ترمیم بوآ بوآ:یہودیت یہودیتتوحیدی تےابراہیمی ادیان وچوں اک دين اے جس دے تابعيناسلام وچ قومِنبیموسیٰ يابنی اسرائيل کہلاندے ہيں مگر تاريخی مطالعہ ميں ایہ دونے ناں اس عصر تے اس قوم دے لئے منتخب نيں جس داتورات دے جزکتاب خروج(Exodus) وچ ذكر اے۔ اس دے مطابق بنی اسرائيل ناںفرعون دی غلامی توںنبی موسیٰ نے آزاد كيتا تےبحيرہ احمر پار كر دےجزيرہ نمائے سینا لے آئے۔حالانکہ یہودیت وچ كئی فقہ شامل نيں، سب اس گل اُتے متفق نيں کہ دين دی بنياد بيشکنبیموسیٰ نے ركھی، مگر دين دا دارومدارتورات تےتلمود دے مطالعہ اُتے اے، نہ كہ كسی ايک شخصیت دی پیروی کرنے اُتے ۔2006ء دے اواخر تکدنيا وچ یہودیاں دی تعداد 14 ملين سی۔ اس وقتاسرائيل یہودی اکثریت والا واحد ملک اے جتھے اُنہاں نوں حقِ خود اراديت پوری طرح حاصل اے ۔یہودی عقائد دی بنیاد خدا دی وحدانیت تے بنی اسرائیل دی فضیلت اے۔ ترمیم موسیٰ موسیٰابراہیمی مذاہب دےپیغمبر نيں۔عبرانی بائبل دے مطابق، موسیٰ اکمصری شہزادے سن جو بعد وچ مذہبی رہنما تےشارع رہنما بن گئے۔جنہاں نےتوریتتالیف کيتی سی یا جنہاں نوں جنت توں توریت دا حصول ہويا۔ انہاں نوںموشی ریبنو (מֹשֶׁה רַבֵּנוּ،لغوی معنی: "موسیٰ ساڈے استاد") وی کہیا جاندا اے،یہودیت وچ انہاں نوں سب توں اہم پیغمبر تصور کيتا جاندا اے۔ اس دے علاوہ انہاں نوںمسیحیت،اسلام تےبہائیت دے نال نال دوسرےابراہیمی مذاہب وچ وی اہم پیغمبر سمجھیا جاندااے۔کتاب خروج دے مطابق، موسیٰ اک ایداں دے وقت وچ پیدا ہويا سی جدوں اس دی قومبنی اسرائیل نوں اک اقليتی غلام بنا کے رکھیا ہويا تھا،جنہاں دی تعداد وچ اضافہ ہورہیا سی تےفرعون فکر مند سی کہ اوہ لوک مصر دے دشمناں دے نال اتحاد نہ کرلاں۔جداں فرعون نے حکم دتا کہ تمام نوزائیدہ عبرانی لڑکےآں نوں ہلاک کيتا جائے تاکہ بنی اسرائیل دی آبادی کم ہوسکے۔ تاں موسیٰ'عبرانی دی ماں،یوکابد نے خفیہ طور اُتے چھپا دتا۔ جسلقیط(لاوارث بچہ) نوں فرعون دی بیٹی (مدراش وچ جس دی نشاندہی ملکہبتیاہ دے ناں توں ہوئی) نے اپنا لیا سی جو اسنوںدریائے نیل توں ملیا سی تے اوہ مصری شاہی خاندان دے نال پلے ودھے۔ موسیٰ بعد وچ اک غلام دے مالک نوں قتل کر کےبحیرہ احمر دے پارمدیان فرار ہوگئے سن (کیونجے اس مالک نے اک عبرانی شخص نوں مار رہیا تھا)، مدیان وچ انہاں نوں رب دے فرشتے دا سامنا کرنا پيا تھا۔جس نےحورب پہاڑ وچجلدی ہوئی جھاڑی اُتے موسیٰ توں گل کيتی (جس نوں انہاں نے خدا دا پہاڑ کہیا)۔خدا نے موسیٰ نوں دوبارہ مصر بھیجیا تاکہ اوہ بنی اسرائیلیاں نوں غلامی توں نجات دلایا سکے تے انہاں دی آزادی دا مطالبہ کرے۔ مگر موسیٰ نے کہیا کہ اوہ صاف صاف بول نئيں سکدا تے رُک رُک دے بولدا اے تے نہ ہی اچھے لفظاں ادا کرسکدا اے ۔فیر خدا نےہارون موسیٰ دے بھائی نوں اس دی جگہ گل کرنے نوں کہیا۔مصری آفتاں دے بعد، موسیٰ نے بنی اسرائیلیاں دےمصر توں خروج تےبحیرہ احمر عبور کرنے وچ قیادت کيتی۔ اس دے بعد اوہ لوکجبل موسیٰ وچ آباد ہوئے۔ جتھے موسیٰ نوںدس احکام موصول ہوئے۔ 40 سال صحرا وچ بھٹکنے دے بعدجبل نیبو وچمیدان تیہ اُتے موسیٰ انتقال کرگئے۔ ترمیم منتخب مضمون اشکنازی (Ashkenazi) جنہاں نوںاشکنازی یہود (Ashkenazi Jews) وی کہیا جاندا اے ایداں دے یہودی نيں جو رومی عہد وچ یورپ تے جرمنی دی طرف ہجرت کر گئے سن ۔ انہاں علاقےآں وچ وی انہاں لوکاں نے لکھنے پڑھنے تے بودوباش وچ عبرانی روایات نوں قائم رکھیا۔ انہاں نوں مسیحی بادشاہاں دی طرف نال نفرت دا سامنا وی سی جو انہاں دی اک جگہ توں دوسری جگہ ہجرت دا سبب بندا سی۔ ايسے لئی ایہ لوک 18ء صدی دے آخر تک معاشی طور اُتے مستحکم نہ ہوئے سکے۔ اشکنازی یہودی تارکین وطن دی آبادی جو یہودیاں تارکین وطن دی اک وکھ تے یکجا برادری کے طور پر مقدس رومن سلطنت کے پہلے ہزاریہ دے اختتام دے وقت وقوع پزیر ہوئی۔ انہاں تارکین وطن اشکنازی یہودیاں کی روايتی بولی یدیش مختلف بولیاں اُتے مشتمل اے۔ اشکنازی تمام تر وسطی تے مشرقی یورپ وچ پھیلے تے اوتھے برادریاں قائم کيتیاں جو قرون وسطی توں لے کے حالیہ دناں تک ان دے بسنے دے بنیادی علاقے نيں۔ ترمیم منتخب تصویرترمیم شاخاںترمیم کیہ تسيں جاندے او؟ترمیم منتخب شخصیتموسیٰ بن میمون (1135ء یا1138ء –12 دسمبر1204ء) (عبرانی:משה בן מימון، تلفظ:موشیہ بن میمون) بارہويں صدی دے مشہور یہودیحاخام،فلسفی، طبیب تے تورات دے عالم سن ـ انہاں نوںرامبام وی کہیا جاندا اے، جو انہاں دے عبرانی ناں دی مختصر شکل اے ـموسیٰ بن میمون ہی اوہ بیکالین یہودی فلسفی جس نے "الجھن دا راه نما" ("Guide of the Perplexed") لکھیا سی ۔ موسیٰ بن میمون 1135عیسوی وچ تے دوسری روایت دے مطابق 30 مارچ 1138 نوں قرطبہ ، سپین وچ پیدا ہوئے۔اُنہاں دا پیدائشی ناں موسى ابن ميمون اے ۔یونانی تے مسلم فلسفہ دی تعلیم حاصل کرنے دے نال نال انہاں نے اپنے والد توں تورات دی تعلیم وی لی ـ جدوں المغرب توںالموحدون دی افواجاندلس نوں فتح کرنے آئیاں تاں انہاں دا خاندان فرار ہوئے گیا تے موسی بن میمونفاس وچ آ پہنچے جتھے اُتے انہاں نے دنیاوی تعلیمات وی حاصل کيتیاں ـ کچھ عرصہ فلسطین وچ گزارنے دے بعد اوہفسطاط پہنچے جتھے انہاں نے سلطانصلاح الدین ایوبی دے طبیب دا فرض انجام دیاـ۔موسى ابن ميمون ناں ايک عظيم یہودی فلسفی،ڈاکٹر، راہب ، مذہبی سکالر ، ریاضی ، فلکیات ، تے دوا دے فن اُتے مبصر دے طور اُتے جانیا جاندا اے اس دا اثر صدیاں تے ثقافتاں اُتے پھیلا ہويا اے .وه سپین وچ پیدا ہوئے سن تے اپنے والد توں تعلیم حاصل كى جواک یہودی جج تها وه قاہرہ وچ جا بسے ، تے مصر دے دو وزرا صلاح الدين اورمحمد فاضل کےسركارى معالج بن گئے تے یہودی معاشرہ دے چیف ربی بھى۔ اپنى كتاب (Guide of the Perplexed) وچ اوہ فلسفیانہ دلیل دا استعمال کردا اے کہ بائبل تے یہودی عقيده ارسطو كى سوچ توں متنازع نئيں اے . موسى بن ميمون دےایمان دے تیرہ اصول(Thirteen Principles of Faith) یہودی عبادت گاہاں وچ ہن تک پڑھی جاندے نيں انہاں دا لقب ، رامبام، راہب موشے بن ميمون دا مخفف اے عالم انہاں دے سال پیدائش اُتے متفق نئيں نيں اوہ کثیر زبانی سن ،تے انہاں دی تحقیق زیادہ عربی وچ اے برکلن ، نیویارک ، سان فرانسسکو تے مونٹریال دے ہسپتال اس دے ناں اُتے نيں۔ ترمیم مصادر ویب سائٹترمیم گٹھاںترمیم یہودی موضوعاتترمیم متعلقہ بوہےترمیم تسيں کیہ کيہ کر سکدے اوترمیم ویکیمیڈیا منصوبہ جات وچ |
