سویلي کوریا یو پرمختللی هېواد دی او د اسیا او اوقیانوسیا په سیمه کې د بشري پراختیا په شاخص (HDI) کې اووم غوره هېواد دی. سویلي کوریا په نړۍ کې تر ټولو لوړ ژوند ته تمه لري، که څه هم د زړو نفوس او د زېږون له کموالي سره مخامخ دی. په اقتصاد کې د GDP له مخې د نړۍ لسم لوی هېواد دی. ښاریان یې د نړۍ له تر ټولو ګړندي انټرنیټي سرعت او د خورا تیز رفتارې ریل پټلۍ شبکې نه ګټه اخلي. دا هېواد د نړۍ پنځم لوی صادرونکی او اتم لوی واردونکی دی. وسله وال ځواکونه یې د نړۍ یو له پیاوړي پوځ نه شمېرل کېږي او د پوځي او نیمه پوځي پرسونل له مخې د نړۍ درېیم لوی پوځ لري. له 21مې پېړۍ راهیسې، سویلي کوریا د نړۍ په کچه د خپل نفوذ لرونکي پاپ کلتور، په ځانګړې توګه د موسیقۍ (K-pop)، تلویزیوني ډرامو او سینما له امله مشهوره شوې، دا یوه پدیده ده چې د کوریا د څپې په نامه یادېږي. دغه هېواد د OECD د پراختیایي مرستې کمېټې، G20 او د پاریس کلب غړی دی.[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]
تاریخچه
د کوریا ټاپو وزمه د ډبرې دورې پرمهال د اوسېدو لپاره مناسبه وه. د کوریا تاریخ په 2333 مخکې له میلاد کې د دنګون له خوا د کوریا د بنسټ ایټالوژۍ له مخې د جوزون (د «ګوجوزون» په نوم هم پېژندل شوی یا زوړ جوزون، چې د 14مې پېړۍ له سلطنت سره توپیر لري) له رامنځته کېدو سره پیلېږي. ګوجوزون د اوومې پېړۍ په لومړیو کې په چینایي ریکارډونو کې یاد شوی و. Gojoseon د شمالي کوریا د ټاپو وزمې او د منچوریا د ځینو برخو تر کنټرول وروسته پراختیا وموندله. ګیجا جوزون په قصدي ډول په 12مه پېړۍ کې تاسیس شوی و، خو د هغه شتون او س هم په اوسني عصر کې متنازع دی. په 108 مخکې له میلاد کې، د هان کورنۍ ویمان جوزون ته ماتې ورکړه او د شمالي کوریا په ټاپو وزمه کې یې څلور قوماندانۍ وګومارلې. درې قوماندانان په څو لسیزو کې سقوط وکړ یا یې لوېدیځ ته شاتګ کړی دی. لکه څنګه چې په دې وخت کې د لینګ قومانده ویجاړه شوې او بیا رغول شوې، نو ځای یې په تدریجي ډول د لیاوډونګ لور ته یووړ. په دې توګه، د هغه ځواک کم شو او یوازې یې د سوداګرۍ مرکز په توګه کار کاوه، تر هغه چې په 313ز کال کې د ګوګوریو له خوا فتحه شو.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱]
جغرافیه
سویلي کوریا د کوریا ټاپو وزمې سویلي برخه نیولې، چې د اسیا له اصلي ځمکې نه شاوخوا 1,100 کیلومتره (680 میل) غځېږي. دا غرنۍ ټاپو وزمه په لوېدیځ کې له ژېړ سمندر او ختیځ کې د جاپان له سمندر سره تړلې ده. سویلي برخه یې د کوریا په تنګي او د ختیځ چین په سمندرګي کې پرته ده.
سویلي کوریا د خپلو ټولو ټاپوګانو په ګډون، د ۳۳ او ۳۹ درجو په شمالي عرض البلد او د ۱۲۴ او ۱۳۰ درجو په درلودو سره په شرقي طول البلد کې واقع ده. د هغې ټول مساحت 100,032 کیلومتره مربع (38,622.57 میل مربع) دی.[۲۲]
ژبه
کوریایي د سویلي کوریا رسمي ژبه ده او د ډېری ژبپوهانوله خوا د جلا جلا ژبې په توګه ډلبندي کېږي. دا له چینایي نه پور وییونه اخلي. کوریایی د هنګول په نامه د لیکلو ځایی سیسټم کاروي، چې په 1446ز کال کې د سیجونګ پاچا له خوا رامنځته شوی، ترڅو د کلاسیک چینایي هنجایي حروفو لپاره یو مناسب بدیل چمتو کړي چې زده کول یې ستونزمن وو او له کوریایي ژبې سره یې په ښه ډول تناسب نه درلود. سویلي کوریا لاهم په محدودو برخو کې ځینې چینایي هنجایي حروف کاروي، لکه په چاپي رسنیو او قانوني اسنادو کې.
↑"Ancient civilizations" (Press release). Canada: Royal Ontario Museum. 12 December 2005. خوندي شوی لهthe original on 30 May 2006. بياځلي په25 April 2010.
↑"Prehistoric Korea".About Korea. خوندي شوی لهthe original on 2 March 2008. بياځلي په12 July 2008., Office of the Prime Minister.
"An extreme manifestation of nationalism and the family cult was the revival of interest in Tangun, the mythical founder of the first Korean state... Most textbooks and professional historians, however, treat him as a myth."
"The Tangun myth became more popular with groups that wanted Korea to be independent; the Kija myth was more useful to those who wanted to show that Korea had a strong affinity to China."
"If a choice is to be made between them, one is faced with the fact that the Tangun, with his supernatural origin, is more clearly a mythological figure than Kija."
↑Peterson, Mark; Margulies, Phillip (2009).A Brief History of Korea. Infobase Publishing. p. 6.ISBN978-1-4381-2738-5.
↑Hwang, Kyung-moon (2010).A History of Korea, An Episodic Narrative. Palgrave Macmillan. p. 4.ISBN978-0-230-36453-0.
↑The estimated area rises steadily from year to year, possibly because of land reclamation.행정구역(구시군)별 국토적.Korea Statistical Information Service (in کوریایی). خوندي شوی لهthe original on 17 September 2004. بياځلي په27 March 2006.
