بھارت یاجمہوریا ہندوستان یابھارت گنراجیاجنوبی ایشیا وچ واقع اک ملک ہے۔ اس وچ پرانے دور توں ہی مختلف مذاہب نوں ایتھے رچرن وسن دا موقع دتا۔ بھارت آبادی دے لحاظ توں دنیا دا دوسرا وڈا ملک ہے اتے اس لحاظ توں ایہہ دنیا دی سب توں وڈی جمہوریت وی کہلاندا ہے۔
بھارت دے اک ارب 35 کروڑ توں ودھ باشندے اک سو توں ودھ زباناں بولدے نيں۔بھار ت دے مشرق وچبنگلہ دیش اتےمیانمار نيں، شمال وچبھوٹان،چین اتےنیپال اتے مغرب وچپاکستان ہے اس دے علاوہ بھارت دے جنوب مشرق تے جنوب مغرب وچبحر ہند واقع ہے۔ ہور ایہہ ملک سری لنکا ،مالدیپ دے نیڑے ترین ملک ہے۔ جدوں کہ بھارت دے نکوبار اتے اندامان جزیرےتھائی لینڈ تےانڈونیشیا توں سمندری حدود توں جڑے نيں۔
بھارت دے کجھ مغربی علاقے زمانہ قدیم وچ وادی سندھ دے مراکز وچ شامل سن جیہڑی تجارت اورنفع بخش سلطنت دے لئی قدیم زمانے توں ہی دنیا وچ مشہور سی۔ چار مشہور مذاہب جنھاں وچ ہندومت ،بدھ مت، جین مت تے سکھ مت نے ايسے ملک وچ جنم لیا جدوں کہ، جودھامت، مسیحیت تے اسلام اپنے ابتدائی دور وچ ہی ایتھے پہنچ گئی سی جس نے اسنوں علاقے دی رہتل و سبھیاچار اُتے انمٹ نقوش مرتب کیتے۔ اس علاقے اُتے آہستہ آہستہایسٹ انڈیا کمپنی دا تلسط 18 ويں صدی وچ شروع ہوئی جدوں کہ 1857ء دی جنگ آزادی دے بعد ایتھےبرطانیہ دی براہ راست حکومت قائم ہوئی۔
فی الحال بھارت دی معیشت عمومی جی ڈی پی دے لحاظ توں ستويں وڈی تے قوت خرید (پی پی پی) دے لحاظ توں تیسری وڈی معیشت ہے۔ 1991ء دے معاشی اصلاحات نے اسنوں دنیا دی تیزی توں ابھرتی معیشتاں وچ لا کھڑا کيتا ہے اتے ایہہ تقریباً صنعتی ملک دا درجہ حاصل کرن والا ہے۔ بہرحال اس دے باوجود ایہہ ملک غربت، کرپشن، خوراک اتے صحت دے مسائل دا شکار ہے۔ جوہری ہتھیاراں توں لیس ایہ ملک خطے دا اک طاقتور ملک اے اس دی فوج بلحاظ تعداد دنیا دی تیسری وڈی قوت اے تے دفاعی خرچ دے لحاظ توں ایہہ دنیا دی چھیويں وڈی فوج ہے۔ بھارت اک وفاقی جمہوریہ ہے جو پارلیمانی نظام دے تحت 29 ریاستاں اتے 7 وفاقی علاقیاں اُتے مشتمل ہے۔ بھارت اک کثیر لسانی ،مذہبی ،ثقافتی تے نسلی معاشرہ ہے۔ ہور ایہہ ملک کئی انواع وقسماں دی جنگلی حیات توں وی مالا مال ہے ۔
دریائے سندھ دے مشرق وچ واقع علاقہ دا ناں عرب تریخ نگاراں دے کولہند سی۔علامہ اقبال کامشہور قومی نغمہ "سارے جتھے توں چنگا ہندوستاں ہماریا" لفظاں توں شروع ہُندا ہے۔ اس دا اک ہور ناں انڈیا ہے۔انڈس دریا توں ناںانڈیا پيا۔ ماضی وچ اس خطے نوں عموماًہندوستان یا بھارت کہیا جاندا سی۔ آزادی دے بعد ملک دا سرکاری ناں بھارت رکھیا گیا،[۹] اُتے تمام عالمی زباناں وچ اس دا انگریزی ناں انڈیا ہی مستعمل ہے۔
تاریخی اعتبار توں بھارت نوںکرما بھومی،تپو بھومی اتےپُنیا بھومی جداں ناواں توں وی جاندا ہے۔[۱۰]
برصغیر پاک و ہند صرف تن ادوار وچ اک ملک رہیا۔ اک تاںچندرگپت موریا دے عہد وچ اتے دوسرے مغلیہ دور وچ اتے تیسرے انگریزاں دے زمانے وچ ۔اورنگ زیب عالمگیر دے دور حکومت وچ مغلیہ سلطنت نسبتاً سب توں وڈی سی۔ انگریزاں دے زمانے وچ سلطنت مغلیہ دور توں قدرے کم سی۔ انھاں تن ادوار دے علاوہ ہندوستان (موجودہ بھارت،بنگلہ دیش اتےپاکستان) ہمیشہ چھوٹی چھوٹی بے شمار ریاستاں وچ ونڈا رہیا۔ اپنی ہزاراں سال دی تریخ دے بیشتر دور وچ ہندوستان چھوٹی ریاستاں ہی وچ ونڈا رہیا ہے۔بھارت وچ پتھراں اُتے مصوری دی شروعات 40،000 سال پہلے ہوئی۔ سب توں پہلی مستقل آبادیاں 9،000 سال پہلے وجود وچ آئیاں ۔ انھاں مقامی آبادیاں نے ترقی کر کہسندھ طاس رہتل نوں جنم دتا۔ ایہہ رہتلچھویہويں صدی پہلے از مسیح توں لے کےانیہويں صدی پہلے از مسیح تک اپنے عروج اُتے سی اَتے اس زمانے دی سب توں وڈیرہتلاں وچ شامل ہُندی سی۔ مگر اس زمانے وچ وی اسنوں کدی ہند نہيں کہیا گیا بلکہ سندھ دے ناں توں جانیا جاندا رہیا۔ برصغیر بہت عرصہ تک سندھ تے ہند وچ منقسم رہیا۔
اس توں بعد آون والے دور دے بارے وچ دو نظریات نيں۔ پہلا نظریہ ماکس مولر نے پیش کيتا۔ اس دے مطابق تقریباًپندرہويں صدی پہلے از مسیح وچ شمال مغرب دی طرف توںآریاواں نے ہندورستان وچ گھسنیا شروع کر دتا۔ آریا حملہ آور بن دے آئے سن تے طاقت دے استعمال توں پھیلے۔ مگر گنتی دے چند آریا طاقت دا استعمال کیتے باجھوں آہستہ آہستہ اس علاقے وچ پھیلے اتے آریاواں اتے مقامیدراوڑاں دے درمیان وچ ہون والے تعلق اتے تبادلۂ خیالات توں ویدک رہتل نے جنم لیا۔ دوسرا نظریہ ایہہ ہیگا کہ آریا / ویدک لوک ہندوستان دے مقامی لوک سن جو دراوڈ رہتل ختم ہونے دے بعد عروج پزیر ہوئے۔
ستويں صدی وچعرباں نے مغربی برصغیر دے علاقے سندھ اُتے حملہ کر کہ قبضہ کر ليا۔ اس توں پہلے بوہت سارے لوک اسلام قبول کرچکے سن اتے عرباں دے قابض ہون دے بعد مقامی لوکاں نے وڈی چھیتی نال اسلام قبول کيتا۔ اس دے بعدتیرہويں صدی وچترکاں نے ہندوستان اُتے حملہ کيتا اتے شمالی ہندوستان اُتے قبضہ کر ليا۔سولہويں صدی وچمغلاں نے ہندوستان اُتے حملہ کيتا تے آہستہ آہستہ تمام ہندوستان دے حاکم بݨ گئے۔ مغلاں دے حملے توں پہلے ہی ہندوستان وچ مقامی لوکاں دی وڈی تعداد مسلمان سی۔
انیہويں صدی وچانگریزاں نے مغلاں نوں اپنے ماتحت کر ليا تے اس طرح ہندوستان دے حاکم بݨ گئے۔1857ء دے غدر دے بعد حکومت کمپنی توں برطانوی تاج دے کول چلی گئی۔1876ء دے بعد توں برطانوی شاہان نوں شاہنشاہ ہندوستان دا عہدہ وی مل گیا۔ ملک نوں سنبھالنے دے لیے برطانوی حاکماں نے اپنی ’بانٹو تے راج کرو‘ پالیسی نوں استعمال کيتا۔ برطانوی پیداوار سستی اتے مقامی پیداوار مہنگی کر کے مقامی صنعت نوں نقصان پہنچایا گیا اتے اس طرح ہندوستان توں پیسہ برطانیہ جاندا گیا۔ بھارت دی تحریک آزادی دا زیادہ تر زور نسلی امتیاز تے تابع تجارتی پالیسی دے خلاف سی۔
1962ء وچ بھارت دی متنازع علاقےآں اُتےچین نال جنگ ہوئی۔1965ء وچکشمیر اُتے بھارت دی پاکستان نال جنگ ہوئی۔1971ء وچ پاکستان وچ خانہ جنگی ہوئی تے ایہدے وچ بھارتی مداخلت وی ہوئی۔ اس دے نتیجے وچ بنگلا دیش وجود وچ آیا ۔
گزشتہ کجھ عرصے وچ بھارت دی سرمایا کاری اتے پیداوار وچ وادھا ہویا ہے ۔ ایہدے باوجود بھارت دے سامݨے بنیادی مسائل، پاکستان نال کشمیر دا تنازع، آبادی دا وادھا، ماحولیاتی آلودگی، غربت، مذہبی اتے نسلی اختلاف نيں ۔
ایس دیس دا سرکاریناںبھارت اے تے ایہنوں ہندستان وی کہیا جاندا اے ۔فارسی والے ایہنوںہندستان تےعربی والےہند آکھدے نیں ۔ بھارت دی ازادی مگروں آئین وچ ایہدا ناں بھارت رکھیا گیا ۔ ایہہ نامرگ وید وچوں لیا گیا سی ۔
بھیمبیٹھک دیاں مورتاں 30000 ورھے پرانیاں نیں جیہڑیاں ایہہ دسدیاں نیں جے انساں ایتھے اینے پرانے ورھیاں توں رہ رہیا ہے۔ ہندستان اپنی پرانی تریخ دا رشتہ 5400 ورھے پرانیہڑپہ رہتل نال جوڑدا ہے اتے اوتھوں ٹوردا ہے۔ ایس مکروں وید ویلہ آندا ہے جیہدے چ ہندو مت دی نیون٘ہہ رکھی گئی اتے ہندستانی رہتل پونگری۔ ایہہ ویلہ 2500 ورھے پہلے مُکیا اتے ہندستان نِکے رجواڑیاں چ وںدیا جاندا ہے جیہناں نوں مہاجناپڈاس کہیا گیا ہے۔ 23 صدیاں پہلے ایہنوںموریہ سلطنت دے بادشاواںچندرگپت موریہ اتےاشوک نے کٹھا کیتا۔گپتا سلطنت دے ویلے ہندستان دا سنہری ویلہ کہیا جاندا ہے۔ ایس ویلے فلاسفی، ساینس، ٹیکنالوجی، بولی، ادب ، حساب اتے ستاریاں دے علم وچ وادھا ہویا ۔ دسویں تے 12ویں صدی وچ وشکارلے ایشیاء توں ہندستان تے ہلے بولے گۓ اتے دلی سلطنت بنی جیہڑی مغل سلطنت چ پلٹ گئی۔ مغل سلطنت ہولی ہولی سارے ہندستان تے پھیل گئی اَتے ایس ویلے آرکیٹیکچر ساہت تے ہور کماں چ چوکھے سارے وادھے ہوۓ۔ مرہٹے مغلاں لئی مسلہ سن۔ پنجاب نے ایڈی چھیتی مغلاں دا راج ناں منیاں۔ دلہ بھٹی اتے فیر سکھاں نے مغلاں نال لڑائیاں لڑیاں۔ 16ویں صدی دے مگروں ایتھے یورپی لوک کاروبار کرن سمندر دی راہ آن لگ گۓ۔ ایتھے دے لوکاں دے آپس دے جھگڑیاں پاروں اوہناں نوں ہندستان دے مل مارن دا بہانہ لبھ گیا، انکریز ایس کم ج اگے رہے۔ پنجابمہاراجہ رنجیت سنگھ دی سرداری چ انگریزاں لئی اوہناں دی راہ دا وڈا روڑا سی۔ اوہدے مرن تے انگریزان دی پنجاب تے مل مارن دی راہ وی صاف ہوگئی۔ 1857 چ انگریزاں دی ایسٹ انڈیا کمپنی دے خلاف لوکاں نے ہتھیار چکے پر اوہ ہار گۓ۔ ہندستان اُتّے برطانیہ اپنے ہتھیں راج کرن لگ گیا۔
20ویں صدی چ بھارت وچ سیاسی جاگ دا کم ٹریا ۔ 15 اگست 1947 نوں بھارتبرطانیا توں ازاد ہو گیا۔ اوہ تھاں حتھے مسلمانلوک گݨتی زیادہ سی اوتھےپاکستان بݨ گیا۔کشمیر بھارت تے پاکستان دے وچکار لڑائی دی وجہ ہے۔ ایہدے باجھوں دوواں دیساں وچ 1948، 1965، 1971 وچ لڑائیاں ہوچکیاں نیں۔ کشمیر دے لوک مسلمان نیں اتے اوہ بھارت نال نہیں رہنا چوہندے۔ بھارت دی چین نال وی 1962 وچ لڑائی ہوچکی ہے۔ بھارت وچ دیس دے اندر ہور وی کئی تھان٘واں تے مسئلے نیں۔
ہندستان دا دستور 26 جنوری 1950 نوں اودی پاریمنٹ نے پاس کیتا۔ ایدے چ ایہہ دسیا گیا کہ بھارت اک سیکولر، سوشلسٹ، ازادلوک راج اے۔ ہندستان دی پارلیمنٹ دو انگاں نال رل کے بندی اے۔ ہندستان اک فیدڑل دیس اے۔ ٹرن ویلے تکڑا سنٹر سی پر ویلےس نال ایدے صوبے اپنے معاملیآن چ ازاد ہوندے جارۓ نیں۔
بھارت دا صدر دیس دا سردار ہندا اے تے اینوں خنن دا اک ول اے۔ اے 5 وریاں لی چنیاں جاندا اے۔بھارت دا وزیراعظم بھارتی سرکار دا چلان والا ہوندا اے تے ایدے کول کم چلان دا زور ہوندا اے۔ اینوں رکھدا تے صدر اے پر پارلیمنٹ دے تھلویں انگ چ سب توں بعوتے ووٹ لین والی پارٹی یا پارٹیاں دا جٹ چندا اے۔ پارلیمنٹ توں ای وزیراعظم سرکار دے کم چلان لئی وزیر چندا اے۔ وزیراعظم تے اودے وزیر پارلیمنٹ دے تھلویں انگ اگے جوابدہ ہوندے نیں۔
بھارت دی پارلیمنٹ بھارت دا قنون ساز ادارا اے ۔ ایہ دو ایواناں اُتے مشتمل اے ۔ جیہناں نوں راجے سبھا تے لوک سبھا کہیا جاندا اے ۔ راجے سبھا اک مستقل ادارا اے جیہدے 245 ممبر نیں ۔ ایہدے ممبر 6 ورھے لئی چݨے جاندے نیں ۔ ایہنوں دیس تے ریاستاں دیاں اسمبلیاں چُݨدیاں نیں ۔ لوک سبھا دے 545 چوں 543 ممبر سدے سدے الیکشناں نال 5 ورھے لئی چُݨے جاندے نیں ۔ دو ممبر اینگلو انڈین سنگت توں صدر چُݨدا اے جدوں اوہ ایہ سمجدا اے کہ اس سنگت دے لوک پارلیمنٹ وچ نیں ہیگے ۔
بھارت اک ملک اے جو 29 ریاستاں تے 7 مرکزی زیر اقتدار علاقےآں اُتے مبنی اے ۔[۱۱] 1956 دے سٹیٹ ریگولیشن ایکٹ دے تحت، اتحادی علاقے مرکزی حکومت دے زیر اقتدار آندے نيں۔ ریاستورں نوں لسانی بنیاد اُتے تشکیل کيتی گئی۔ ہر ریاست یا اتحادی علاقہضلعے وچ تقسیم کيتا گیا تے ضلعے تحصیلاں وچ ۔ حکومت کیتی آخری انتظامی اکائی دے طور اُتے گاؤں/پنچایت تشکیل پائے گئے۔
اے جے ایل ٹی: جو اک ہلکا بھارتی سپرسونك لڑیاکا طیارہ اے ।
1947ء وچ اپنی آزادی دے بعد توں بھارت نے زیادہ تر ملکاں دے نال خوشگوار تعلق قائم رکھیا اے۔ 1950ء دی دہائی وچ بھارت نے بھرپور طریقے توں افریقہ تے ایشیا وچ یورپی ملکاں توں آزادی دی حمایت دی تے غیر وابستہ تحریک وچ اک اہم کردار ادا کيتا۔ 1980ء دے دہائی وچ بھارت نے پڑوسی ملکاں دی دعوت اُتے دو ملکاں وچ مختصر فوجی مداخلت کيتی۔مالدیپ،سری لنکا تے ہور ملکاں وچ آپریشن دے دوران وچ بھارتی امن فوج بھیجی۔ جدوں کہ، بھارت دے پڑوسی ملک پاکستان دے نال اک کشیدہ تعلق شروع توں برقرار رہیا تے دونے ملک تن بار جنگاں ( 1965ء، 1971ء تے 1999ء وچ ) وچ مدمقابل آئے۔ تنازع کشمیر انہاں جنگاں دی وڈی وجہ سی۔ 1971ء نوں چھڈ کے کہ اوہ جنگ اس وقت دے مشرقی پاکستان وچ شہری کشیدہ حالات دے لئی کيتی گئی سی۔ 1962ء دی بھارت - چین جنگ تے پاکستان دے نال 1965ء دی جنگ دے بعد بھارت نے اپنی فوجی تے اقتصادی حالت وچ ترقی کرنے دی کوشش کيتی۔ سوویت یونین دے نال اچھے تعلقات دی وجہ توں سن 1960ء دی دہائی وچ ، سوویت یونین بھارت دا سب توں وڈا ہتھیار فراہم کرنے والے ملک دے طور اُتے ابھریا اے۔
اج روس دے نال دور رس تعلقات نوں جاری رکھنے دے علاوہ، بھارت اسرائیل تے فرانس دے نال دفاعی تعلقات رکھ رہیا اے۔ حالیہ برساں وچ ، بھارت نے علاقائی تعاون تے عالمی تجارتی تنظیم دے لئی اک جنوب ایشیائی ایسوسی ایشن وچ موثر کردار ادا کيتا اے۔ بھارت نے ہن تک 10،000 متحدہ فوجی تے پولیس اہلکاراں دے ذریعے چار براعظماں وچ پینتیس اقوام متحدہ امن کارروائیاں وچ خدمات فراہم کيتیاں نيں۔ بھارت وی مختلف بین الاقوامی مقام، خاص طور اُتے مشرقی ایشیا دی سربراہ اجلاس تے جی -85 اجلاس وچ اک سرگرم رکن رہیا اے۔ اقتصادی شعبے وچ بھارت نے جنوبی امریکا، افریقہ تے ایشیا دے ترقی پزیر ملکاں دے نال نیڑےی تعلقات رکھے نيں۔ ہن بھارت نے "اگے دی طرف دیکھو پالیسی" وچ وی اتفاق کيتا اے۔ ایہ "آسیان" ملکاں دے نال اپنی شراکت نوں مضبوط بنانے دے امور دا معاملہ اے جس وچ جاپان تے جنوبی کوریا نے وی مدد کيتی اے۔ ایہ خاص طور اُتے اقتصادی سرمایہ کاری تے علاقائی سلامتی دی کوشش اے۔
1974ء وچ بھارت نے اپنے پہلے ایٹمی ہتھیاراں دا تجربہ کيتا تے فیر 1998ء وچ زیر زمین تجربات کیتے۔ بھارت دے پاس ہن انواع و قسماں دے جوہری ہتھيار نيں۔ بھارت ہن روس دے نال مل کے جدید لڑیاکا طیارے تیار کر رہیا اے، جو جوہری ہتھیاراں توں لیس ہوئے کے حملہ آور ہونے دی صلاحیت رکھدے نيں۔
حال ہی وچ ، بھارت دا امریکا تے یورپی یونین دے نال مشترکہ اقتصادی، وسیع تر باہمی مفاد تے دفاعی تعاون ودھ گیا اے۔ 2008ء وچ ، بھارت تے امریکا دے درمیان وچ غیر فوجی جوہری تعاون دے معائدے اُتے دستخط کیتے گئے سن ۔ حالانکہ اس وقت بھارت دے پاس ایٹمی ہتھیار تیار سی تے اوہ جوہری عدم پھیلاؤ دے معاہدے (این پی ٹی) دے حق وچ نئيں سی۔ گو اسنوں بین الاقوامی ایٹمی توانائی ادارے تے نیوکلیئر سپلائر گروپ توں چھُٹ حاصل اے۔ ايسے معائدے دے تحت بھارت دی غیر فوجی جوہری ٹیکنالوجی تے جوہری تجارتی مقاصد اُتے پہلے ہی پابندی ختم کر دتی گئی اے۔ بھارت دنیا دا چھٹا ایٹمی ہتھیار توں لیس ملک بن گیا اے۔ نیوکلئیر سپلائر گروپ دی جانب توں دتی گئی چھُٹ دے بعد بھارت روس، فرانس، برطانیہ تے کینیڈا سمیت دوسرے ملکاں دے نال غیر فوجی جوہری توانائی معاہدے اُتے دستخط کرنے دے قابل اے۔
تقریبن 1.3 ملین سرگرم فوجیاں دے نال، بھارتی فوج دنیا وچ تیسری سب توں وڈی فوجی طاقت اے۔ بھارت دے صدر بھارتی مسلح افواج دے سپریم کمانڈر نيں۔ سال 2011ء وچ بھارتی دفاعی بجٹ 36.03 ارب امریکی ڈالر رہیا (یا خام ملکی پیداوار دا 1.83٪)۔ 2008ء دی اک رپورٹ دے مطابق، بھارت خریدنے دی طاقت دے معاملے وچ بھارتی فوج دے فوجی اخراجات 72.7 ارب امریکی ڈالر رہے۔ سال 2011ء وچ بھارتی وزارت دفاع دے سالانہ دفاعی بجٹ وچ 11.6 فیصد وادھا ہويا، اُتے ایہ رقم حکومت کیتی ہور شاخاں دے ذریعے فوجی اخراجات دے بجٹ وچ شامل نئيں ہُندی۔ حالیہ سالاں وچ ، بھارت دنیا دا سب توں وڈا ہتھیار درآمد کنندہ بن گیا اے ۔
بھارت انڈو ملایا زون چ اے ۔ بھارت دنیا دے 7.6% ممالیا، 12.6% پنچھیاں، 6.2% ریپٹائل، 4.4% ایمفیبین، 11.7% مچھیاں، تے 6٪ پھلاں والے بوٹیاں دا کعر اے۔ ہندستان دے مشہور رکھاں چ نیم اے جینون پنڈان تھاواں تے دوائی لئی ورتیا جاندا اے۔ پپل دا رکھ موہنجو داڑو دیاں مہراں تے وی ہیگا اے۔ اے سعاب نال ہندستان دے 12٪ تھاں تے کنے جنگل نیں۔ بھارت دیاں 172 سپیشیز حظرے چ نین اے اے مک جان گیاں۔
1.2 ارب لوکاں نال بھارت دنیا دا دوجا وڈا دیس اے۔ پچھلے 50 ورھیاں چ دوایاں توں بچاؤ تے ہرے انقلاب نال ہندستاں دی لوک گنتی ج چوکھا وادھا ہوییا اے۔ 2001 دے حساب نال ہندستان دی 70٪ لوک گنتی پنڈاں چ ریندی اے۔ 27 شہراں دی لوک کنتی اک ملین توں ود اے۔ ممبئی، دلی تے بنگلور بھارت دے وڈے شہر نیں۔
بھارت دو بولی ٹبراں ہند اریائی تے دراوڑی بولیاں دا کعر اے۔ ہند اریائی 74٪ لوک بولدے نین تے 24٪ لوک دراوڑی بولیاں بولدے نیں۔ بھارت دے قنون چ کوئی وی بولی قنونی نیں۔ ہندی دے بولن والے سب توں چوکھے نین تے اے ہندستان دی سرکاری بولی اے۔ انگریزی دفتراں کاروبار تے ہور کئی تھاواں تے بولی جاندی اے۔ اتلے درجے دی پڑھائی تے انکریزی ای چلدی اے۔ 21 بولیاں نون منیا جاندا اے۔ صوبیاں دیاں اپنیان سرکاری بولیان وی نیں۔
2001 دے حساب نال بھارت چ 80 کروڑ لوک ہندو نین جیہڑے لوکاں دا 80٪ دے نیڑے بندے نیں۔ مسلمان 13.4% سکھ 1.9% سعائی 2.3% نیں۔ تھوڑی گنتی چ بدہ جین تے پارسی وی نیں۔ بھارت چ مسلماناں دی تیجی ودی لوک گنتی اے۔ اے نان مسلم دیسان چ سب توں چوکھے مسلماناں دا دیس اے۔
تفصیلی لی لئی ویکھو:بھارت وچ مذہب بھارت وچ مذہب مذہبی عقائد و اعمال دے تنوع دی خصوصیات رکھدا اے۔آئین وچ 1976ء وچ دی جانی والی 42 ويں ترمیم دے مطابق بھارت اکلادینی ریاست اے، اس دا مطلب اے کہ ریاست تمام مذاہب دے نال مساوی رویہ اختیار کرے گی۔برصغیر کئیوڈے مذاہب دا پیدائشی وطن اے ; یعنیہندو مت،بدھ مت،جین مت تےسکھ مت۔ بھارت دی پوری تریخ وچ ،مذہب ملکی سبھیاچار دا اک اہم حصہ رہیا اے۔ مذہبی تنوع تےمذہبی اعتدال دونے ملک وچ بذریعہقانون تےرسوم دے قائم ہوئے;بھارت دا آئین صاف لفظاں وچمذہبی آزادی نوںبنیادی حق قرار دیندا اے۔[۱۲]
اج، پوری دنیا دی کل ہندو آبادی دا 90% بھارت وچ اے۔ زیادہ تر ہندو سمادھیاں تے مندر بھارت وچ نيں، ايسے طرح ایہ زیادا ترہندو سنتاں دی جنم بھومی اے۔الٰہ آباد دنیا دی سب توں وڈی مذہبی زیارت،کمبھ میلہ دا میزبانی کردا اے، جتھے اُتے دنیا بھر دےہندو بھارت دے تن مقدس دریاواںدریائے گنگا،دریائے جمنا تےسرسوتی دے سنگم اُتے غسل دے لئی آندے نيں۔ مغرب وچ بھارتی تارکین وطن نےہندو فلسفہ دے کئی پہلؤاں نوں عام کيتا اے جداںیوگا،مراقبہ،آیور ویدک،کہانت،کرم تےتناسخ وغیرہ دے نظریات ۔[۱۳]
2011ء دی بھارت وچ دی جانے والیمردم شماری دے مطابق کل آبادی دا 79.8% ہندو تے 14.2% مسلمان نيں، جدوں کہ 6% ہور مذاہب جداں مسیحیت، سکھ مت، بدھ مت، جین مت وغیرہ نيں۔ مسیحیت بھارت دا تیسرا وڈا مذہب اے۔ پارسی تے یہودی قدیم بھارت وچ آباد سن، اج دے دور وچ انہاں دی تعداد محض ہزاراں وچ اے۔
تفصیلی لی لئی ویکھو:آبادیات بھارت بھارت اس وقت آبادی دے لحاظ توںدنیا دا دوسرا وڈا ملک اے۔ جے دنیا دی آبادی نوں چھ حصےآں وچ تقسیم کيتا جائے تاں انہاں چھ حصےآں وچوں اک حصہ آبادی بھارت دی اے۔ بھارت وچ کُل دنیا دے 17.5 فیصد لوک آباد نيں۔ آبادی دی مختلف شماریات تے تناسبات نوں دیکھ کے ماہرین دا کہنا اے کہ 2025ء تک بھارت دنیا دا پہلا سب توں وڈا ملک بن جائے گا تے اس دی آبادی چین توں زیادہ ہوئے جائے گی۔[۱۴]
بھارت دی 50 فیصد توں زیادہ آبادی نوجواناں اُتے مشتمل اے یعنی جنہاں دی عمر 25 سال توں کم اے۔ بھارت وچ 1 سال توں 35 سال تک عمر والے افراد پورے بھارت دی 65 فیصد آبادی اے۔
بھارت دی رہتل چ رنگارنگی اے۔ اے پچھلے 2500 ورھیاں توں لگاتار چل ریا اے۔ ہڑپا رہتل دے رنگ وی ایہدے چ دکھدے نیں۔ ہندستان دے جغرافیے موسماں، مزہباں نے ایہدی رہتل دیاں راہواں بنائیاں نیں۔
تفصیلی لی لئی ویکھو:بھارت دی ثقافت بھارت دی تریخ ہزاراں سال پرانی اے، اس وجہ اک جغرافیائی خطہ ہوئے کے بھارت وچ کافی ننوع دیکھنے وچ آیا اے۔ بھارت دی آبادی دی غالب اکثریتہندو مت دی پیروکار اے۔ اُتے کوئی اک تعریف کدی دیکھنے وچ نئيں آئی کہہندو کون اے۔آریہ سماج دے کئی لوکبت پرستی نوں نئيں مان کر وی ہندو اے۔برہمو سماج دے لوکتوحید دا عقیدہ رکھ دے وی ہندو نيں۔ ہندو دھرم دے زیادہ تر لوک کثرت الوہ تے بت پرستی دے قائل نيں، مگر اوہ انہاں لوکاں نوں وی اپنے وچ قبول کردے نيں۔ حد ایہ کہ خدا نوں نئيں مننے والے ملحد وی ہندو نيں۔
ماضی وچ بھارت دے پہلے وریر اعظمجواہر لعل نہرو ملحد سن[۱۷]، 2013–18 تککرناٹک ریاست دے وزیر اعلیٰسدارمیا معلنہ طور اُتے ملحد رہے[۱۸]۔ اس وجہ ایتھے دا دایاں محاذ ہر بھارتی نوں ہندو مندا اے لفظ ہندو نوں بھارتی دے معنےآں وچ پیش کرنے دی کوشش کردا اے۔[۱۹] اُتے اس گل توں ہر کوئی متفق نئيں اے۔ اس دے باوجود، بھارت اک سیکولر ملک اے۔ ایتھے جس طرح منادر جگہ جگہ موجود نيں، ايسے طرح مسیتاں، گرجا گھر تے گرودوارے نيں۔ ملک وچ کچھ وقت پہلے ڈاکٹراے پی جے عبد الکلام صدر جمہوریہ سن جو اک مسلمان سن ۔ ايسے طرحگیانی ذیل سنگھ سکھ ہوئے کے وی بھارت دے صدر جمہوریہ سن ۔ ڈاکٹرمنموہن سنگھ وی سکھ سن تے بھارت وچ دس سال تک وزیر اعظم سن ۔
اسی طرح توں بھارت وچ کئی زباناں تے بولیاں موجود نيں، مگر ملک وچ وفاقی حکومت کیتی سرکاری بولی ہندی نوں قرار دینے دے باوجود اسنوں قومی بولی دا درجہ نئيں دے پائے نيں۔[۲۰] اس دی وجہ غالبًا ایہ اے کہ اسيں بولی تے بولی وچ حد فاصل کِداں قائم کرن، ایہ طے نئيں اے۔ لوک جدید طور اُتےبھوجپوری زبان بولدے نيں جوہندی زبان توں کافی مشابہ اے تے دونے بولی دے لوک اک ہی انداز وچ گل کردے نيں، اک دوسرے نوں سمجھدے نيں۔ اُتے بھوجپوری لوک اپنی بولی نوں ہندی توں وکھ مننے لگے نيں۔ ایہی حالراجستھانی زبان تے کچھ تے بولیاں دا اے۔ ہندی دے خلاف توں سب زیادہ احتجاج جنوبی ہند دی ریاستتمل ناڈو وچ ہوئے نيں۔[۲۱] اس دی وجہ توں ریاست دے زیادہ تر مدارس وچ لوک ہندی نئيں پڑھاندے۔ بھارت وچ مرکزی تے ریاستی زباناں دے جھگڑے وی ہوئے نيں۔[۲۲] تے اس دے علاوہاردو زبان نوں اس دا مستحقہ مقام دینے دا مسئلہ ایسا رہیا اے، جس اُتے سیاسی حلقے سنجیدگی توں کم نئيں کردے۔[۲۳] فیر وی بھارت اک ہمہ لسانی ملک دے طور عالمی پہچان بنا چکيا اے۔ اس دے کئی بین الاقوامی مطالعے وی ہوئے چکے نيں۔
بھارتی سبھیاچار وچ نرینہ اولاد نوں سبقت دینے دی وجہ توں مادہ اسقاط حمل دے رواج توں نر تے مادہ بچےآں دے تناسب وچ انتشار پیدا ہوئے گیا اے۔[۲۴]
تفصیلی لی لئی ویکھو:ہندوستانی ادب بھارت وچ قدیم دور وچ تحریری روایتاں دی کمی رہی اے۔ہندو وچ مذہبی طور اُتے مقدس چاروید زبانی روایتاں دے ذریعے فروغ پائے۔ بعد دے دور وچ انہاں توں متاثر ہوئے کے کئی تے کتاباں وجود وچ آئیاں نيں۔ جداں کہاپنشد،اپ وید،پران،برہمنا،اتہاس وغیرہ شامل نيں۔
قدیم راجگان تے مہاراجگان دے دور توں لے مسلمان سلاطین تے مغلاں دے دور وچ درباری شاعر تے مؤرخاں دی حوصلہ افزائی کيتی جاندی رہی اے۔ہندوستان دے کچھ حصے اُتے فاتحمحمود غزنوی نے اپنے درباری شاعرفردوسی اپنی خود دی تریخ بہ عنوانشاہنامہ لکھنے اُتے مامور کيتا۔ جدوں فردوسی نے پوری ایمان داری توں شاہ نامہ لکھ دتا، تب باد شاہ نے وعدہ شدہ انعام دینے توں انکار کر دتا۔ ایداں دے وچ فردوسی بد دل ہوئے کے دربار توں رخصت ہويا۔ اوہ ایہ باور کرنے لگیا کہ محمود وچ شاہی خون دی کمی ہی شاید رہی اے کہ اوہ اپنے وعدے توں مکر گیا۔ اس دے کچھ عرصہ بعد محمود غزنوی اپنے کیتے اُتے نادم ہُندا اے تے وعدہ شدہ رقم فردوسی دے گھر پہنچاندا اے۔ مگر تب تک اوہ انتقال کر جاندا اے۔ اس دی بیٹی نے ایہ کہہ کے انعامی رقم لینے توں انکار کر دتا کہ جدوں جس توں وعدہ کيتا گیا سی، اوہ نئيں رہے، تاں ایہ رقم لینے توں کيتا حاصل۔[۲۵]
مغل بادشاہاں وچ اکبر نے کئی اہل قلم دی حوصلہ افزائی کيتی۔ بعد دے دور وچ ایہ حوصلہ افزائی تے وی بڑھی ہوئی ہونے لگی۔ آخری مغل فرمانروابہادر شاہ ظفر خود اک شاعر سن ۔ انہاں نےاستاد ذوق تےمرزا غالب جداں کئی لوکاں دی حوصلہ افزائی کيتی سی جو اصحاب قلم شاعر سن ۔[۲۶]
بھارت وچ وی کئی اہل قلم گزرے ۔ ملک دے پہلے وزیر اعظم پنڈتجواہر لال نہرو نے اک تریخی دستاویز Discovery of India لکھی سی ۔ مشہور لکھاریاروندھدی رائےسسکدے لوک نامی ناول لکھیا سی، جیہدے تے اوہنوںبکر انعام دتا گیا ۔[۲۸]
دنیا بھر وچ ناپید ہونے والے قدیم کھیل بھارت وچ ہن وی مشہور نيں تے کھیلے جاندے نيں جداںکبڈی، کھو کھو، پہلوانی تےگلی ڈنڈا ۔شطرنج نوں عام طور اُتے بھارت وچ ایجاد ہويا کھیل منیا جاندا اے اوراج کل دنیا بھر وچ کافی مقبول ہو رہیا اے تے بھارتی گرینڈ ماسٹر دی تعداد وچ وادھا ہوئے رہیا اے ۔
.svg)
_-_1017-899-(118).jpg)
.JPG)
.svg)
