ناروے اتلے یورپ دا اک پہاڑی دیس اے جتھے بادشاہ اتے لوک راج رل کے راج کردے نیں۔ ایہدےاتر تے لہندے وچاتلا سمندر چڑھدے اچسویڈن تےدکھن چ سمندروں پرےڈنمارک اے۔اتر چ ایہدیولگنفنلینڈ تےروس نال ملدی اے۔ ایہہ 385,207 مربع کلومیٹر تھاں تے پھیلیا ہویا اے اتے ایتھے دی لوک گنتی 5,391,369 اے۔
پرانا پتھر دا زمانہ (10000 ق م): اج توں 18000 سال پہلے نارڈک دا پورا حصہ برف توں ڈھکا ہويا سی جو گلیشئر دی صورت وچ سی۔ 10000 سالق م درجہء حرارت وچ تبدیلی دی وجہ توں برف پگھلنا شروع ہوئی۔ ایس طرح ناروے دا ساحل برف توں آزاد ہوئے گیا۔ اس دے بعد ایتھے لوکاں نے وسنا شروع کيتا جو ڈنگراں دا شکار تے ماہی گیری توں گزارہ کردے سن ۔ ہولے ہولے انہاں نے پتھراں، درختاں، جانوراں دی ہڈیاں تے کھل توں ہتھیار بنانا شروع کیتے۔ ایہہ لوک غاراں تے کھل دے بنے ہوئے خیمیاں وچ رہندے سن ۔ وقت دے نال نالدرجہ حرارت وچ ہور تبدیلی آندی گئی۔ بوہت سارے لوک ایتھے آ کے آباد ہون لگے۔ تقریباً 6000 ق م تک ساحل تے پہاڑاں اُتے بوہتی آبادی ودھ گئی۔ تریخ وچ اس دا پتہ نئيں لبھدا پٸی ایہہ لوک کتھے کتھے توں آئے لیکن اندازہ ایہی لگایا جاندا اے کہ ایہہ لوک تھلیوں جاں لہندے جزیریاں توں آئے سن ۔ اتے ایہہ لوک شمال دی طرف روس دے راستے توں وی آئے ہون گے۔
پرانے پتھر دے زمانے دے بعد نوں نواں پتھر دا زمانہ کہیا جاندا اے۔ تے ایہ زمانہ تقریباً 4000 توں 1800 ق م تک رہیا۔سب توں وڈا فرق جو انہاں دو پتھر دے زمانے وچ سی اوہ ایہی سی کہ نويں پتھر دے زمانے وچ کھیتی باڑی دا آغاز ہويا۔ جو مختلف اناج، غلہ دی صورت وچ سی۔ (گندم، جو تے باجرہ وغیرہ)لوکاں نے اس زمانے وچ گھراں وچ گانواں اتے بھیڑاں نوں وی پالنا شروع کيتا۔ کھیتی باڑی دا طریقہ جنوب ولوں آئے ہوئے لوکاں نے ایتھے پھیلا دتا سی۔ کھیتی باڑی دی وجہ توں لوکاں نے مستقل رہنا شروع کر دتا۔2000 ق م تک شکار تے ماہی گیری سبھ توں وڈا پیشہ سی۔ جیہدا اندازہ سانوں پتھراں اُتے جانوراں دی تصویراں توں ہُندا اے۔ جو اوہ لوک پتھراں وغیرہ اُتے بنایا کردے سن ۔اس دور دے اخیر تیکر کھیتی باڑی دے پیشے نے بہوں اہمیت حاصل کر لئی سی۔
1800 توں 500 ق م تک دے زمانے نوں دھاتاں دا زمانہ کہیا جاندا اے۔ اس زمانے دے امیر لوکاں نےکانسی تے ٹین توں ہتھیار تے زیورات بنانے شروع کیتے۔ لیکن حالے تک کافی لوک پتھراں، ہڈیاں تے درختاں توں ہی ہتھیار وغیرہ بنایا کردے سن ۔ کھڈی اُتے کپڑا بننا تے اون دا استعمال ايسے زمانے وچ شروع ہويا۔ اون بھیڑاں دی کھل توں حاصل کيتی جاندی سی۔
ایس زمانے وچلوہا بنان دا ہنر اس شمالی علاقے تک پہنچ چکيا سی۔ ناروے دے بڑے وڈے حصے وچکوئلے دی مدد توں لوہے نوں پگھلایا جان لگا۔ ایہہ کوئلہ دلدل توں حاصل کيتا جاندا سی۔ لوہے توں انہاں نے چاقو، کلہاڑی تے دوجے ہتھیار بنائے۔ ناروے نکّی نکّی بہُوں سارِیاں ریاستاں وچ تقسیم سی اتے ہر ریاست دا حکمران ہُندا سی۔ اوہناں وچوں کجھ حکمران کافی مذہبی ہُندے سن ۔
3۔ وائیکنگ دا زمانہ، ریاستاں دا اکھٹا ہونا تے مسیحیتتقریباً 800 توں 1030 تک
۔ واٸیکنگ دا زمانہ Lindisfarne اُتے حملہ۔ (793۔ 1030)
پہلے وائیکنگ نے 793 وچ انگلینڈ دے جزیرہ Lindisfarne اک مذہبی تھاں اُتے حملہ کيتا۔ اوہناں نے بوہت سارے لوکاں نوں قتل کيتا تے بوہت سارے لوکاں کر قید کر ليا۔ اس حملے دی خبر باقی یورپ ملکاں وچ وی پھیل گئی۔ بوہت سارے مذہبی لوکاں نے اوہناں وحشِیاں دے بارے سن رکھیا سی۔اک سال دے بعد دوبارہ انہاں نے انگلینڈ دی مذہبی جگہاں Monkwearmouth, Jarrow اُتے حملہ کيتا۔ ايسے سال 795 وچ وائیکنگ نے ناروے توں آئر لینڈ وچ لُٹ مار شروع کر دتّی۔ اوہ جتھے جتھے گئے انہاں نے لُٹ مار دے نال نال قتل و غارت وی کیتی۔ تقریباً ايسے دور وچ کجھ نارویجین وائیکنگاسکاٹ لینڈ تے آلے دوالے دے جزیریاں وچ آ کے رہن لگے۔دوسرے وائیکنگ جنگ کردے ہوئے بحری جہازاں دے ذریعے جرمنی، فرانس، سپین اٹلی تےشمالی افریقہ تک گئے۔ اوتھے انہاں نے بوہتا خزانہ چوری کيتا اتے نال ہی بوہتے لوکاں نوں قتل کيتا تے بہت ساریاں نوں غلام بنا کے لَے گئے۔
اٹھويں توں گیارواں صدی دے درمیان وائیکنگ جنہاں تجارتی رستیاں اُتے حملے کردے رہے انہاں نوں ہرے رنگ توں وکھایا گیا جے۔
سویڈن دے وائیکنگ جنوب دولوں ہوندے روس دی جانب گئے۔ اوتھے انہاں نے کئی شہراں نوں لُٹیا۔ ايسے زمانے وچ انہاں نے اپنے خدا بنائے۔ جنہاں دے ناں تھور، اودن سن ۔ 830 مسیحیت مذہب دے کجھ لوک آئے انہاں نے وائیکنگ نوں اس دھرم دے بارے وچ دسیا لیکن وائیکنگ نوں ایہہ مذہب اپناندے ہَوئے کجھ عرصہ لگیا۔835 توں 841 تک انہاں نے انگلینڈ، آئر لینڈ وچ لُٹ مار دا سلسلہ جاری رکھیا۔ 930 وچ وائی کنگ دی تعدادآئس لینڈ وچ تقریباً 10000 ہو گئی سی۔ 930 وچ ڈنمارک دے وائیکنگ دی تعداد مسیحیت مذہب وچ ودھنے لگی۔ لیکن انہاں دا بادشاہ دس سال دے بعد اس مذہب وچ آیا۔982 وچ نارویجین وائیکنگ Eirik آئس لینڈ دے اک بندے نوں قتل کر کے اوتھے توں بھج کر اک جزیرہ اُتے چلا گیا۔ جس دا ناں اس نےگرین لینڈ رکھیا۔ بہت سالاں دے بعد اس دے نال آ کے کئی لوک رہن لگے۔1002 وچ ایرک دا بیٹا Leif Eriksson نے اک ہور جزیرے اُتے گیا جس دا ناں اس نے Vinland (Wine Land رکھیا۔1000 سال وچ انگریزاں نے وائی کنگ نوں بہت سا خزانہ دے کے اوہناں لوکاں نوں آزادانہ رہݨ دے لئی کہیا۔ لیکن ایہدے باوجود 1016 تیکر وائیکنگز اوتھے رہے۔ ايسے دوران ناروے دے وائی کنگ مسیحی ہوݨا شروع ہوئے۔ انہاں نے چرچ بݨائے۔مسیحیت دے پھیل جاݨ دے بعد انہاں نے جنگ، لُٹ مار اپݨے مطالبات نوں ختم کر دتا۔ 1066 دے بعد اوہ آرام و سکون توں زندگی گزارن لگے۔ وائیکنگ اس زمانے وچ بہت وڈے تاجر سن ۔ انہاں نے تجارت دا سلسلہ انگلینڈ، آئر لینڈ تے یورپ دے دوجے ملکاں وچ جاری رکھیا۔ جتھے جتھے وائیکنگز گئے انہاں نے اوتھے دی بولی تے سبھیاچار نوں اپݨا لیا اتے جلد ہی فرانسیسی، انگریز، روسی جاں آئریش بݨ گئے۔
وائی کنگ دے آخری زمانے وچ ناردن وچ تن ریاسدیاں سن۔ ڈنمارک، ناروے تے سویڈن۔ Harald اوہ پہلا بادشاہ سی جس نے ناروے نوں اک ریاست بنایا۔Harald نوں Gyda نامی لڑکی نال پیار ہوئے گیا سی۔ اس وقت ملک دے کئی حصےآں سن جس دا وکھ حکمران سی۔ گیدا اس دی بیوی اس وقت تک بننے دے لئی تیار نئيں سی جدوں تک Harald پورے ناروے دا بادشاہ نہ بن جاندا۔ تب ہی Harald نے قسم کھادی کہ اوہ جدوں تک پورے ناروے نوں فتح نئيں کر لے گا اپنے بال نئيں کٹوائے گا۔ ايسے لئی اس دا ناں Harald the Fairhair پے گیا۔کئی مقابلےآں دے بعد ہارلڈ پورے ناروے دا بادشاہ بن گیا تب اس دی شادی گیدا نال ہوئی۔ اس نے 1319 تک بادشاہت کیتی۔ اس دے مر جانے دے بعد اس دے بیٹے ناروے دے بادشاہ بنے۔
وایکنگ پہلے ہی یورپ دے بوہت سارے ملکاں وچ جا چکے سن ۔ تے اس دے بعد نارویجین بادشاہاں نے مسیحیت نوں اگے ودھایا۔ بادشاہ Olav 1 جو ہارلڈ دا بیٹا سی۔ اس نے ہر علاقے وچ مسیحیت نوں پھیلا دتا۔بے شک بوہت سارے علاقےآں وچ مسیحیت پھیل چکی سی لیکن اس دے باوجود بوہت سارے لوک اس نويں مذہب دے خلاف سن ۔ انہاں دے لئی اپنے باپ دادا دا مذہب چھڈنا بہت مشکل سی۔بادشاہ Olav 2 وی مسیحی سی۔ اس نے اپنے دور وچ ملک وچ مکمل مسیحیت دے نظام دا آغاز کيتا۔ اس دا قول سی۔ ’ مسیحی بنو یا مر جاؤ۔! اس نے پرانے خداواں دی تصویراں تے بتاں نوں توڑ ڈالیا۔ 1030 وچ اس اُتے دوسرے مذہب دے لوکاں نے حملہ کيتا۔ تے اسنوں قتل کر دتا۔ تے اس بادشاہ نوں ’مقدس Olav ’ دا ناں دتا گیا۔ تے ايسے وجہ توں 1030 سال نوں مسیحیت دے آغاز دا سال وی منیا جاندا اے۔
دورِ وسطٰی (1537۔ 1030)
سنہری زمانہ : ء1200۔1030ءمعاشی بدحالی دا زمانہ: 1300ء
1000 توں 1300 تک ناروے دی آبادی 150،000 توں 400،000 تک ہوئے گئی سی۔ اس وقت تک بوہت سارے لوکاں دا پیشہ کھیتی باڑی سی۔ تے جداں جداں آبادی وچ وادھا ہُندا گیا تاں تاں انہاں کھیتاں دی تقسیم ہُندتی گئی۔ اس زمانے دا بادشاہ وی بہت ساریاں زمیناں دا مالک سی۔ء1000 وچ کئی شہر آبادی دے ودھ جانے دی وجہ توں وڈے شہر کہلانے لگے۔ برگن اس زمانے دا بہت اہم شہر سی۔ 1200 توں برگن ناروے دا وڈا شہر سی۔
سنہری زمانہ: 1100 توں 1200 دے زمانے نوں سنہری زمانہ کہیا گیا کیونجے ایہ زمانہ ناروے دے لئی معاشی و سیاسی ہر لحاظ توں بہت چنگا ثابت ہويا سی۔بادشاہت دے نظام نوں منظم کيتا گیا۔ لیٹریچر، خطاطی نوں فروغ دتا گیا۔ چرچاں وچ آرٹ تے کلچر نوں فروغ دتا۔ گرین لینڈ، آئس لینڈ تے کئی دوسرے جزیرے ناروے دے پاس سن ۔
معاشی بدحالی دا زمانہ:1349 وچ طاعون دی وجہ توں آبادی دا تیسرا حصہ ہلاک ہوئے گیا۔ اس دے بعد وی کئی بار اس بیماری دا حملہ ہويا۔1400 توں پہلے لوک اس وباء دی وجہ توں اگے نہ ودھ سکے۔
1319 وچ ناروے دا بادشاہ (جس دا کوئی بیٹا نئيں سی)کے مر جانے دے بعد سویڈن تے ناروے دا اک ہی بادشاہ بنا دتا گیا سی۔ 1380 توں ناروے تے ڈنمارک دا بادشاہ اک ہی سی۔ جو 1814 تک رہیا۔Margaret نے انہاں تن ملکاں نوں اک یونین وچ اکھٹا کيتا۔ 1536 وچ فیصلہ کيتا گیا کہ ناروے اک وکھ ملک نئيں رہے گا بلکہ اسنوں ڈنمارک دا اک صوبہ بنا دتا جائے۔
Reformation 1537
ناروے وی یورپ دے باقی ملکاں دی طرح اک مسیحی ملک سی جو کیتھولک مذہب سی۔ آخری نارویجین پادری دا ناں Olav سی اس دے دو مقصد سن اک کہ ناروے وچ سرکاری مشورے نوں بادشاہت توں برتری دتی جائے۔ تے دوسرا کہ نارویجین Martin Luther دے مذہب دی پیروی کرن۔ جو اک جرمن پادری سی۔ Luther نے کہیا سی کہ بائیبل دالاطینی زبان وچ ترجمہ کيتا جائے۔ تاکہ ہر بولی بولنے والا اسنوں سمجھ سکے۔بادشاہ فریڈرک 1 دے 1533 وچ مر جانے دے بعد 1536 وچ Christian 3 نے Luther دے مذہب نوں ڈنمارک وچ پھیلایا۔ تے ناروے وچ وی ايسے مذہب نوں سرکاری مذہب بنانے دا فیصلہ کيتا گیا۔ 1537 وچ بادشاہ دی فوج ناروے وچ آئی۔
1380 وچ ناروے ڈنمارک اک ہی ملک بن گیا سی۔ تے ڈنمارک دی حکومت ہونے دی وجہ توں ہی ناروے بہت پِچھے رہ گیا۔ ناروے وچ وی اوہی قانون سن جو ڈنمارک وچ بنائے گئے۔ Christian 4 اوہ بادشاہ سی جس نے اپنے دور وچ ناروے دا 25 بار سب توں زیادہ دورے کیتے سن ۔اسی دور وچ Peter Wessel اپنی کوششاں نال جنگ کيتی تے جِت گیا۔ 1700 وچ اس دا قبضہ کافی علاقےآں وچ ہوئے گیا۔ اس نے سویڈن دے بحری بیڑے نوں وی اپنے قبضے وچ کر ليا۔نپولین دے جنگاں دی اثرات دی وجہ توں 1814 وچ ڈنمارک تے ناروے علاحدہ ہوئے گئے۔ ناروے جیتنے والےآں دی طرف سی ايسے وجہ توں اس نے ناروے نوں حاصل کرنے دا مطالبہ کر دتا۔ جو نارویجین لوک نئيں چاہندے سن ۔ 17 مئی 1814 وچ ناروے نوں مجبوراً سویڈن دی یونین وچ رکنیت کرنی پئی۔ جو 7 جون 1905 تک رہی۔ اس دے بعد شہزادہ Carl جو ڈنمارک دا سی بادشاہ بنیا۔ جس نے اپنا ناں Hakon 7 رکھیا۔9 اپریل 1940 وچ ناروے دی تریخ دا اک نواں باب کھلا۔ جو بالکل غیر متوقع سی۔ جرمن لوکاں نے ناروے اُتے حملہ کر دتا۔ انہاں نے ملک دے کئی حصےآں وچ جنگ کيتی۔ تقریباً دو مہینےآں دے بعد ناروے نوں ہار ماننی پئی۔ بادشاہ تے اس دی حکومت انگلینڈ چلی گئی۔ اس طرح باقی ملک وچ جنگ جاری رہی۔ تے 8 مئی 1945 نوں ختم ہوئی۔ تے اس دے بعد ناروے نے سکھ دا سانس لیا۔
