aicu aisubya (Ethiopia) (Amharan: የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ) a i pasakacedas tua sumalia (Somalia); a i pasakacedas a viri tua djibuti (Djibouti); a i pasaviri tua ericiya (Eritrea); a i pasanavalj tua kenya (Kenya); a i pasakaledep a viri tua sudan (Sudan). penuljat taicu a 1,100,000 km² a pasalavaan na pinaljavakan na sihu a isubya a kadjunangan. mavan a qadjav a 117,000,000 aicu sinisupuan tua caucau nua isubya a vavecikan ka 2021 a cavilj.[2] sa sikamasanmusalj aicu a sinisupuan tua caucau nua isubya a tjatjuruvu i tua avrika (Africa); aza tjatjuruvu a sikamasansimuluq sa drusa i tua kacauan.[3]
namaya tua kadjunangan na boliviya (Bolivia), mavananga sikamasandrusapuluq sa alu a isubya a tjaqaca i tua kacauan, ayatu sasusuan aicu a 1,104,300 km² tua pasalavaan a pinaljavakan nua isubya a kadjunangan.[4]
a i pasaviri aicu a isubya tua ericiya (Eritrea). zumanga a kukka a i ljaljaqetian nua isubya izua djibuti (Djibouti), sumaliland (Somaliland), sumaliya (Somalia), kenya (Kenya), kanavalj a sudan (South Sudan) katua sudan (Sudan) nu pitua sasusuan nua tuki.
aicu aEthnologue a tja sinikeljangan a ta siljingasan a sasupuan tu matjasivapuluq izua kinakaian i tua isubya.[5] kiniljavaran nua caucau a isubya aicu a kai a kusitik (Cushitic) katua kai a semitik (Semitic). kinusitikan (kai a kusitik) nua caucau a sumalis (Somalis) izua kakaian na urumu (Oromo language). sinemitikan (kai a semitik) nua caucau a tigrayans (Tigrayans) izua kakaian na amharik (Amharic). kiniljavaran nua zumanga a caucau aicu a kakaian nua kusitik matu kai a sidamu (Sidamo), kai a avar (Afar), kai a hadiya (Hadiyya) katua kai a agaw (Agaw); izua uta a kakaian nua semitik matu kakaian nua guradj (Gurage), kai a harari (Harari), kai a silet (Silt'e), katua kai a areguba (Argobba).[6] sa izuanan a kai a arabik (Arabic) a sikiljavaran nua caucau a mavekelj.[7]
a i pasanavalj tua qinaljan nua umutik (Omotic) izua kinaljavaran a kakaian nua umutik (Omotic languages), matu maretimaljimalji a kinakaian, izua kinakaian a ari (Aari), a benci (Bench), a dime (Dime), a dizin (Dizin), a gamu-guva-dauru (Gamo-Gofa-Dawro), a ma'ale (Maale), a hamer (Hamer), katua kinakaian a ulayta (Wolaytta).[8]
a i pasanavalj a kaledep tua kinacemekeljan nua nilu-saharan (Nilo-Saharan) izua zumanga a kakaian i tua isubya, matu kinakaian a nuer (Nuer), a anuak (Anuak), a anyangatum (Nyangatom), a maljang (Majang), a suri (Suri), a me'en (Me'en), katua kinakaian a muresi (Mursi).[9]
na kiljavaran a tjatjuruvu aicu a caucau nua isubya tua kai amilika, ayatua sinitulutulu aza kai amilika tua situ i gaku i tua isubya imaza. sinivecikan aicu a kai amilika tua sinanrarasudjan nuagazette a sihu a isubya imaza.[10]
kinituluan nua situ a isubya a unem a cavilj i tua gakku a kedrikedri.[11]
tjatjuruvu izua situ a kitulutulu i gakku kemasi tua kacavilj a 1994 a patje kacavilj a 2008.
sasusuan tua situ i gakku a kedrikedri aza qadjav a 3,000,000 kemasi tua 1994 a patje 1995 a cavilj. saka patje kacavilj a 2008, sasusuan tua situ i gakku a kedrikedri aza qadjav a 15,500,000.[12]
sikeljang itjen aicu a venaruvarung tua kinatuluan nua i isubya i kacaviljan a 1994, patjara kinacaquan nua caucau a vavecikan i isubya, qadav izua 23.4% a caucau tu kemeljang tiamadju a vavecikan nua kai a isubya.[13]
kaladruqan nua djalan a kisiya izua 656 km i vecekadan tuaAddis Ababa katua puvarukuran nua djibuti (the Port of Djibouti) a pacacikelan.[14] sa kemasi tuaAddis Ababa a patjeDessie katuaKombolcha, a i vecekadan izua 270 km a kaladruqan nua djalan a kisiya.[15]
kinateveteveljan nua sihu a isubya aicu aEBC (Ethiopian Broadcasting Corporation) a sinipasemalavan, kineljangan aza ETV uta, a kipusalimaliman tua tinse i isubya.
tjaljatjengelayan a caucau taicu a tinse a kana (Kana TV) a i isubya.[16] sinaniga nua tinse a kana aicu a iga a kasi zumanga a kukka. sipapuvecivecik niamadju a vavecikan a amrarik (Amharic) tua maretimaljimalji a kinakaian i taza iga.
aicu a kisansemenasenay ti ma'emud (Mahmoud Ahmed) seguradj (Gurage) nua i isubya.
izua lialiaw a maretimaljimalji a sisenayan aicu a kai katua kakudakudan nua matjalupuluq a tjaljaqinaljan i isubya imaza. sivaruvarung aicu a "tizita" a vinecikan nua kinakudanan a sinasenayan a se isubya tu tjemaucikel tua mamazangiljan, lalinguljan, sasudjuan katua zumanga pacugan.
↑"Country Level". 2007 Population and Housing Census of Ethiopia. CSA. 13 July 2010. Archived from the original on 8 February 2019. Retrieved 18 January 2013.
↑"Country Level". 2007 Population and Housing Census of Ethiopia. CSA. 13 July 2010. Archived from the original on 8 February 2019. Retrieved 18 January 2013.
↑Engel, Jakob. "Ethiopia's progress in education: A rapid and equitablension of access – Summary" (PDF). Development Progress. Overseas Development Institute. Retrieved 13 May 2015.