| جیش محمد | |
|---|---|
| جيش محمد جموں تے کشمیر دی شورش چ شریک | |
 جیش محمد دا جھنڈا | |
| متحرک | 2000–ہن تک |
| نظریئے | دیوبندی |
| آگو | مولانا مسعود اظہر |
| صدر دفتر | بہاولپور,پاکستان |
| مخالفین |  بھارت |
جیش محمد ( اردو : جیش محمد ، جس دا مطلب اے "محمد دی فوج" ، مختصراجیش محمد ) اکپاکستانیکشمیری جہادی تنظیم اے[۱] جس دا بنیادی مقصدکشمیر نوںہندوستان توں وکھ کرنا اے تے اس نے متعدد حملے بنیادی طور اُتےہندوستانی ریاستاں اُتے کیتے نيں۔ جموںوکشمیر وچ ۔[۲][۳]پاکستان وچ 2002 توں اس اُتے پابندی عائد اے ، اس دے باوجود ایہ ملک وچ بہت ساریاں سہولیات توں لطف اندوز ہُندا اے۔[۴]
جیش محمدمولانا مسعود اظہر نے بھارتی قید توں رہائی پانے دے بعد 2000 وچ قائم کيتی سی۔ اس دے قیام دا مقصدکشمیریاں اُتے ہونے والے ظلم و ستم نوں روکنا تے انھاں بھارت دے نا جائز قبضے توں آزادی دلیانا سی۔ ایہ تنظیمکشمیر دی آزادی دے لئی سیاسی جد وجہد دی بجائے عسکری جدوجہد اُتے یقین رکھدی اے۔ اس تنظیم دے رہنماواں دے خیال وچ مسئلہکشمیر دے حل دے لئی بھارت دی ہٹ دھرمی دی وجہ توں سیاسی جدوجہد بیکار تے محض وقت دا ضیاع اے۔ بین الاقوامی دباؤ دے باعث جدوںپاکستان نے جہادی تنظیماں اُتے پابندی عائد کر دتی تاں اس تنظیم دا ناں بدل کےخدام الاسلام کر دتا گیا۔
جیش محمد ( جيش محمد )پاکستان وچ واقع اک جہادی اسلامی عسکریت پسند تنظیم اے جس دا اک دھيےي بھارت توںکشمیر نوں وکھ کرنا اے اگرچہ ایہامریکا تے ہور مغربی ملکاں دے خلاف دہشت گرد سرگرمیاں وچ وی شامل سمجھے جاندیاں نيں. اس دی بنیادمولانا مسعود اظہر نامی اکپاکستانی پنجابی رہنما نے مارچ 2000 وچ رکھی سی ۔ اسنوںہندوستان وچ ہونے والے بوہت سارے دہشت گرد حملےآں دا ذمہ دار ٹھہرایا گیا اے تے جنوری 2002 وچ حکومتپاکستان نے وی اس اُتے پابندی عائد کردتی سی۔ اس دے بعد ، جیش محمد نے اپنا ناں تبدیل کرکے 'خدام الاسلام' کردتا۔ سیکیورٹی امور دے جائزہ لینے والے بی رام نے اسنوں اک 'اہم دہشت گرد تنظیم' دے طور اُتے بیان کيتا اے تے ایہہندوستان اے،امریکا تے برطانیہ دے جاری کردہ دہشت گرد تنظیماں دی لسٹ وچ شامل نيں۔
جیش محمد اک دیوبندی جہادی اسلامی دہشت گرد مجاہدین گروپ اے جوکشمیر وچ سرگرم اے۔ اس گروپ دا بنیادی مقصد ایہ اے کہ اوہکشمیر نوںہندوستان توں وکھ کرن تے اسنوںپاکستان وچ ضم کرن۔ سن 2000 وچ اپنے قیام دے بعد توں ، اس گروہ نے ریاستجموں تے کشمیر وچ متعدد حملے کیتے نيں۔ اس نےکشمیر نوں پورےہندوستان دے لئی "گیٹ وے" دے طور اُتے پیش کيتا اے ، جس دے مسلمان وی آزادی دے محتاج سمجھے جاندے نيں۔کشمیر نوں آزاد کرانے دے بعد ، اس دا مقصد برصغیر پاک ہند توں ہندوواں تے ہور غیر مسلماں نوں بھگانے دے ارادے توں اپنی غزوہ ہند (تمامہندوستانیاں نوں زبردستی اسلام قبول کروانا)ہندوستان دے دوسرے حصےآں وچ لے جانا اے۔ اس نےہندوستانی ریاستجموں تے کشمیر وچ بنیادی طور اُتے متعدد حملے کیتے نيں۔ اس نےافغانستان وچطالبان تے القاعدہ دے نال وی قریبی تعلقات برقرار رکھے نيں تے انہاں گروپاں دے نال اتحاد جاری رکھے ہوئے اے۔
اسکالرز نے دسیا اے کہ جی ای ایم نوںپاکستان دی انٹر سروسز انٹیلیجنس (آئی ایس آئی) دی حمایت توں تشکیل دتا گیا اے ، جو اسنوںکشمیر تے ہور تھانواں اُتے لڑنے دے لئی استعمال کردا اے ، تے اسنوں حمایت فراہم کردا رہندا اے۔جیش محمد اُتے 2002 وچپاکستان وچ پابندی عائد اے ، لیکن دوسرے ناواں توں اس دی بحالی ہوئی۔ ایہ ملک وچ متعدد سہولیات نوں چلانے دے لئی کھل دے جاری اے۔
بی رامان دے مطابق جیش محمد نوں "مہلک ترین" تے "جموں تے کشمیر وچ اسلامی اسلامی جہادی تنظیم" دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے۔ ایہ گروپ متعدد دہشت گرد حملےآں دا ذمہ دار سی: 2001جموں تے کشمیر قانون ساز اسمبلی اُتے حملہ ، 2001 دی بھارتی پارلیمنٹ حملہ ، 2016 پٹھانکوٹ ائیربیس حملہ ، 2016 وچ مزار شریف وچہندوستانی مشن اُتے حملہ ، 2016 یوری حملہ ، تے 2019 پلوامہ حملہ ، جنہاں وچوں ہر اک دے تعلقات پاک بھارت تعلقات دے لئی اسٹریٹجک نتائج نيں۔ اس گروپ نوںپاکستان ،روس ،آسٹریلیا ،کینیڈا ،ہندوستان ، متحدہ عرب امارات ، برطانیہ ، ریاستہائے متحدہ تےاقوام متحدہ نے اک دہشت گرد تنظیم دے طور اُتے نامزد کيتا اے۔
سن 2016 وچ جیش نوں شبہ کيتا گیا سی کہ اوہہندوستان وچ پٹھانکوٹ ائیربیس اُتے حملے دا ذمہ دار اے۔ہندوستانی حکومت تے کچھ ہور ذرائع نےپاکستان اُتے الزام لگایا کہ اوہ جیش نوں اس حملے وچ مدد فراہم کررہیا اے۔ ڈان دی اک رپورٹ دے مطابق ،پاکستان نے جیش دی مدد کرنے توں انکار کيتا ، تے حملے دے سلسلے وچ جیش دے متعدد ممبراں نوں گرفتار کيتا ، جنہاں نوں فیر سیکیورٹی اسٹیبلشمنٹ نے ڈان وچ اک رپورٹ دے مطابق رہیا کيتا۔پاکستان نے اس رپورٹ نوں "من گھڑت" قرار دتا اے۔
فروری 2019 وچ ، اس گروپ نے پلوامہ ضلع وچ اک سیکیورٹی قافلے اُتے خودکش بم حملے دے ذمہ داری قبول کيتی سی ، جس وچ 40 توں زیادہ سیکیورٹی اہلکار ہلاک ہوگئے سن ، جنہاں دا ناں حالیہ برساں وچ سب توں وڈا حملہ قرار دتا گیا اے ۔
کہیا جاندا اے کہپاکستان دی انٹر سروسز انٹیلیجنس (آئی ایس آئی) نے حرکت المجاہدین توں وابستہ کئی دیوبندی اسلامی جہادیاں دے نال مل کے جیش محمد نوں تشکیل دتا سی ۔ 1990 دی دہائی دے آخر تک ، احمد رشید دا کہنا اے کہ ،پاکستانی فوج نےکشمیر وچ جہاد نوں اپنی خارجہ پالیسی دا جائز حصہ قرار دتا۔ 1990 دی دہائی دے وسط وچ "دہشت گردی دی شاندار کاروائیاں" کرنے دے لئی آئی ایس آئی دے تعاون توں ہرکات تشکیل دتی گئی سی۔امریکا نے 1998 وچ اسنوں اسلامی جہادی گروپ قرار دتا سی تےافغانستان وچ اس دے تربيتی کیمپاں اُتے بمباری دی سی۔ [33]
دسمبر 1999 وچ ، حرکت اسلامی جہادیاں نوں ہائی جیک انڈین ایئر لائنز پرواز 814 توں پرواز کرنے دے لئی شیڈول کيتا کھٹمنڈو نوں دلی ، تے ایہ موڑ دتا قندھار ، اوہ افغان دی دیکھ بھال کر رہے سن جتھےطالبان تے ہوائی اڈے اُتے تعیناتپاکستانی حکام. انھاں نے اک مسافر دے گلے نوں کٹنے دے بعد ، انہاں دی مطالبات اُتےہندوستانی حکومت نے اتفاق کيتا تے اس توں پہلےہندوستان وچ قید تن حرکت کارکنان مولانامولانا مسعود اظہر ، احمد عمر سعید شیخ تے مشتاق احمد زرگر نوں رہیا کيتا۔ [] 34] رہیا شدہ قیدیاں نوں آئی ایس آئی دے ذریعہپاکستان منتقل کيتا گیا ، [[30]اورمولانا مسعود اظہر نوں نويں گروپ جیش محمد دی سربراہی دے لئی منتخب کيتا گیا۔ کہیا جاندا اے کہ آئی ایس آئی نے اسنوں نويں تنظیم دے لئی رقم اکٹھا کرنے دے لئیپاکستان دے راستے فتح دے دورے اُتے پریڈ کيتا سی۔ [] 35] کچھ تجزیہ کاراں دا کہنا اے کہ لشکر طیبہ دی ودھدی ہوئی طاقت دا مقابلہ کرنے دے لئی آئی ایس آئی نےجیش محمد تیار کيتا سی ۔ [36 36] بہت سارے تجزیہ کاراں دا خیال سی کہ سن 1999 دے آس پاس ،پاکستان دی انٹر سروسز انٹیلیجنس (آئی ایس آئی) نےجیش محمد نوںکشمیر تے ہور تھانواں اُتے لڑنے دے لئی استعمال کيتا ، تے اس دی حمایت جاری رکھنا اے۔ اگرچہ 2002 وچ جی ای ایم اُتے باضابطہ طور اُتےپاکستان وچ پابندی عائد اے ، لیکن اس نے ملک وچ کھلے عام کئی سہولیات دا کم جاری رکھیا اے۔ [19]
اظہر دی قیادت برائے ناں دسی جاندی اے۔ اس گروپ دی وڈے پیمانے اُتے وکندریقرت ساخت اے۔ حرکت المجاہدین دے سابق ممبراں دی طرف توں تیار کردہجیش محمد دی رکنیت ،افغانستان تے القاعدہ وچ موجودطالبان توں وابستہ سی ۔ ممبران نےافغانستان وچ القاعدہ دے تربيتی کیمپاں نوں شریک کيتا سی تے القاعدہ توں وفاداری دا مظاہرہ کيتا سی۔ کہیا جاندا اے کہ حرکت دے ممبراں دی اکثریت نے اظہر نوں نويں بنے ہوئے گروپ وچ شامل کيتا اے ، جس توں حرکت حرکت نوں مالی اعانت توں چل رہی اے تے انہاں دی حمایت حاصل اے۔ [5] [21]
20 اپریل 2000 نوں ،جیش محمد نےکشمیر وچ پہلا خودکش بم دھماکا کیتا ، جس نےہندوستانی فوج دی بیرکاں وچ بم پھٹا۔ پنجہندوستانی فوجی ہلاک ہوگئے۔ [33]
فالونگ 11 ستمبر دے حملےآں وچنیویارک وچ مشرف حکومت نےامریکا وچ شمولیت اختیار کيتی دہشت گردی کیخلاف جنگ ، سنبھالنے اقدامکشمیر وچ عسکریت پسندی دی حمایت وچ ایہ اک مفت ہتھ دے گی. [] 33] اکتوبر 2001 وچ ، جی ای ایم نےجموں تے کشمیر قانون ساز اسمبلی دے نیڑے اک بم دھمادے کیہ ، جس وچ 38 افراد ہلاک تے اس دی ذمہ داری قبول کردے رہے۔ [39 39] دسمبر 2001 وچ ،جیش محمد تے ایل ای ٹی دے عسکریت پسنداں نے سیکیورٹی اہلکاراں دے نال لڑائی لڑدے ہوئےہندوستانی پارلیمنٹ اُتے اک فدائی حملہ کيتا ۔ [31]اٹھ سکیورٹی اہلکار تے اک باغی ہلاک ہوگئے ، لیکن حملہ ناکام بنا دتا گیا۔جیش محمد نے حملے دی ذمہ داری قبول کيتی سی ، لیکن آئی ایس آئی دے دباؤ وچ اک دن بعد ہی اس اعلان نوں ہٹا دتا۔ [36 36]ہندوستانی حکومت نے ایل ای ٹی تے جے ایم اُتے حملے وچ ملوث ہونے دا الزام عائد کيتا۔ اس دے بعد ،جیش محمد دے چار ارکان نوںہندوستانی حکام نے پھڑ لیا تے انھاں مقدمے دی سماعت وچ ڈال دتا گیا۔ چاراں افراد نوں اس واقعے وچ مختلف کردار ادا کرنے دا الزام ثابت کيتا گیا سی۔ اک ملزم افضل گورو نوں سزائے موت سنائی گئی۔ [40]
سیکیورٹی دے ماہر بروس ریڈل نے تبصرہ کيتا کہ جدید دہشت گردی دے معیار دے مطابق وی ، ایہ اک غیر معمولی حملہ سی۔ جے وزیر اعظم یا بھارت دے اک سینئر پارٹی رہنما اس حملے وچ مارے گئے ہُندے تاں بھارت فوجی طور اُتے جوابی کارروائی کرنے اُتے مجبور ہُندا۔ اس واقعے وچ ،ہندوستان نے دہشت گردی دے حملے نوں "جمہوریت اُتے حملہ" قرار دتا تے وڈے پیمانے اُتے فوجی دستے جمع کرنے دا آغاز کیتابھارتپاکستان بارڈر اُتے ، پندرہ سالاں وچ سب توں وڈے جنگی کھیل دا آغاز۔پاکستان نے اپنے ہی جنگی کھیلاں دا آغاز کردے ہوئے ، افغان سرحد توںہندوستانی سرحد تک فوج بھیج دتا۔ دہشت گردی دے خلاف جنگ دے خاتمے دے نال ہی ہند و پاک دی جنگ دے خطرے توں ناراضامریکا نے مشرف نوں الٹی میٹم دے کے کہیا کہ اوہ "دنیا دے سامنے ایہ واضح بیان دے کہ اوہ دہشت گردی دے خلاف کارروائی دا ارادہ رکھدا اے۔ "۔ اک گوشے تک دبے ہوئے ، مشرف نے 12 جنوری 2002 نوں اعلان کيتا کہ کسی وی تنظیم نوںکشمیر دے ناں اُتے دہشت گردی وچ ملوث ہونے دی اجازت نئيں ہوئے گی۔ انہاں نےجیش محمد سمیت پنج انتہا پسند گروپاں اُتے پابندی دا اعلان کيتا۔ احمد رشید نے دسیا کہ سیکڑاں عسکریت پسنداں نوں گھیرے وچ لے لیا گیا ، جس نے انہاں توں شدید دشمنی تے انہاں توں طنز نوں جنم دتا۔ اُتے ، مارچ 2002 تک ،جیش محمد نوں مالی تے انٹیلیجنس انہاں پٹ دوبارہ شروع کيتا گیا۔مولانا مسعود اظہر نوں عدالدی حکم دے تحت رہیا کيتا گیا۔
اس توں پہلے 2001 وچ ، جدوں اس گروپ نے ایہ اندازہ لگایا سی کہ امریکی محکمہ خارجہ اسنوں غیر ملکی اسلامی جہادی تنظیم قرار دے گا ، تاں اس نے اپنا ناں تحریک الفرقان رکھ دتا تے اس دے اثاثے کم پروفائل دے حامیاں نوں منتقل کردتے۔ اکتوبر 2001 وچاقوام متحدہ تے دسمبر 2001 وچامریکا نے جی ای ایم نوں غیر ملکی اسلامی جہادی تنظیم قرار دتا سی۔ [] 43]
جنوری 2002 وچپاکستان دی طرف توں عائد پابندی دے جواب وچ ،جیش محمد نے اپنا ناں تبدیل کرکے خدا الاسلام کردتا ۔ خدا اُتے 2003 وچ وی پابندی عائد کردتی گئی سی ، جس دے بعد اس نے خود نوں رحمت ٹرسٹ دے ناں توں اک خیراندی ادارہ قرار دے دتا ۔ [5] [44]
اس وقت تک ، ارکان وچ تنازعات دی وجہ توں ،جیش محمد دو گروہاں وچ تقسیم ہوچکيا سی۔جیش محمد دے تن کمانڈراں ، عبدالجبار ، مولانا عمر فاروق تے عبد اللہ شاہ مظہر نے ، گروپ چھڈ کے جماعت الفرقان تشکیل دتی ۔ بقیہ گروہ جومولانا مسعود اظہر دے نال رہے انہاں نے خدا الاسلام دا ناں استعمال کيتا ۔ [43]
دہشت گردی دے خلاف جنگ وچپرویز مشرف دے یو ٹرن دی وجہ توںجیش محمد دے عہدے تے فائل نوں غصہ آیا۔پاکستانی ریاست دے وفادار رہنے توں ،مولانا مسعود اظہر نےجیش محمد سپریم کونسل وچ اکثریت دی حمایت توں محروم ہوئے گئے ، جنھاں نے استعفیٰ دا مطالبہ کيتا۔ باغیاں وچ خاص طور اُتے بااثر مولانا عبد الجبار سن ، جنہاں دے دھڑے نےپاکستان دی "غلام" حکومت کہنے دے خلاف جہاد کيتا تے اس اُتے امریکی اثر و رسوخ سی۔ انہاں دی حمایت القاعدہ نےکيتی سی ، تے اس وچ لشکر طیبہ ،لشکر جھنگوی تےحرکت المجاہدین دے ممبران وی شامل سن ۔ []2]
مارچ توں ستمبر 2002 تک ، باغیاں نے اسلام آباد ، کراچی ، مری ، ٹیکسلا تے بہاولپور جداں شہراں وچپاکستانی اہلکاراں اُتے خودکش مشن کیتے۔طالبان حکومت دے خاتمے دے بعد ،افغانستان توں واپس آنے والےجیش محمد کارکناں نےپاکستان دے اندر عیسائی مندراں ، شیعہ مسیتاں تے سفارتی مشن اُتے حملہ کيتا۔ آئی ایس آئی نےمولانا مسعود اظہر توں رینک تے فائل اُتے لگام لگانے دا مطالبہ کيتا۔ اُتے ، اوہ انہاں اُتے کنٹرول کھو چکيا سی۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں نوں پہلے ہی تنظیم توں بے دخل کردتا گیا اے تے ریاست نوں انہاں نوں گرفتار کرنا چاہیدا۔ دراصل ، زیادہ تر دھڑے جی ای ایم دے اندر ہی رہے تے اختیار تے وسائل دے لئی بنیادی تنظیم توں مقابلہ کيتا۔ عبد الجبار دے آس پاس کچھ باغی دھڑاں جمع ہوگئے جنھاں نے 2002 دے آخر وچ جماعت الفرقان دا آغاز کيتا ۔ باغی دھڑاں دی حمایت آئی ایس آئی دے "بدمعاش" ممبراں نے کیتی۔[45]
نومبر 2003 وچ ، مشرف حکومت نےخدام الاسلام دے نال نال جماعت الفرقان دے ناں اُتے پابندی عائد کردتی ۔ فیر باغیاں نے خود صدر مشرف اُتے ، 14 دسمبر تے 25 دسمبر 2003 نوں قاتلانہ حملے دی دو کوششاں کیتیاں۔ اس گل دا ثبوت موجود سی کہپاکستان دے فوجی اراکین نے انہاں کوششاں دے لئی رسد دی حمایت فراہم کیتی۔ انہاں بم دھماکےآں وچ استعمال ہونے والے دھماکا خیز مواد دا سراغ جنوبی وزیرستان وچ القاعدہ دے اک کیمپ تک لگایا گیا سی۔مولانا مسعود اظہر نے وی سرعام پرویز مشرف دے قتل دا مطالبہ کيتا سی۔ [46]
آخر کار ، حکومت نے فوجی تے انٹیلیجنس ادارےآں وچ بدمعاش عناصر کیخلاف کریک ڈاؤن کيتا۔ اک سو توں زیادہ ممبراں نوں گرفتار کرکے برخاست کردتا گیا ، کچھ ممبراں نوں سزائے موت سنائی گئی۔ اُتے ، عسکریت پسنداں دے بنیادی ڈھانچے دی اکثریت برقرار نئيں سی۔ اظہر دے گروپ ، جو 2004 تک نسبتا o دھندلاپن وچ پڑ چکے سن ، نوں قیادت دے مسئلے توں متعلق حصےآں نوں صاف کرنے دے بعد خود نوں دوبارہ تعمیر کرنے دی اجازت مل گئی۔ [] 47] سرکش جماعتاں نے آخر کار 2007 وچتحریک طالبان پاکستان ([[پاکستانیطالبان) دے نال اتحاد کرلیا ۔ [] 30]
مولانا مسعود اظہر 2004 دے بعدپاکستانی ریاست دے وفادار رہے۔ سرکاری پابندی دے باوجودپاکستان نے اپنے گروپ دی حفاظت کيتی۔ بہاولپور وچ ایہ گروپ بڑھدا ہی جارہیا اے ۔ [. 30] 2009 وچ ، ایہ دسیا گیا کہ بہاولپور وچ اک 6.5 ایکڑ اُتے دیوار والے اک وڈے کمپلیکس دے نال نال اک سوئمنگ پول تے اک درجن گھوڑےآں دے ل a اک اسٹبل تعمیر کيتا گیا اے ، جو عسکریت پسنداں دی تربیت دے لئی استعمال کيتا جاسکدا اے۔ [19]ہندوستان ٹوڈے نے بعد وچ انکشاف کيتا کہ اس کمپلیکس نوں 'جامع مسجد سبحان اللہ' دا ناں دتا گیا اے تے ایہ 8 کلومیٹر سی۔ پاک فوج دے 31 کور دے صدر دفتر توں دور ۔ [48]شہر دے وسط وچ ، ایہ گروپ اک "مسلط" مدرسہ چلا رہیا اے ، جس وچ ہر سال سیکڑاں بچے شرکت کردے نيں۔ 2008 وچ ، اس تنظیم نے شہر وچ تن روزہ اک وڈے پیمانے اُتے ریلی کڈی ، اس دے اپنے مسلح سکیورٹی گارڈز شہر دے وسط وچ داخل ہونے والے تمام داخلی رستےآں اُتے تعینات سن ۔ پولیس انہاں دی عدم موجودگی توں نمایاں سی۔ [19]
مولانا مسعود اظہر نے کئی سالاں تک اک کم درجہ بندی برقرار رکھی جدوں تک کہ اوہ 2014 وچ دوبارہ وجود وچ نئيں آیا ، اس نےہندوستان تےامریکا اُتے ہور حملےآں دا مطالبہ کرنے والے شعلہ فشاں تقریراں کیتیاں۔ انہاں نے اپنے حکم اُتے 300 خود کش حملہ آوراں دے ہونے دا فخر کيتا تے دھمکی دتی کہ جے نریندر مودی نوں وزیر اعظم بننا اے تاں اوہ جان توں مار دین گے۔ [31] [49]
بروس ریڈیلجیش محمد دی بحالی نوں وزیر اعظم نواز شریف دے دفتر توں واپسی توں جوڑدا اے ، جنھاں نے طویل عرصے توںہندوستان دے نال 'دنت' دی وکالت دی سی۔ انہاں دے تےہندوستانی وزیر اعظم نریندر مودی دے وچکار ترقی پذیر روابط خاص طور اُتے سنہ 2015 وچ کرسمس دے دن لاہور دے دورے دے بعد ، اس گروپ نوں مشتعل کردتا۔ [31]
نریندر مودی دے دورے دے اک ہفتہ بعد ، جنوری 2016 وچ ، اس گروپ نے پٹھان کوٹ ائیر ویہہ اُتے حملہ کيتا سی جس وچ ست سیکیورٹی اہلکار ہلاک ہوگئے سن ۔ اس دے فورا بعد ہیافغانستان وچ مزار شریف وچ واقع بھارتی قونصل خانے اُتے حملہ ہويا ۔ [] 31]ہندوستان تےپاکستان دونے نے اس حملے دی مذمت کيتی تے اپنے امن عمل اُتے قائم رہے۔پاکستان نے بھارت دی طرف توں فراہم کردہ رہنماواں اُتے وی عمل کيتا تےجیش محمد دے دفاتر اُتے چھاپے مارے۔ اس نے حملے دی تحقیقات دے لئیہندوستان دے نال مشترکہ تحقیقاتی ٹیم بنانے دا اعلان کيتا۔ [. 50] ایہ وی اعلان کيتا گیا کہمولانا مسعود اظہر نوں "حفاظتی تحویل" وچ لیا گیا۔ [] 51] اُتے ،جیش محمد نے اک بیان جاری کيتا جس توں انکار کيتا کہ کسی نوں وی گرفتار کيتا گیا اے۔[52]
اپریل 2016 وچ ،جیش محمد دے سربراہمولانا مسعود اظہر دے بارے وچ کہیا گیا سی کہ اوہ آزاد نيں لیکن "اگر ضرورت ہوئے تاں ، پہنچ دے اندر"۔ بہاولپور توں ممبر قومی اسمبلی ریاض حسین پیرزادہ دے مطابق ، "نسل کشی دے میدان" حالے باقی نيں تے حالے وی مدرسےآں نوں مالی اعانت فراہم دی جارہی اے۔ [20] اک عہدیدار دے مطابق ، نواز شریف نے انسداد دہشت گردی دے محکمہ نوں تنظیم توں متعلق کریک ڈاؤن دا حکم دتا لیکن ، اک اعلیٰ سطحی اجلاس وچ ، آرمی چیف جنرل راحیل شریف نے وزیر اعظم اُتے دباؤ ڈالیا کہ اوہ کریک ڈاؤن نوں فوج دے حوالے کرداں ، جس دے بعد "کسی نوں نئيں معلوم کہ کیہ ہويا"۔ [] 44] ڈان نے وزیر اعلیٰ پنجاب شہباز شریف نوں اطلاع دتی ایہ کہندے ہوئے ، جدوں وی سویلین حکام نے بعض گروہاں دے خلاف کارروائی کيتی ، سیکیورٹی اسٹیبلشمنٹ نے انہاں نوں آزاد کرنے دے لئی پردے دے پِچھے کم کيتا۔ اُتے حکومت نے اس رپورٹ دی درستگی توں انکار کيتا۔ [53]
ہندوستانیجموں تے کشمیر وچ 2016 دےکشمیری بدامنی دے آغاز دے بعد ،پاکستان وچ تمام جہادی گروپاں نے لاہور جداں وڈے شہراں وچ ریلیاں کڈی سن ۔جیش محمد نوں جہاد دے لئی کھلے عام فنڈز جمع کردے دیکھیا گیا ۔ [44]
ستمبر 2016 وچ ، جہادی عسکریت پسنداں نےجموں تے کشمیر وچ لائن آف کنٹرول دے نیڑے ، اڑی وچہندوستانی بریگیڈ ہیڈ کوارٹر اُتے حملہ کيتا ۔ اس حملے دے نتیجے وچ 19 فوجیاں دی ہلاکت ہوئی ، جسنوں دو دہائیاں دے دوران ہلاکت خیز حملہ قرار دتا گیا اے۔ اس حملے دے لئیہندوستان نوںجیش محمد اُتے شک سی۔ہندوستانی وزیر داخلہ نے بھاری بیان بازی توں اپنے احساست نوں وی محسوس کيتا ، انہاں نےپاکستان نوں "اسلامی جہادی ریاست" قرار دیندے ہوئے کہیا کہ قصوروار "انتہائی تربیت یافتہ ، بھاری ہتھیاراں توں لیس تے خصوصی طور اُتے آراستہ سن "۔پاکستان نے ملوث ہونے توں انکار کيتا۔ [] 54] اس دے بعدہندوستان نے اک سفارتی حملہ کيتا تے عالمی برادری وچپاکستان نوں وکھ تھلگ کرنے دی کوشش کيتی۔ 28 ستمبر نوں ، اس نے اعلان کيتا کہ اس نے " سرجیکل اسٹرائیک " کیتے"پاکستان دے زیر انتظامکشمیر وچ اسلامی جہادی لانچ پیڈاں پر۔ اُتے اس دعوے دیپاکستان نے تردید دی سی۔
14 فروری 2019 نوں ، جیش محمد نےکشمیر دے پلوامہ ضلع وچ اونتی پورہ دے نیڑے لات پورہ وچ سیکیورٹی فورسز دے اک قافلے اُتے خودکش حملہ کيتا تے اس دی ذمہ داری قبول کيتی [56] جس وچ گھٹ توں گھٹ 40ہندوستانی اہلکار ہلاک ہوگئے۔ سنٹرل ریزرو پولیس فورس دے 39 اہلکاراں اُتے مشتمل اک بس نوں 350 کلوگرام بارود توں بھری گڈی توں ٹکرا دتا گیا۔ [57]
26 فروری 2019 نوں ،پاکستان دے صوبہ خیبر دے اک قصبے بالاکوٹ وچ جیش محمد دے مبینہ تربيتی کیمپ اُتے ،ہندوستانی فضائیہ دے 12 جنگی طیارےآں نے لائن آف کنٹرول نوں عبور کيتا ، تے صحت توں متعلق ہدایت والے بم گرائے۔ [] 58] [ 59]پاکستانی حکومت نے انکار کيتا کہ انہاں بماں دی وجہ توں کوئی نقصان ہويا اے۔ [[60]
27 اگست 2019 نوں ، اک خانہ بدوش طبقے دے دو افراد نوں جیش محمد اسلامی جہادیاں نے جنوبیکشمیر دے ترال دی اُچی چوٹیاں وچ ہلاک کيتا سی ، جدوں انہاں نوں گذشتہ ہفتے عارضی رہائش گاہ توں اغوا کيتا گیا سی۔
جنوری 2002 وچ ، جدوںپاکستان اُتے بین الاقوامی دباؤ ودھیا تاں جیش اُتے پابندی عائد کردتی گئی۔ لیکن ایہ پابندی محض شرمناک سی۔ جیش دے مالکان اپنا کم جاری رکھنے دے لئی اس دا ناں تبدیل کرنے دتیاں اس نے نواں ناں خدا الاسلام لیا۔ حکومتپاکستان نے وی انہاں اُتے پابندی عائد کردتی سی۔ چونکہ اسنوں 2002 وچ غیر قانونی تنظیم قرار دتا گیا سی ، لہذا جیشنے رحمت ٹرسٹ کےنام توں چلنے والے اک رفاہی ٹرسٹ دی آڑ وچ اپنی کاروائیاں شروع کیتیاں۔ ايسے دوران جیش دی داخلی لڑائی دی وجہ توں اک نويں تنظیم وجود وچ آئی۔ اس دا ناں جماعت الفرقان سی ۔ عبدالجبار ، عمر فاروق تے عبداللہ شاہ مظہر نے اس دی بنیاد رکھی۔ مسعودخدام الاسلام دی آڑ وچ جیش دا سلسلہ جاری رکھے ہوئے سن ۔[۵]
نائن الیون ( 11 ستمبر 2001 دا حملہ ) دے بعد جیشپاکستان دے صدر مشرف دے دہشت گردی دے خلاف جنگ وچ شامل ہونے دے فیصلے توں چونک گیا سی۔ اظہر نے پرویز مشرف دے استعفیٰ دا مطالبہ کيتا۔ اسلام آباد ، مریم ، ٹیکسلا تے بہاولپور وچ وی حملے کیتے۔ نومبر 2003 وچ ،پاکستان نے حملےآں دے بعدخدام الاسلام اُتے پابندی عائد کردتی سی۔ اس نےمولانا مسعود اظہر نوں زدوکوب کيتا تے 14 دسمبر تے 25 دسمبر 2003 نوں مشرف دے قافلے اُتے دو بار حملہ کيتا۔ اس دے بعدپاکستان نے جیش اُتے سختی شروع کردتی۔ حملے دے ملزماں نوں مشرف دے دور وچ پھانسی دے دتی گئی سی۔مولانا مسعود اظہر اُتے سختی کيتی گئی تے انہاں نوں نظربند کردتا گیا۔
جیش محمد دا اعلان کردہ مقصدکشمیر نوں آزاد کرنا تے اسنوںپاکستان وچ ضم کرنا اے۔ اُتے ، ایہکشمیر نوں پورےہندوستان دے لئی "گیٹ وے" دے طور اُتے پیش کردا اے ، جس دے مسلمان وی آزادی دے محتاج سمجھے جاندے نيں۔کشمیر نوں آزاد کرانے دے بعد ، اس دا مقصد برصغیر پاک ہند توں ہندوواں تے ہور غیر مسلماں نوں بھگانے دے ارادے توں اپنا جہادہندوستان دے دوسرے حصےآں تک لے جانا اے ۔ [] 63] [] 64]
جیش محمد دا مقصد ویامریکا تے مغربی افواج نوںافغانستان توں بھگانا اے۔ [] 64] [ ] 65]جیش محمد رہنمامولانا مسعود اظہر نے کراچی وچ اک تقریر وچ کہیا سی :
جہاد دے لئی شادی کرو ، جہاد نوں جنم دو تے صرفامریکا تےہندوستان دا ظلم ختم ہونے تک جہاد دے لئی رقم کماواں۔ [] 66]
2002 دے آخر وچ ، عیسائیاں نوں پورےپاکستان وچ نشانہ بنایا گیا تےجیش محمد نال تعلق رکھنے والے بندوق برداراں نوں اس کارروائی دے الزام وچ گرفتار کيتا گیا۔ [] 67] کچھ ممبراں نےپاکستان دے اندرپاکستانی ریاست تے مغربی اہداف دے ممبراں اُتے حملہ کيتا۔ [] 63] امریکی صحافی ڈینیئل پرل نوں احمد عمر شیخ نے اغوا کرکے قتل کردتا سی ۔ [67]
جیش محمد دے بانی تے رہنما ( امیر ) مولانامولانا مسعود اظہر نيں ، جو اس توں پہلے حرکت المجاہدین دے رہنما رہ چکے نيں۔ ايسے بانی مذہبی مدرسے ( جامعہ العلوم الاسلامیہ ) کراچی وچ بانی ملیا عمر دی حیثیت توں تربیت حاصل کرنے دے بعد ، اس داطالبان تے القاعدہ توں دیرینہ رابطہ رہیا۔ [10] انہاں نےافغانستان وچ جنگ لڑی تے چیچنیا ، وسطی ایشیا تے صومالیہ وچ حرکت توں وابستہ افراد نوں قائم کيتا۔ اسنوں صومالیاں نوں امریکی بلیک ہاک ہیلی کاپٹراں نوں گولیاں توں ہٹانے دا طریقہ سکھاندے ہوئے شہرت ملی ۔ [] 33] انہاں نوں اسامہ بن لادن دا قریبی ساتھی سمجھیا جاندا سی ، جدوں انہاں نوں 1990 دی دہائی دے اوائل وچ فنڈ اکٹھا کرنے دے لئی برطانیہ بھیجیا گیا سی۔ [68]1994 وچ اظہر اک "مشن" اُتےہندوستان دے زیر انتظامکشمیر گئے تےہندوستانی سکیورٹی فورسز نے اسنوں گرفتار کرلیا۔ اطلاعات دے مطابق ، اسامہ بن لادن اظہر نوں آزاد کرنا چاہندا سی تے اس نے القاعدہ نوں اغوا دا انتظام کرنے دا حکم دتا سی جس دی وجہ توں اس دی رہائی ہوئی۔ اس دے بعد ، اظہر نوںپاکستان وچ شیر کيتا گیا تے آئی ایس آئی نے اسنوں نويں گروپ جیش محمد دے رہنما دی حیثیت توں ترقی دتی۔ [] 33] امریکی محکمہ خزانہ نے 2010 وچ اظہر نوں خصوصی طور اُتے "عالمی اسلامی جہادیاں" دے طور اُتے نامزد کيتا سی۔ [10]
جیش محمد نوں اظہر دے اہل خانہ فیملی انٹرپرائز دی طرح چلاندے نيں۔ [] 69]مولانا مسعود اظہر دا بھائی ، عبدالرؤف اصغر ،جیش محمد دا سینئر رہنما تے اس دے انٹیلیجنس کوآرڈینیٹر نيں۔ اوہ پرواز آئی سی 814 دے ہائی جیکرز وچوں اک سی تے 2007 وچمولانا مسعود اظہر دی غیر موجودگی وچ جے ایم دے "ایکٹنگ لیڈر" دی حیثیت توں خدمات انجام دے رہے سن ۔2008 توں ، اوہہندوستان وچ خودکش حملےآں نوں منظم کرنے وچ ملوث رہیا اے ، جس وچ 2016 پٹھانکوٹ حملہ وی شامل سی ، جتھے اوہ پتہ چلا کہ اسلامی جہادیاں نوں ٹیلیفون دے ذریعہ ہدایت دی سی۔ عبدالرؤف اصغر نوں امریکی محکمہ خزانہ نے "عالمی اسلامی جہادیاں" دے طور اُتے وی نامزد کيتا اے۔ [70] [71]
2000 وچ کراچی وچجیش محمد دے آغاز اُتے 10،000 مسلح پیروکاران نے شرکت کيتی۔ []2] ابتدائی رکنیت دی اکثریت حرکت المجاہدین دی سی۔طالبان تے القاعدہ دے نال مل کےافغانستان وچ جنگ لڑنے دے بعد ، انہاں ممبراں نے انہاں تنظیماں دے نال وفاداری تےامریکا دے نال دشمنی دا مظاہرہ کيتا۔ [9]
تقریباM تن چوتھائیجیش محمد دی رکنیتپاکستان ، پنجاب ، ملتان ، بہاولپور تے رحیم یار خان ضلعے توں حاصل کيتی گئی اے۔ ایہ خطہپاکستانی فوجی کارپوریشن دی اصل نسلی اصل اے ، آئی ایس آئی دا خیال اے کہ مشترکہ نسلیہ جی ای ایم نوں فوج دے اسٹریٹجک اہداف دے مطابق بنا دے گی۔ افغاناں تے عرباں دی وی اک وڈی تعداد اے۔ [] 36] [ ] 73]پاکستانی نژاد متعدد مغربی عسکریت پسند وی اس تنظیم وچ شامل ہوئے نيں۔ انہاں وچ مشہور راشد رؤف نيں ، جو 2006 وچ ٹرانزٹلانٹک ہوائی جہازاں نوں اڑانے دے منصوبے ، شہزاد تنویر دے نال شامل سن ، جو 2005 دے لندن زیر زمین بم دھماکےآں وچ ملوث سن، تے احمد عمر شیخ ، ڈینئیل پرل دے قتل دا مجرم ۔ [19]
2002 وچ تقسیم دے بعد ، اصل جنگجوواں دی اکثریت والدین دی تنظیم چھڈ گئی تے تجدید گروہاں وچ شامل ہوگئی۔ جدوں تنظیم نوں سن 2009 تک زندہ کيتا گیا سی ، تاں خیال کيتا جاندا سی کہجیش محمد وچ اک توں دو ہزار جنگجوواں تے متعدد ہزار امدادی عملے دے درمیان موجود سی۔ [] 47]مولانا مسعود اظہر نے اپنے حکم اُتے 300 خود کش حملہ آور ہونے دا دعوی کيتا۔ [31]
ہور عسکریت پسند گروپاں دے نال مشترکہ طور اُتےجیش محمد نےافغانستان وچ تربيتی کیمپ چلائے۔طالبان حکومت دے خاتمے دے بعد ، اس نے انہاں نوں خیبر پختونخوا وچ بالاکوٹ تے پشاور تےپاکستان دے زیر انتظامکشمیر وچ مظفر آباد منتقل کردتا ۔ [] 74] 2009 تک ، اس نے اسلام آباد توں 420 میل جنوب وچ ،پاکستانی پنجاب دے بہاولپور وچ اک نواں صدر دفتر تیار کيتا ۔ انہاں وچ شہر دے وسط وچ واقع اک مدرسہ تے 6.5 ایکڑ والی دیوار کمپلیکس شامل اے جو تربیت دی سہولت دے طور اُتے کم کردا اے ، جس وچ پانی دی تربیت تے گھوڑا بیک سواری شامل اے۔ بہاولپور آرام تے صحت یابی دے لئی وی کم کردا اے امریکی ڈرون حملےآں دے علاقےآں توں دور ،افغانستان وچ لڑنے والے جہادیاں دے لئی سہولت ۔ ایہ دوسرے عسکریت پسند گروہاں دے اڈےآں دے نیڑے وی اے جس دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ جی ای ایم دے آپریشنل تعلقات نيں: مریددے ميں لشکر طیبہ ، گوجرہ وچ سپاہ صحابہ تے پنجاب وچ مقیملشکر جھنگوی ۔ بہاولپور وچ کم توں کم 500-1000 دوسرے مدارس موجود نيں ، جنہاں وچوں بیشتر بچےآں نوں اسلام دا متشدد ورژن پڑھاندے نيں۔ [19] [75]
ملک دے ہور جہادی تنظیماں دی طرح ،جیش محمد وی پرنٹ میڈیا دے ذریعہ اپنے نظریات نوں ختم کردا اے ، اس دی اشاعت اردو تے انگریزی وچ ہفتہ وار القلم ، خواتین دے لئی اردو وچ ماہانہ عائشہ بنات تے بچےآں دے لئی ہفتہ وار مسمان بچی وی شامل اے۔ [] 76]
جبجیش محمد نے آغاز کيتا تاں ، اس دےطالبان تے القاعدہ توں مضبوط تعلقات سن ،افغانستان وچ اپنے تربيتی کیمپاں نوں ونڈ رہے سن ، تے انٹیلیجنس ، تربیت تے ہم آہنگی دا تبادلہ کردے سن ۔ [] 77] بروس ریڈل نے مشورہ دتا کہ 2001 وچہندوستانی پارلیمنٹ حملہمولانا مسعود اظہر دی رہائی وچ مدد کرنے دے لئی القاعدہ دی ممکنہ طور اُتے "معاوضہ" سی۔ اس حملے اُتے بھارتی ردعمل دے نال ہی ،پاکستان نوں اپنی فورسز نوں القاعدہ اُتے دباؤ توں فارغ کردے ہوئے ، افغان سرحد توںہندوستانی سرحد اُتے منتقل کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ [] 78]
طالبان توں وفاداری دے نالجیش محمد دے بیشتر ارکان 2002 وچ تجدید گروہاں وچ شامل ہونے دے لئی روانہ ہوگئے۔ اُتے ،مولانا مسعود اظہر دے گروپ نوں 2008 وچ افغان جہاد دے لئی جنگجو بھرتی کردے ہوئے دیکھیا گیا سی ۔ [10] [19] 2010 وچ ،پاکستان دے وزیر داخلہ رحمان ملک نے بیان دتا کہجیش محمد ،لشکر جھنگوی تے [[سپاہ صحابہپاکستان]] دے نال مل کے ،طالبان تے القاعدہ توں وابستہ سن ۔ جنوبی پنجاب دے اندر ، جی ای ایم دالشکر جھنگوی تے سپاہ صحابہ توں گہرا تعلق اے۔ اسکالرز ابو ظہاب تے رائے بیان کردے نيں کہ تِناں تنظیماں سرگرمی دے مختلف شعبےآں اُتے توجہ مرکوز کردے ہوئے "اک ہی پارٹی" دکھادی دیندی نيں۔ [80]
جیش محمد دے اپنے پیش رو حرکت المجاہدین نال روابط نيں۔ اس دے علاوہ ، اس گروپ دے لشکر طیبہ توں آپریشنل روابط نيں ، جو اس نے 2001 وچ بھارتی پارلیمنٹ اُتے حملہ کرنے وچ کم کيتا سی۔ []1] اس نے آئی ایس آئی دے زیر اہتمام متحدہ جہاد کونسل وچ شمولیت اختیار کيتی ، جوہندوستان دے زیر انتظامکشمیر وچ لڑنے والی 13–16 عسکریت پسند تنظیماں دی اک چھتری تنظیم اے۔ [81]
خدام الاسلام جیش محمد دا اک عسکریت پسند تقسیم دا گروپ اے۔ ایہ دہشت گردی ایکٹ 2000 [23] دے تحت برطانیہ وچ اک ممنوعہ تنظیم اے تے کہیا جاندا اے کہ اوہ مولانا فضل الرحمن دے جمعیت علمائے اسلام دے دھڑے دے نال سیاسی طور اُتے منسلک اے ۔ [] 82] کچھ ذرائع دا خیال اے کہ خدا الاسلام صرفجیش محمد دی تنظیم نو اے تے ایہ گروپ مفتیعبدالرؤف اصغر دی سربراہی وچ اے ،جیش محمد دے بانی مولانامولانا مسعود اظہر دے چھوٹے بھائی ۔ [] 83] [] 84]
| ||||||||||||||||||||||||||
