisiyan a kemasi tua samua (Samoa) katua tunga (Tonga) a pasakadjunangan na tuvalu imaza, tazua semekez tiamadju a makavarukur. saka kemasimaza tiamadju a vaik tua zumanga kadjunangan nua pulinisiyan i tua melanisiya (Melanesia) katua mikerunisiya (Micronesia) katjaivililj.[6][7][8]
katjaisangas a mangetjez ti alevaru de mendana (Álvaro de Mendaña) a se spain (Spain) a rusansalimaliman tua makavarukur tu a pasaljavek i maza ka 1568 a caviljan, tazua kineljang nimadju tu izua kadjunangan nua nui (Nui) imaza.
sangasangasan a pinapungadan a kadjunangan nua eilis (Ellice's Island) taza kadjunangan nua vunavuti (Funafuti) ka 1819 a caviljan. sa siayaya ni aliksander (Alexander George Findlay) a rusanvenaruvarung tua ljaljavekan aicu a eilis tua matjasiva a kadjunangan katjaivililj. katjaivililj a qadjav a caviljan a kemasi tua 1850 a patje 1900 a caviljan, na kiljavarananga a "seminamalji a briten (Great Britain)" a paljavak tua kadjunangan nua eilis (Ellice) tu pasemalaw tua kuletjan niamadju i tua ljavek a pasivik, ayatua pinavecikan nau seminamalji a briten djermany (Germany).[9]
taza vinaruvarungan a tja sinikeljang a sekaumaljan nua cuacau a tuvalu tu kaizuazua imaza i pasaljavek a pasivik katjaisangas a 3000 a caviljan. kinelialiaw a caucau a pulinisiya a makavarukur tu pacacikel tjaizua samua (Samoa), tunga (Tonga), katua zumanga a kadjunangan i tua ljavek imaza,[11] tazua katjaisangasan a mangetjez a caucau se erop. patjara aicu a matjasiva a vuguvug, kinaizuan a alu a vuguvug nua caucau a tuvalu. manasika tja kineljang aza pinapungadan a tuvalu aza siaya tua kinateveteveljan a matjalu nua kai a tuvalu.
nua tuvalu a kuka a kinakaian aicu a kai a tuvalu katua kai a amilika. mamaw aicu a kai a tuvalu a sinikudan tua kinakaian a pulinisiyan, matu izua kai a hawai (Hawaiian), kai a mauri (Māori), kai a taitiyan (Tahitian), kai a rapa nui (Rapa Nui), Samoan katua Tongan.[12] saka, siayaya aicu a kai a tuvalu namaya tua kinakaian nua qinaljan nua pulinisiyan i mikrunisiya (Micronesia) katua i pasaviri a vecekad tua melanisiya (Melanesia).
avan a sikiljavaran a kai a tuvalu nua masantalj a caucau i tuvalu. ljakua izuanga ta kai matu aza kai a gilebetis (Gilbertese) a sinikiljavaran nua caucau i nui (Nui).[13][14] sinipaljavak nua sihu aicu a kai nua amilika i tuvalu. ljakua inika ljemita tua qadaw a sikiljavaran nua caucau aza kai nua amilika imaza.
a qadjav a 8 km a kinalaruqan nua djalan izua i tuvalu.[16] amin azua djalan a vunavuti (Funafuti) na sinan djalan kacaviljan a 2002. ljakua patjara zumanga a djalan, inianan a sinandjalan tucu. neka a djalan nua kisiya imaza i tuvalu.
amin aicu a puvarukuran a vunavuti (Funafuti) a namasantalj a ljaljevavavan tua varukur i tuvalu. sipacacikecikel aicu a gungkang a masandrusa. izua gungkang a nivagi a sikamasantjelulj (Nivaga III) katua gungkang a manuvulaw (Manu Folau). maqati tjen a makavavaw taicu a gungkang a drusa a pacacikel a kemasi tuvalu a suva (Suva), vidji (Fiji) katua vunavuti (Funafuti) a sema zuma a vuguvug (kadjunangan i vecekadan tua ljavek nua i tuvalu). pinapusaladj a sihu a tuvalu nuataiwan i kacaviljan a 2020, vineli aicu a pinaka muitiva (Moeiteava) a gungkang a tjatjevavavan nua sisan umaq.[17]
amin aicu a puhikukiyan a vunavuti (Funafuti) a namasantalj a ljaljevavavan tua hikuki i tuvalu tucu. sipacacikelan izua makatjelulj a hikuki nua vidji kahikukian (Fiji Airways) a kemasi tua suva a patje vunavuti (Funafuti).
.svg)
_-_TUV_-_UNOCHA.svg)
