Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Jump to content
وکیپیڈیا
کھوج

غزوہ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
تاریخ صدر اسلام
شخصیتاں
پیغمبر اسلامؑ  • حضرت علیؑ  • حضرت فاطمہؑ  • صحابہ •
غزوات
غزوہ بدر  • غزوہ احد  • غزوہ خندق  • غزوہ خیبر  • غزوہ فتح مکہ  • ہور غزوات
شہر تے مقامات
مکہ  • مدینہ  • طائف • سقیفہ  • خیبر  • جنت البقیع  •
واقعات
بعثت  • ہجرت حبشہ  • ہجرت مدینہ  • صلح حدیبیہ  • حجۃ الوداع  • واقعۂ غدیر  •
متعلقہ مفاہیم
اسلام  • تشیع  • حج  • قریش  • بنو ہاشم  • بنو امیہ •
پیغمبر اکرمؐ دی مدنی زندگی
ہجرتنبوی622ء بمطابق 1ھ
معراج622ء بمطابق 1ھ
غزوہ بدر624ء بمطابق 17رمضان سنہ 2ھ
بنی‌قینقاع دی شکست624ء بمطابق 15شوال سنہ 2ھ
غزوہ احد625ء بمطابق شوال سنہ 3ھ
بنو نضیر دی شکست625ء بمطابق سنہ 4ھ
غزوہ احزاب627ء بمطابق سنہ 5ھ
بنو قریظہ دی شکست627ء بمطابق سنہ 5ھ
غزوہ بنی مصطلق627ء بمطابق سنہ 5 یا 6ھ
صلح حدیبیہ628ء بمطابق سنہ 6ھ
غزوہ خیبر628ء بمطابق سنہ7ھ
پہلا سفرِحجّ629ء بمطابق 7ھ
جنگ مؤتہ629ء بمطابق 8ھ
فتح مکہ630ء بمطابق 8ھ
غزوہ حنین630ء بمطابق 8ھ
غزوہ طائف630ء بمطابق 8ھ
جزیرة العرب اُتے تسلط631ء بمطابق 9ھ
غزوہ تبوک632ء بمطابق 9ھ
حجۃ الوداع632ء بمطابق 10ھ
واقعۂ غدیر خم632ء بمطابق 10ھ
وفات632ء بمطابق 11ھ

غَزوَہ صدراسلام دی انہاں جنگاں دے لئی بولا جاندا اے جس وچرسول اللہؐ نے بذات خود شرکت کيتی اے ؛ خواہ آپؐ خود لڑے ہاں یا نہ لڑے ہون۔بدر،احد وخندق تےخیبر دے غزواترسول خداؐ دے اہ‏م غزوات وچ شامل نيں۔ غزوات دی تعداد دے سلسلے وچ مؤرخین دے درمیان اختلاف پایا جاندا اے ؛ تے بعض نے انہاں دی تعداد 26 تے بعض تو‏ں 27 بتائی ا‏‏ے۔

غزوہ دے معنی

[سودھو]

غَزْوَہ ـ بفتح اول تے سکون دوئم جس دی جمع "غَزْوات" اے، مادۂ "‌غ ز و" تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ جس دے لغوی معنی لڑنے دے نيں، اس دا اسم فاعل "غازی" اے جس دی جمع "‌غُزاۃ" تے "‌غُزّی" اے ؛ جداں قاضی دی جمع قضاۃ ـ سابق دی جمع سُبّق؛ جس دے معنی دشمن دے نال جنگ وچ چلے جانے تے اس دے غارت کرنے دے نيں۔[۱] تے اصطلاح وچ غزوہ دے معنی ہر اس جنگ دے نيں جس وچرسول خداؐ نے ذا‏تی طور اُتے اس وچ شرکت کيتی ہوئے۔[۲]

غزوات دا آغاز

[سودھو]

ابن اسحق نے لکھیا اے کہرسول اللہؐ [ہجرت دے] پہلے سال دے یکمربیع الاول نو‏‏ںمدینہ پہنچے تو اس وقت تو‏ں دوسرے سال دے ماہصفر تک آپؐ نے کوئی جنگ نئيں لڑی،[۳] لیکن واقدی دا کہنا اے کہسریہ حمزہ،عبیدہ بن حارث تےسریہ سعد بن ابی وقاصہجرت دے پہلے سال ہی انجام پائے۔[۴]

غزوات دی تعداد

[سودھو]

مسعودی نےرسول خداؐ دے غزوات دی تعداد 26 تے بعض دوسرےآں نے 27 بیان کيتی ا‏‏ے۔ اختلاف دا سبب ایہ ہس کہ اول الذکر تعداد بیان کرنے والےآں نے آپؐ دی "خیبر" تو‏ں "وادی القری" واپسی نو‏‏ں "غزوہ خیبر" دا حصہ قرار دتا اے لیکن مؤخر الذکر رائے رکھنے والےآں نےغزوہ خیبر تےغزوہ ام القری نو‏‏ں دو الگ الگ غزوات جانا ا‏‏ے۔ بااں وجود، ابن اسحق وی ـ جنہاں نےغزوہ خیبر دے بعد دے بعد وادی القری دا ذکر نئيں کردے، ـ نے وی غزوات دی تعداد 27 بیان کيتی ا‏‏ے۔ تے "عمرۃ القضاء" نو‏‏ں غزوات دے زمرے وچ شمار کردے نيں۔[۵]۔[۶]

غزوات رسولؐ

[سودھو]

رسول خداؐ دی جنگاں (غزوات) دی فہرست درج ذیل ا‏‏ے۔

جنگ دا ناملشکر اسلاملشکر دشمنمقام جنگوقت جنگمختصر نتایج
غزوۃ الابواء200 سوار تے پیادےنامعلومودانصفرسنہ 2 ہجریلشکر اسلام قریشیاں نو‏‏ں آ نہ لے سکا
قبیلہ بنی ضمرہ دے نال معاہدہ مودت
غزوہ بواط200 سوار100 افرادبواطربیع الاول سنہ 2 ہجری----
غزوہ ذوالعشیرہ200 سوارقریش، مدلج تے بنو ضمرہ دا مشترکہ لشکرالعشیرہجمادی الاول سنہ 2 ہجریجنگ بندی تے قبیلہ مدلج ہور مدلج تے ضمرہ دے حلیفاں دے نال معاہدہ مودت
غزوہ بدر اولی200 سواراک شخص دی سرکردگی وچ تھوڑے تو‏ں افرادبدرجمادی الثانی سنہ 2 ہجریفرار مشرکان
غزوہ بدر الکبری313 افراد، دو گھوڑےآں تے اونٹھاں دے نال950 سوارتے پیادےبدررمضان سنہ2 ہجریقریش اُتے مسلماناں دی فتح
غزوہ بنی قینقاعمدینہ دے مسلما‏نمدینہ دے یہودیمدینہشوال سنہ 2 ہجری دے ابتدائی ایاممدینہ نو‏‏ں یہودیاں تو‏ں خالی کیتا گيا
غزوہ بنی سلیم200 سواربنو سلیم تے بنوغطفانمکہ تےمدینہ دے درمیانشوال سنہ 2 ہجری دے آخری ایامبنو سلیم دا فرار
جنگ وچ اپنا مال و اسباب چھڈ گئے
غزوۃ السویقمختصر سال لشکر200 افرادقرقرۃ الکدرذو‌الحجہ سنہ 2 ہجریقریش دا فرار
غزوہ ذو امر450 افرادبنو ثعلبہ و بنو محاربعلاقہ ذو امر،نجدمحرمسنہ 3 ہجریبنو ثعلبہ دا فرار ہوجانا
انہاں دے علاقے وچ مسلماناں دا مہینہ بھر قیام
غزوہ بحران300 سواربنو سلیمبحران (حجاز دی اک کان، یا ذابع دی اک وادی)ربیع الثانی سنہ 3 ہجری----
غزوہ احد700 سوار تے پیادے،مدینہ دے اطراف وچ2900 تا 3000 افرادکوہ احد دا دامنشوال سنہ 2 ہجریحمزہ سمیت 70 مسلماناں دیشہادت
کفار فیصلہ کن فتح نہ پاسدے
لشکر اسلام دی محاصرے تو‏ں نجات
غزوہ حمراء الاسد630 سوار تے پیادےقریش دے 9279 افرادحمراء لاسد،مکہ تےمدینہ دے درمیانشوال سنہ 3 ہجریمشرکینقریش دا فرار ہوجانا
غزوہ بنی نضیرمدینہ دے عام مسلما‏نبنو نضیر دےیہودیمدینہ دے اطرافربیع الاولسنہ 4 ہجریبنو نضیر نو‏‏ںمدینہ دے اطراف تو‏ں کوچ کرایا گیا
غزوہ ذات الرقاع400 سوار تے پیادےبنو محاربذات الرقاع، نجدشعبان سنہ 4 ہجریبنو ثعلبہ تے بنو محارب دا فرار ہونا
بدر ثالثہ1000 افراد2000 افرادبدرــــجھڑپ نہيں ہوئی
غزوہ دومۃ الجندل1000 سوار تے پیادےدومۃ الجندل دے قبائلدومۃ الجندلربیع الاول سنہ 4 ہجریجند قبائل شکست کھا کر فرار ہوئے
غزوہ بنی مصطلق1000 سوار تے پیادےبنو مصطلقالمریسیعشعبانسنہ 5 ہجریمشرکین مختصر مزاحمت دے بعد فرار ہوئے
غزوہ خندق3000 افرادمشرک قبائل دے 10000 افرادمدینہشوال سنہ 5 ہجریاحزاب دی شکست تے کامیاب ہوئے بغیر واپسی
غزوہ بنی قریظہ3000 افراد600 تا 700 افرادمدینہ دے اطرافذو‌القعدہ سنہ 5 ہجریبنو قریظہ اُتے لشکراسلام دی فتح
غزوہ بنی لحیانتقریبا 3000 افرادقبیلۂ لحیانعلاقۂ غرانجمادی الاولسنہ 6 ہجریبنو لحیان دا فرار
غزوہ ذی قرد----غطفانذی قردجمادی الاول سال 6 ہجری2 مسلماناں دی شہادت، چند مشرکین دی ہلاکت تے
غارت شدہ اونٹھاں وچو‏ں کچھ دا لوٹایا جانا
غزوہ حدیبیہ1600 افرادقریشحدیبیہذوالقعدہ|ذو‌القعدہ سنہ 6 ہجریمسلمین تےقریش دے درمیان معاہدہ امن
غزوہ خیبر1600 افرادخیبر دےیہودیخیبرمحرمسنہ 7 ہجریخیبریاں دا زوال تے شکست
غزوہ عمرۃ القضاء1400 افرادقریشمکہذو‌الحجہ سنہ 7 ہجریمسلمین دے حوصلاں دی بلندی تے
مشرکین دا کمزور پڑ جانا
غزوہ فتح مکہ10000 افرادقریش تےبنو بکرمکہرمضانسنہ 8 ہجریفتح مکہ
غزوہ حنین12000 افرادہوازن تےثقیفطائف دے قریبشوال سنہ 8 ہجریہوازن تے ثقیف دی شکست
غزوہ طائف12000 افرادقبیلہبنو ثقیف تےہوازنطائفشوال سنہ 8 ہجریکامیابی حاصل کيتے بغیرمدینہ واپسی
غزوہ تبوک30000 افرادروم تے اس دے حلیفتبوکرجب سنہ 8 ہجریرومیاں دی طرف تو‏ں مسلماناں نو‏‏ں مالی مصالحت دی تجویز۔[۷]

غزوات دا اجمالی تعارف

[سودھو]

سنہ 5 ہجری تک

[سودھو]
1۔غزوہ وَدّان ـ المعروف بہغزوہ اَبواء - ماہصفر سنہ 2 ہجری۔ اس جنگ وچ پرچمحمزہ سید الشہداء دے پاس سی ۔[۸]۔[۹]
2۔غزوہ بُواط ـ بمقام "‌رَضوَٰی" –ربیع الاول سنہ 2 ہجری۔[۱۰] یاربیع الثانی سنہ 2 ہجری۔[۱۱]طبرسی دے مطابق اس موقع اُتے کوئی جھڑپ نئيں ہوئی۔[۱۲]
3۔غزوہ عُشَیرہ ـ بمقام "‌بطن الیَنبُع" ـجمادی الاول سنہ 2 ہجری۔[۱۳]۔[۱۴]۔[۱۵] عشیرہمکہ تےمدینہ دے درمیان اک مقام اے ؛سائیٹ غلطی: بند کردا </ref&gt ؛ <ref&gt دا گھاٹا ٹیگ اس مہم دے دوران لڑائی نئيں ہوئی۔[۱۶]
4۔غزوہ بدر اولی ـ یعنی: غزوہ "‌سفوان" –جمادی الثانی سنہ 2 ہجری۔[۱۷] یاربیع الاول سنہ 2 ہجری۔[۱۸]۔[۱۹]۔[۲۰]
5۔غزوہ بدر الکبری – 17رمضان سنہ 2 ہجری۔[۲۱]
6۔غزوہ بنی سُلَیم ـ سرزمین "قرقرۃ الکدر" تک –شوّال سنہ 2 ہجری۔[۲۲]۔[۲۳]
7۔غزوہ بنی قَینُقاع ـشوال سنہ 2 ہجری۔[۲۴]۔[۲۵] ابن اسحق[۲۶] تے مسعودی[۲۷] نے اسنو‏ں غزوات دے زمرے وچ شمار نئيں کیتا ا‏‏ے۔
8۔غزوہ سَویق ـ سرزمین "‌قرقرۃ الکدر" تک –ذوالحجّہ سنہ 2 ہجری۔[۲۸]۔[۲۹]
9۔غزوہ غَطَفان ـ یعنی: غزوہ "‌ذی أمَرّ"، سرزمین "نجد" ـمحرم سنہ 3 ہجری۔رسول اللہؐ اس مہم دے دوران دشمن دا سامنا کيتے بغیرمدینہ پلٹ آئے۔[۳۰]
10۔غزوہ بُحران، بحران علاقہ "فرع" وچ واقع اک کان دا نام اے ؛ربیع الثانی سنہ 3 ہجری۔[۳۱]۔[۳۲]
11۔غزوہ احد ـشوّال سنہ 3 ہجری۔[۳۳]۔[۳۴]۔[۳۵]
12۔غزوہ حَمراء الاسد ـشوّال سنہ 3 ہجری۔[۳۶]
13۔غزوہ بنی نَضیر ـربیع الأوّل سنہ 4 ہجری۔[۳۷]۔[۳۸]
14۔غزوہ ذات الرِّقاع ـ بمقام "نخل‌" –جمادی الأولی سنہ 4 ہجری۔[۳۹]۔[۴۰]
15۔غزوہ بدر ثالثہ ـ "‌بدر الموعد"، "بدر الصفراء‌" –شعبان سنہ 4 ہجری۔[۴۱] اس جنگ نو‏‏ں بدر الموعد کہیا جاندا اے کیونکہابو سفیان نےاحد تو‏ں واپسی دے وقت چلّا کر کہیا: "ساڈا وعدہ اک سال بعد بدر الصفراء دے مقام پر۔[۴۲]
16۔غزوہ دُومۃ الجَندَل ـربیع الأوّل سنہ 5 ہجری۔[۴۳]

سنہ 5 ہجری دے بعد

[سودھو]
17۔غزوہ خندق ـ "جنگ احزاب –شوّال سنہ 5 ہجری۔[۴۴]۔[۴۵]۔[۴۶]
18۔غزوہ بنی قُرَیظہ ـذوالقعدہ تےذوالحجہ سنہ 5 ہجری۔[۴۷]۔[۴۸]
19۔غزوہ بنی لِحیان ـ یعنی غزوہ "‌عُسفان" جو "ہُذَیل" نامی قبیلے دی وجہ تو‏ں ہويا۔جمادی الأولی سنہ 6 ہجری۔[۴۹]
20۔غزوہ ذی قرد ـ غزوہ "‌غابہ"، غزوہ "‌فَزَع‌" ـ بلاذری دے بقول ایہ جنگربیع الاول[۵۰] تے واقدی دے بقولربیع الآخر[۵۱]ربیع الآخر سنہ 6 ہجری۔
21۔غزوہ بنی مصطلق ـ غزوہ "مریسیع‌"؛ سبب جنگ قبیلہخزاعہ-شعبان سنہ 6 ہجری۔[۵۲]
22۔غزوہ حدیبیہ ـذوالقعدہ سنہ 6 ہجری: اس جنگ دا دوسرا ناممیثاق حدیبیہ یاصلح حدیبیہ ا‏‏ے۔[۵۳]۔[۵۴]
23۔غزوہ خیبر ـ محرّم سنہ ہفتم؛عمرہ القضاء-ذوالقعدہ سنہ 7 ہجری۔سائیٹ غلطی: بند کردا </ref&gt ؛ <ref&gt دا گھاٹا ٹیگ۔[۵۵]
24۔غزوہ عمرۃ القضاء،ذو‌الحجہ سنہ 7 ہجری۔[۵۶]
25۔غزوہ فتح مکہ ـرمضان سنہ 8 ہجری۔[۵۷]۔[۵۸]
26۔غزوہ حنین ـشوّال سنہ 8 ہجری۔[۵۹]۔[۶۰]
27۔غزوہ طائف ـشوّال سنہ 8 ہجری۔[۶۱]۔[۶۲]
28۔غزوہ تبوک ـرجب سنہ 9 ہجری۔[۶۳]۔[۶۴]

جنگ موتہ

[سودھو]

اس دے باوجود کہپیغمبر خداؐجنگ موتہ وچ شریک نئيں ہوئے لیکن اس جنگ نو‏‏ں غزوہ دا نام دتا گیا ا‏‏ے۔[۶۵]

رسول اللہؐ نے لڑائی وچ حصہ لیا

[سودھو]

ابن اسحق نے اپنی کتابسیرۃ النبیؐ وچ تےطبرسی نے اپنی کتاباعلام الوری وچ لکھیا اے کہرسول اللہؐ نو‏‏ں بدر دے غزوات،احد،بنی قریظہ،بنی مصطلق،خیبر،خندق،حنین تےطائف وچ دشمن دے نال لڑنا پيا؛ اُتےمسعودی نے مصطلق دے بجائےتبوک دا تذکرہ کیتا ا‏‏ے۔[۶۶]۔[۶۷]

ہور معلومات دے لئے

[سودھو]
  • تاریخ پیامبر اسلامؐ، محمد ابراہیم آیندی
  • کتاب سیرت رسول خداؐ، رسول جعفریان

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ابن منظور، لسان العرب، ج15، ص123۔
  2. ↑لغت نامہ دہخدا، ذیل لفظ "غزوہ"۔
  3. ↑ابن اسحاق، سیرۃ النبی، ج2، ص223۔
  4. ↑مقریزی، امتاع الاسماع، ص53۔
  5. ↑ابن اسحاق، سیرۃ النبی، ج4، ص280- 281۔
  6. ↑مسعودی، مروج الذہب، ج2، ص287- 288۔
  7. ↑حسنی، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، ص93-94۔
  8. ↑ابن خلدون، العبر، ج‏1، ص408۔
  9. ↑مجلسی، بحار الانوار، ج19، ص187۔
  10. ↑ابن ہشام، السیرة النبویۃ ج‏1، ص598۔
  11. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏3، ص11۔
  12. ↑طبرسی، إعلام الوری، ج‏1، ص164۔
  13. ↑طبرسی، إعلام الوری، ج‏1، ص164۔
  14. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏1، ص599۔
  15. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏5، ص469۔
  16. ↑اندلسی‏، جوامع السیرۃ النبویۃ، ص78۔
  17. ↑خلیفۃ بن خیاط، تاریخ خلیفۃ، ص20۔
  18. ↑واقدی، المغازی، ج‏1، ص12۔
  19. ↑ابن سید الناس‏، عیون الأثر، ج1، ص263۔
  20. ↑امین عاملی، اعیان الشیعۃ، ج‏1، ص246۔
  21. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏1، ص240۔
  22. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏3، ص163۔
  23. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص43 – 44۔
  24. ↑طبرسی، إعلام الوری، ج‏1، ص175۔
  25. ↑واقدی، المغازی،ج‏1، ص176۔
  26. ↑ابن اسحاق، سیرۃ النبی، ج4، ص280- 281۔
  27. ↑مسعودی، مروج الذہب، ج2، ص288۔
  28. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏3، ص164۔
  29. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص44۔
  30. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص46۔
  31. ↑ابن حبیب، المحبر، ص112۔
  32. ↑ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج2، ص24۔
  33. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص60۔
  34. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏3، ص177۔
  35. ↑اندلسی‏، جوامع السیرۃ النبویۃ، ص140۔
  36. ↑واقدی، المغازی،ج‏1، ص334۔
  37. ↑ابن سید الناس‏، عیون الأثر، ج‏2، ص70۔
  38. ↑واقدی، المغازی،ج‏1، ص363۔
  39. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص203۔
  40. ↑سہیلی، الروض الأنف، ج‏6، ص221 – 222۔
  41. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص209۔
  42. ↑امین عاملی، أعیان الشیعۃ، ج‏1، ص261۔
  43. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص213۔
  44. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص214۔
  45. ↑اندلسی‏، جوامع السیرۃ النبویۃ، ص147۔
  46. ↑حموی، أنیس المؤمنین‏، ص21۔
  47. ↑واقدی، المغازی،ج‏2، ص496۔
  48. ↑بلاذری، أنساب الاشراف، ج‏1، ص347۔
  49. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏3، ص364۔
  50. ↑بلاذری، أنساب الاشراف، ج‏1، ص349۔
  51. ↑واقدی، المغازی،ج‏2، ص537۔
  52. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص289۔
  53. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص308۔
  54. ↑امین عاملی، أعیان الشیعۃ، ج‏1، ص268۔
  55. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏4، ص197۔
  56. ↑ابن‌ہشام، السيرۃالنبويہ، ابن‌ہشام، ج3، ص827 مطبعۃ المدني القاہرۃ 1383 ہ‍ - 1963 م۔
  57. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص389۔
  58. ↑سہیلی، الروض الأنف، ج‏7، ص49۔
  59. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏5، ص156۔
  60. ↑واقدی، المغازی،ج‏3، ص892۔
  61. ↑طبرسی، إعلام الوری، ج‏1، ص233۔
  62. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏5، ص156۔
  63. ↑ابن ہشام، السیرۃ النبویۃ، ج‏2، ص515۔
  64. ↑بیہقی، دلائل النبوۃ، ج‏5، ص469۔
  65. ↑جعفریان، سیرہ رسول خداؐ، ص464۔
  66. ↑طبرسی، اعلام الوری، ج1، صص168-200۔
  67. ↑مسعودی، مروج الذہب، ج2، صص280 تے بعد دے صفحات۔

مآخذ

[سودھو]
  • ابن اسحاق، سیرۃ النبی، چاپ مصطفیٰ الحلبی، 1355 ہجری قمری.
  • ابن حبیب، محمد، المحبر، بہ کوشش ایلزہ لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، 1361 ہجری قمری /1942عیسوی۔
  • ابن حزم اندلسی‏، جوامع السیرۃ النبویۃ، ص76، دار الکتب العلمیۃ، بیروت، بی‌تا۔
  • ابن خلدون‏، تاریخ ابن خلدون‏، آیندی، عبد المحمد، العبر: تاریخ ابن خلدون، مؤسسہ مطالعات و تحقیقات فرہنگی، چاپ اول، 1363 ہجری شمسی۔
  • ابن سعد، محمد، کتاب الطبقات الکبیر، بہ کوشش ادوارد زاخاو، لیدن، 1321–1325 ہجری قمری۔
  • ابن سید الناس‏، عیون الأثر، دار القلم‏، بیروت، چاپ اول، 1414 ہجری قمری۔
  • ابن ہشام، عبد الملک، السیرۃ النبویۃ، تحقیق: السقا، مصطفیٰ، الأبیاری، ابراہیم، شلبی، عبد الحفیظ، دار المعرفۃ، بیروت، چاپ اول، بی‌تا۔
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ناشر، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414 ہجری قمری۔
  • امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعۃ، دار التعارف للمطبوعات‏، بیروت، 1403 ہجری قمری۔
  • بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الاشراف، دار الفکر، بیروت، چاپ اول، 1417 ہجری قمری۔
  • بیہقی، ابو بکر احمد بن حسین، دلائل النبوۃ و معرفۃ أحوال صاحب الشریعۃ، تحقیق: قلعجی، عبد المعطی، دار الکتب العلمیۃ، بیروت، چاپ اول، 1405 ہجری قمری۔
  • جعفریان رسول؛ سیرت رسول خداؐ، قم، انتشارات دلیل ما، 1383ہجری شمسی۔
  • حسنی، علی اکبر، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، تہران، انتشارات پیام نور۔
  • حموی، محمد بن اسحاق‏، أنیس المؤمنین‏، بنیاد بعثت‏، تہران، 1363 ہجری شمسی۔
  • سہیلی، عبد الرحمن، الروض الانف فی شرح السیرۃ النبویۃ، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، 1412 ہجری قمری۔
  • طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الہدی، مؤسسہ آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1417 ہجری قمری۔
  • دہ‏خدا، علی اکبر، لغت نامہ۔
  • مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، مؤسسۃ الوفاء، بیروت، 1404 ہجری قمری۔
  • مسعودی، علی بن حسین، مروج الذہب و معادن الجوہر۔
  • مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، بیروت، دار الکتب العلمیہ۔
  • یاقوت حموی، شہاب الدین ابو عبد اللہ، معجم البلدان، دار صادر، بیروت، چاپ دوم، 1995عیسوی۔
  • واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، مؤسسۃ الأعلمی، بیروت، چاپ سوم، 1409 ہجری قمری۔

بیرونی ربط

[سودھو]
سن 2 ہجری
سن 3 ہجری
سنہ 4 ہجری
سنہ 5 ہجری
سنہ 6 ہجری
سنہ 7 ہجری
سنہ 8 ہجری
سنہ 9 ہجری
جنہاں جنگاں وچپیغمبرؐ
بنفس نفیس لڑے
نسب
زندگی
ازواج
اولاد
صحابہ‎
کتابیں‎
معجزات
احادیث
غزوات
معاہدے
متفرقات
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=غزوہ&oldid=685148" توں لیا
گٹھاں: ؜
لُکویاں گٹھاں: ؜
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp