سکھ دھرم اک مذہب ہے جیہدا مڈھ 15ویں صدی وچ دکھنی ایشیاء دےپنجاب تھاں وچگرو نانک نے رکھیا۔ ایہدے دس گروواں دے ویلے وچ ایہدے وچ وادے ہوۓ۔ گرنتھ صاحب سکھ مت دی پوتر کتاب ایہدا آخری تے پکی گرو اے۔ ایہدنیا دا پنجواں وڈا مزہب اے۔[۱][۲] بول 'سکھ'سنسکرت بول ششیا توں بنیا حیدا مطلب اے سکھن والا[۳][۴] سکھ مت اک خدا نوں منن والا مت اے جیڑاواہگرو تے ایمان رکھدا اے تے جیدی نشانیاک اونکار اے۔ ہر سکھ تے لازم اے جے دس گروواں دے آکھے نوں منے تے سکھ مت دی پوتر کتابگرنتھ صاحب نوں وی منے۔ ایہ متپنجاب توں ٹریا۔ ایدے منن والے ھندستان،کینیڈا،برطانیہ تےامریکہ تے ہور کئی دیساں وچ ریندے نیں۔ سکھاں دی گنتیجگ چ 3 کروڑ دے نیڑے اے۔ سکھ مت دی پوجا کرن دی تھاں نوںگردوارہ آخدے نیں تے ایناں دا سب توں پوتر گردوارہہرمندر صاحب اے جیڑاامرتسربھارتی پنجاب چ اے۔ بھارتی پنجاب ای او تھاں اے جتھے ایہناں دی گنتی سب توں ود اے۔
سمرن تے سیوہ: اے سکھ مت دا تھم نیں۔ اے ہرسکھ دا کم اے جے ہر دنناں جپے تے جدوں وی ویلہ تے تہاں دسے اوہ لوکاں دی سیوہ کرے۔
ناں جپنا: ہر سکھ لئی دن چ خدا دا ناں جپنا لازم اے۔
کیرت کرنی:ایمانداری نال جینا تے اپنے تن تے من دی کمائی خدا دیاں نعمتاں نوں سوچدیاں ہویاں کھانا۔
ونڈ چکھنا:سکھاں لئی اپنی نیک کمائی چوں دسواں انگ اپنے یا دوجے لوکاں تے خرچنا تے دان دینا لازم اے۔
پنج چور:سکھ مت چ پنج چور یا پنچ ادوش، پنج برائیاں نیں جیڑیاں ہر ویلے من تے سوچاں وچ آندیاں نیں تے بندے نوں سدھی راہ توں دور لے جاندیاں نیں۔ اوہ پنج اے نیں: کام کرودہ لبھ موہ تے اہنکار۔
پنج خوبیاں: نکھ گروواں دے نیڑے پنج خوبیاں ایسیاں نیں جیڑیاںں بندے چ ہونیاں چاہی دیاں نیں۔ اے اونوں خدا دے نیڑے تے برائی توں دور لے جاندیاں نیں۔ اوہ پنج اے نیں: ست، دیا، سنتوخ، نرماتا تے پیار۔
سکھاں نوں پنج تتاں راہیں پابند کیتا گیا اے، جناں نوں عامَ کرکے 5ککے وی کہندے نیں۔ اس نوں سکھاں دے دسویں گورو گورو گوبند سنگھ جاری تیار کروایا گیا اےاتے ایہہ روزانہ دی زندگی وچّ اوہناں دے فرضاں دی پہچان، جاں اوہناں دے کماں توں سمجھ دندے نیں۔ ایہہ یاد رکھنا چاہیدا اے کہ 5 ککیاں نوں صرف نشان دے طور 'تے نہیں پہنیا جاندا اے۔ دسویں گورو گورو گوبند سنگھ جی نے ایہناں 5 ککیاں نوں پہنن دا حکم دتا اےتاں کہ اک سکھ ایہناں نوں اپنی روحانیت نوں ہوراں توں وکھرا رکھن لئی ورت سکے۔ ایہہ 5 چیزاں نیں: کیس (بناں کٹے وال)، کنگھا (چھوٹی کنگھی)، کڑا (گول لوہے دا ہتھ وچّ پاؤن لئی چکر)، کرپان (چھوٹی تلوار) اتے کچھا ۔
سکھ مت دہ پہلا گرو نانک (1469–1538) تلونڈی جینوں ہن ننکانہ صاحب کیندے نیں ج جمیا۔ اودا پیومہتا کالو اک پٹواری سی تے راۓ بلر کول نوکری کردا سی تے اودی ماں دا ناں ٹرپت دیوی سی اودی اک وڈی پعن وی سی جیدا ناں نانکی سی۔ اوہ کھتری ہندو سن تے ذات دے بیدی۔ ناناک نوں نکی جندڑی توں ای مذہب ول ای رحجان سی اک دن سویرے نال دی ندی تے نان گیا تے واپس مڑ کے اے گل آکھی جے ناں کوئی ہندو ناں کوئی مسلمان۔ ایس گل نوں سکھ مت دے ٹرن دا پہلا پیر کیا جاندا اے۔ نانک نے چار وڈے سفر کیتے۔ پہلا بنگال تے اسام ول سی۔ دوجا دکھن چ تامل ناڈو ول سی، تیجاکشمیرلداخ تےتبت ول سی تے چوتھابغداد تےمکہ ول سی۔ نانک دا ویاہ سلکھنی نال ہویا جیہڑی مول چند چونا دی تعی جیہڑا کہ چاول دا بپار کردا سی اودے دو پتر ہوۓ۔ وڈا پتر شری چند اک تیاگی سی جیدے کئی سنگی سن۔ دوجا پتر لکشمی داس دنیاداری دے کماں چ رجیا سی۔
1538 چ کرو نانک نے لہنا نوں جیہڑا اک کھتری سی اونوں اگلا گرو چنیا تے اپنے کسے پتر نوں ایس کم لئی ٹھیک نان سمجیا۔ لہنے نوںانگد دیو دا ناں دتا گیا تے سکھ مت دے دوجے کرو سن۔ نانک نے اونون راوی دے کنڈے تے کرتارپور چ اگلا کرو بنیا جتے کے اپنے سفراں مگروں اونے ڈیرہ لایا سی۔ انگد دیو نے گرو والا کم ٹوری رکھیا تے اونے گرمکھی لپی نوں وی سدا کیتا۔ 1552 چ گروامر داس اپنی جیاتی دے 73ویں ورے چ سکھ مت دا تیحا گرو بنیا۔ گوندوال ایس گرو دے ویلے سکھ مت دا گڑھ بنیا۔ اونے سونیاں دے برابری دے اصول تے چلیا تے پردے تے ستی نوں بند کردتا۔ امر داس نے لنگر نوں وی ٹوریا تے کوئی وی جیہڑا اودے نال گل کرنا چاندا سی اوہ پہلے لنگر توں روٹی کھہا کے تے فیر گل کردا سی۔ 1567 چ شہنشاہاکبر نے پنجاب دے غریب لوکاں نال بیٹھ کے لنگر کھادا۔ ایس گرو نے 146 لوک تیار کیتے جیہڑے ایس تیزی نال وددے ہوۓ مت نوں منن والیاں دا انتظام کر رۓ سن۔ ایناں چ جنیاں نال 52 سوانیاں وی سن۔1574 چ جدوں اوہ مریا تے امنے اپنے جوائی جیٹھا نوں اگلا گرو بنایا۔ جیٹھا رام داس دے ناں توں جانیا جاندا اے۔رام داس نےامرتسر نگر وسایا ایس تے پہلے اینوں گرو دا چک کیا جاندا سی۔
1581 چ گرو دا سب توں نکا پترارجن دیو سکھاں دا پنجواں گرو بندا اے۔ ارجن دیو نے ہرمندر صاحب بنایا تے ادی گرنتھ وی لخی۔ تخت دے مغل دعوے دار دا ساتھ دین تے مغل شہنشاہجہانگیر نے اونوں1606 چ قتل کرادتا۔
مغلاں نال چگڑے سکھ مت دے منن والیاں نوں سیاست ول لے آۓ تے سکھاں نے اپنے آپ نوں لڑائی لئی وی تیار کرنا دا سوچیا۔ دو تلواراں نشان بنیاں۔ ہرگوبند ہری راۓ تے ہرکرشن سکھ مت نوں موہبی تے ایدے نال نال اک سیاسی طاقت چ ٹعال دے نیں۔ نوویں گرو تیغ بہادر نوں اودے مسلماناں نال ظلم کرن تے شہنشاہ اورنگ زیب عالمگیر مروادندا اے۔ اودے مکروں اودا پتر گوبند سنگھ دسواں گرو بندا اے تے اوہ سکھان نوں اک فوجی ٹولی چ پلٹ دندا اے۔ 30 مارچ1699 نوں سکھاں دی لڑاکا ٹولیخالصہ دی نیو رکھدا اے۔ سکھ مت دیاں مذہبی سوچاں چ تے کوئی فرق ناں آیا پر اے ویلے نال چلدیاں ہویاں تے اپنے آپ نوں بچاندیاں ہویاں اک سیاسی تے فوجی طاقت چ ٹعل گئی۔ گرو گوبند سنکھ نے مرن توں پہلے گرنتھ صاحب نوں نوں ہمیشہ لئی پکاگرو تے روحانی گرو تے سکھ پنتھ یا قوم نوں دنیاویگرو بنا دتا۔ بندہ سنگھ بہادر سکھاں دا فوجی سردار بندا اے اینوں مغل شہنشاہ جہاندار شاہ مروادندا اے۔ سکھ لڑاکا ٹولیاں جناں نوں مثل کیا گیا اے بندیاں نیں تے انت تے اک سکھ سلطنت چ پلٹ جاندیاں نیں جیدا سردارمہا راجہ رنجیت سنگھ سی۔ اے سکھ پنجابی سلطنت درہ خیبر توں چین دی ولگن تک پھیلی ہوئی سی۔ اودے مرن تے سکھ سلطنت تے دو لڑائیاں لڑن دے مگروں مل مار لیندے نیں۔ سکھ شرومنی گردوارہ پربندھک کمیٹی تے شرومنی اکالی دل دو سیاسی تے مزہبی پربندہکاں چ پلٹ جاندے نیں۔
1947 چ جدوں پنجاب ونڈیا جاندا اے تے ہزاواں سکھ مارے گۓ تے لکھاں نوں لیندا پنجاب چھڈنا پیندا اے۔ سکھاں دے جقاں لئی کئی لوک اگے آندے نیں۔ پنجابی صوبے دی مانگ وی اگے وددی اے۔
پاک کیتے گۓ سکھاں نوں کیندے نیں۔ خالصہعربیبولی دا بول اے حیدا مطلب اے خھنڈیا پھوکیا ، ستھرا۔ خالصہ پہلے پنج سکھاں (پنج پیارے) دی اک لڑاکا ٹولی سی حینوں 30 مارچ 1699 نوں سکھاں دے دسویںگرو گوبند سنگھ نے نے بنایا۔ اے ناں گرو نے اپنے خیلیاں نوںامرت سنچار دی رسم چ دتا۔ خالصہ سکھپنج ککے تے ناں دے نال 'سنگھ' (حنے لئی) تے 'کور' (سوانی لئی) توں پچھانیا جاندا اے۔
ویلے دی نال خالصہ اک وڈی لڑاکا ٹولی بن گئی جیڑی مغلاں تے افغاناں نال لڑی تے اینے پنجاب چ اک وڈیسکھ سلطنت بنالئی۔
.svg)
