ریاست ہائے متحدہ امریکا (انگریزی:United States of America تلفظ:یُوْنَاْئِٹِیْڈْ سَٹَےْٹَزْ اَوْوَ اَمَیْرِکَا)شمالی امریکا وچ واقع اک ملک اے۔ اسنوں عرف عام وچ صرف یونائیٹڈ سٹیٹس (انگریزی: United States؛ ریاستہائے متحدہ) وی کہندے نيں جدوں کہ امریکا (انگریزی: America؛ امیریکا) دا لفظ وی زیادہ تر اجیہے ملک توں موسوم کيتا جاندا اے جیہڑا بعض ماہرین دے مطابق تکنیکی لحاظ توں غلط اے۔
ریاستہائے متحدہشمالی امریکا دا دوسرا تے دنیا دا تیجا یا چوتھا وڈا ملک اے۔ اس دے ابھے وچکینیڈا، جنوب وچمیکسیکو، مشرق وچبحر اوقیانوس تے مغرب وچبحر الکاہل واقع نيں۔ ریاست ہائے متحدہ اک وفاقی آئینی ریاست اے تے اس دا راجگڑھ واشنگٹن ڈی سی اے۔37 لکھمربع میل یعنی 96 لکھ مربع کلو میٹر اُتے پھیلا ہويا اے۔ ایہہ ملک دنیا دا تیجا وڈا ملک اے جس وچ کل تیہ کروڑ توں ودھ لوکی آباد نيں۔
امریکی فوج، معشیت، ثقافت تے سیاسی اثر و رسوخ وچانیہويں تےویہويں صدی وچ ودھیا اے۔روس دے زوال دے بعد جدوںسرد جنگ ختم ہوئی تاں امریکا دنیا دا کلّاعالمی طاقت دے طور اُتے ظاہر ہويا تے ہن امریکا دنیا بھر وچ کھلم کھلا مداخلت کر رہیا اے ۔امریکا اک لوکراج اے جیہڑا براعظماُبھے امریکا دا اکدیس اے ۔ ایہدا راجگڑھواشنگٹن ڈی سی اے اتے ایہدی جن گݨتی 30کروڑ اے۔ اس دے 50صوبے نیں ۔ ایہہدیس براعظم اُبھے امریکا دے وچکار اے جتھے ایہدے 48 صوبے نیں ۔ ایہدے چڑھدے پاسےاٹلانٹک ساگر اے تے لہندے پاسےپیسفک ساگر اے ۔ ایہدے اُبھے پاسےکینیڈا تے لمے پاسےمیکسیکو۔الاسکا براعظم دے اُبھے لہندے پاسے ول اے تےالاسکا دے چڑھدے پاسےکینیڈا اے تے لہندے پاسے بیرنگ سٹریٹ تے اوس توں پرےروس اے ۔ صوباہوائی جزیریاں دی شکل وچپیسفک ساگر دے وچکار اے ۔ ایسدیس کول 5 وسدے تے 9 ان وسدے تھاں کریبین تے پیسفک وچ وی نیں ۔ 9.83 ملین مربع کلو میٹر تھاں نال امریکادنیا دا تیجا وڈا دیس اے ۔ 30 کروڑ 60 لکھلوکاں نال اےدنیا دا تیجا وڈا دیس اے۔امریکہ اچ سب توں بہتیاں نسلاں دے لوک وس رہے نیں جیہڑے بن باس کر کے اپنے دیساں نوں چھڈ کے ایتھے آکے وس گٸے نیں۔ امریکا دی ایکانومی دا ناپ 14۔3 ٹرلینڈالر اے۔ جیہڑا دنیا دی ایکانومی دا 23٪ اے ۔
پرانے انڈین 15000 ورھے پہلے ایشیاء توں ہن دے امریکا وچ آکے وسے پر اوہناں دی گنتی یورپی لوکاں دے آن تے اوہناں توں لگن والے روگاں تے لڑائیاں وجہوں بہت تھوڑی رہ گئی۔ امریکا دا مڈھ اوہ تیراں امریکی دیس سن جنہاں دی نیہہ برطانوی لوکاں نے اوقیانوس دے کنڈھیاں تے رکھی سی۔ امریکا ازاد دیس اودوں بنیا جدوں 4جولائی 1776 نوں ایہدے 13 صوبےبرطانیہ توں وکھرے ہوۓ تے اوہناں فرانس تے دوجے دیساں نال رل کےسلطنت برطانیہ نال امریکی ازادی دی لڑائی لڑی۔ ایہدا قنون 17 ستمبر 1787 نوں منیا تے اگلے ورھے ایہدے چلن نال 13 صوبے اک لوکراج وچ پلٹ جاندے نیں۔ ایس قنون وچ دس تبدیلیاں 1791 وچ کیتایاں جاندیاں نیں جیہدے نال انسانی حقاں دی ہور سانبھ ہوجاندی اے۔
19ویں صدی وچ امریکی تھاں وچ وڈے وادھے ہوۓ۔ امریکیاں نے دیسی انڈین لوکاں دے تھانواں تے مل مارے،فرانس کولوں لوئزیانہ تےفلوریڈاسپین کولوں لیا۔ 1845 وچ ٹیکساس لوکراج نوں نال رلایا جس تےمیکسیکو نال لڑائی چھڑدی اے تے میکسیکو نوں اپنا ادھا دیس امریکا نوں دینا پے جاندا اے۔ ایس وادھے وچ تھلویں امریکا جیہڑاوائی بیجی تے غلامی ول سی اوہدا رپھڑ اتلے امریکا نال جیہڑا بپار تے غلاماں دی آزادی ول سی پیجیاندا اے۔ آپسی لڑائی وچ اتلے امریکا نوں جت ہوندی اے۔ امریکی قنون وچ 13ویں تبدیلی نال غلامی مکادتی گئی۔ 1867 وچ روس کولوں الاسکا مل لیا گیا۔ امریکی کھلے ویہڑیاں وچ رہن والے انڈین نوں خاص تھاواں وچ بھیج دتا گیا۔ 1898 نوں ہوائي لوکراج امریکا وچ رلایا گیا۔ 1898 دی امریکی ہسپانوی لڑائی مگروں سپین نوںپورٹو ریکو،گوام تےفلپائن (جیہڑا فیر ازاد ہویا) امریکا نوں دینے پۓ۔ 19ویں صدی دے انت تے امریکا اک وڈی ایکانومی بن چکیا سی۔
امریکی ہسپانوی لڑائی تےپہلی وڈی لڑائی نے امریکا نوں جگ دی طاقت بنا دتا۔دوجی وڈی لڑائی چوں امریکا اک ایٹمی طاقت تے سیکیورٹی کونسل دا پکا سنگی بنکے نکلدا اے۔ ٹھنڈی لڑائی دے انت تےسوویت یونین دے ٹٹن نال امریکا دنیا دی کلی وڈی طاقت اے۔ $15.1 ٹرلین دے ناپ نال امریکا دنیا دی سبھ توں وڈی ایکانومی اے اتے اک بندے دی آمدن ناپ نال ایہہ دنیا وچ 6ویں نمبر تے اے دنیا دے کل فوجی خرچے دا 41% امریکا خرچدا اے۔ امریکا دنیا دا سیاست، بپار تے رہتل وچ آگو اے۔
1507 وچ جرمن نقشہ بنانوالے مارٹن والڈسیملر نے دنیا دا نقشہ بنایا تے لیندے پاسے دی دنیا دا ناں اطالوی کھوجی تے نقشہ بنان والےامریگو ویسپچی دے ناں تے امریکا رکھیا۔ ریاست ہائے متحدہ امریکا دے عام ناواں وچ یونائیٹڈ سٹیٹس، یو ایس، یو ایس اے، دتی یو ایس اے، دتی یو ایس آف اے، دتی سٹیٹس تے امریکا شامل نيں۔ امریکا ناں دا پہلا استعمال1507ء وچ ہويا جدوں اک جرمن نقشہ ساز نے گلوب بنا کے جنوبی تے شمالی امریکی براعظماں نوں ظاہر کرنے دے لئی لفظ امریکا چنا۔
امریکاواں نوںکولمبس دے حوالے توں کولمبیا دے ناں توں وی جانیا جاندا سی تےویہويں صدی دے شروع تک امریکا دے راجگڑھ نوں کولمبیا وی کہندے سن ۔ بعد وچ اس دے استعمال نوں ختم کيتا گیا، لیکن حالے وی سیاسی طور اُتے کولمبیا دا ناں استعمال ہُندا اے۔کولمبس ڈے امریکا تے ہور ملکاں وچ عام تعطیل ہُندی اے جوکولمبس دے1492ء وچ امریکی سرزمین اُتے اترنے دے حوالے توں منایا جاندا اے۔
ریاست ہائے متحدہ امریکا نوں سب توں پہلے4 جولائی1776ء وچ سرکاری طور اُتے اعلان آزادی وچ استعمال کيتا گیا۔ 15 نومبر 1777 نوں دوسری براعظمی کانفرنس نے کنفیڈریشن دے آرٹیکل نوں قبول کيتا جس وچ لکھیا "The Stile of this Confederacy shall be 'The United States of America.'" سی۔ اس ناں نوں درحقیقت سیمس پائن نے تجویز کيتا سی۔
امریکی باشندیاں دے لئی امریکی یا امیرکن دا لفظ استعمال کيتا جاندا اے بھاویں اوہ شمالی امریکا توں ہون یا جنوبی امریکا توں ۔
عام درخت تے گھاہ دے میدان مشرق دی طرف پائے جاندے نيں جیہڑے بتدریج میداناں وچ بدل جاندے نيں، کونیفریس جنگلات تے راکی پہاڑ مغرب دی طرف نيں تے جنوب مغرب وچ صحرا نيں۔ شمال مشرق وچعظیم جھلیاں تےبحرِ الکاہل بورڈ دے ساحلاں اُتے ملک دی زیادہ تر آبادی رہندی اے۔
کل رقبے دے لحاظ توں امریکا نوں دنیا دا تیسرا وڈا ملک منیا جاندا اے تے انفرادی رقبے دے لحاظ توں وی روس تے کینیڈا دے بعد اس دا تیجا نمبر اے۔ ایہدا زیادہ تر کٹھا حصہ مشرق وچ بحر اوقیانوس توں جڑا اے تے مغرب وچ شمالی بحرالکاہل موجود اے،میکسیکو تےخلیج میکسیکو جنوب وچ نيں تے کینیڈا شمال وچ اے۔ الاسکا دی سرحداں وی کینیڈا توں ملدی نيں تے بحرالکاہل اس دے جنوب وچ اے تے بحر شمالی اس دے شمال وچ اے۔ الاسکا دے مغرب وچ بیرنگ سٹریٹ یعنی بیرنگ نامی تنگ سی سمندری پٹی دے پار روس موجود اے۔ ہوائی دی ریاست بحر الکاہل وچ جزیرے دی پٹی دی صورت وچ موجود اے جیہڑا براعظم شمالی امریکا توں جنوب مغرب ول اے۔
امریکی سرزمین خصوصاً مغرب وچ بہت زیادہ فرق پائی جاندی اے۔ شمالی ساحل اُتے ساحلی میدان پائے جاندے نيں جو جنوب وچ وسیع تے شمال وچ تنگ ہُندے جاندے نيں۔ ساحلی پٹینیو جرسی دے شمال وچ ختم ہوئے جاندی اے۔ بالکل جنوب مشرق وچ فلوریڈا اے جو دلدلی میداناں دی سرزمین اے۔
ساحلی میداناں توں ہٹ کر پیڈا ماؤنٹ دا علاقہ آندا اے جیہڑا اپالانچیان پہاڑاں وچ ختم ہُندا اے جو شمالی کیرولائنا، ٹینیسی تے نیو ہمپشائر وچ 6000 فٹ تک بلند نيں۔ اپا لانچیز دی مغربی ڈھلواناں اُتے میدان نسبتا ہموار نيں تے گریٹ لیک تے مسی سیپی دریا جیہڑا دنیا دا چوتھا وڈا دریا اے، موجود نيں۔ دریائے مسی سیپی دے مغرب وچ بنجر پہاڑ نيں۔
گریٹ پلینز دے مغربی کنارے توں پتھریلے پہاڑاں دا سلسلہ اچانک بلند ہُندا اے تے شمال توں جنوب دی طرف پورے امریکا وچ پھیل جاندا اے تے اس دی بلندی کولوراڈو وچ 14000 فٹ یعنی 4270 میٹر اے۔ ماضی وچ راکی پہاڑ اپنی آتش فشانی سرگرمیاں دی وجہ توں مشہور سن لیکن اج صرف اک علاقہ ایسا اے جو آتش فشانی دے حوالے توں سرگرم اے۔ ایہ علاقہ ییلو سٹون پارک، وادیء اوومنگ وچ اے تے اسنوں سپر والکانو کہندے نيں۔
الاسکا وچ وی بہت سارے پہاڑی سلسلے موجود نيں جنہاں وچ میک کینلی پہاڑشمالی امریکا دا سب توں بلند پہاڑ اے۔الاسکا دے پورے علاقے وچآتش فشاں پائے جاندے نيں۔
ہوائی دے جزیرے منطقہ حارہ دے آتش فشانی جزیرے نيں جو 1500 میل یعنی 2400 کلومیٹر توں زیادہ جگہ اُتے پھیلے ہوئے نيں تے اس وچ چھ وڈے تے درجن بھر چھوٹے جزیرے وی شامل نيں
اپنے وڈے تے وسیع رقبے دی وجہ توں ریاست ہائے متحدہ وچ دنیا دے ہر خطے دا موسم پایا جاندا اے۔ زیادہ تر علاقے معتدل نيں،ہوائی تے جنوبیفلوریڈا وچ موسم منطقہ حارہ جداں اے،الاسکا وچ قطبی، گریٹ پلینز وچ نیم بارانی اے، کیلیفورنیا دے ساحل اُتےبحیرہ روم دے ملکاں جداں تے گریٹ بیسن وچ خشک اے۔ اس ملک دے نسبتا فیاضانہ موسم نے اسنوں ورلڈ پاور بننے وچ اہم کردار ادا کيتا اے کیونجے اس دے زیادہ تر زرعی علاقے وچ خشک سالی کم کم ہُندی اے، سیلاب محدود علاقے تک رہندا اے تے زیادہ تر معتدل موسم اے جتھے مناسب حد تک بارش وی ہُندی اے ۔
امریکہ دے سب توں پرانے واسی جناں نوں ریڈ انڈین وی کیا جاندا اے، 10،000 توں 40،000 ورے پیلاں ایشیاء توں ایتھے آۓ ایتھےوائی بیجی کیتی تے رہتلاں بنائیاں۔ یورپی لوگ جدوں ایتھے آۓ تو او نال چیچک دا روگ وی لیاۓ جیدے نال لکھاں ریڈ انڈین ایدیاں وباواں چ مر گۓ۔1492 نوں کولمبس کریبین دے جزیریاں تک اپڑیا تے 2 اپریل 1513 نوں ہسپانوی لڑاکا یوان پونس ڈی لیون نے امریکا دی اک تھاں فلوریڈا تے پیر رکھے۔فرانس دے کھلاں دے بپاریاں نے وی کینیڈا توں لے کے خلیج میکسیکو تکر دی تھاں فرانس دے ناں لائی۔ 1607 چ انگریزاں نے ورجینیا چ جیمزٹاون دی تھاں تے پہلی بستی وسائی۔ ہولی ہولی ہور وی انگریز بستیاں وسدیاں گیاں۔ 1610 توں ڈچ ویہڈسن دریا دیاں تھلویاں کنڈیاں تے وسن لگ گۓ۔مینہیٹن دے جزیرے تے نیوایمسٹرڈیم دا شہر وسایا۔1642 چ انگریزاں نے ڈچاں کولوں ایہ تھاواں کھو لیاں۔ نیو ایمسٹرڈیم دا ناں پلٹ کے نیویارک رکھ دتا گیا۔ امریکا وچانگلینڈ ورگے لوکراج دی نیو پے رئی سی تے زمیناں تے کم کرن لئیافریقہ توں غلاماں نوں پھڑ پھڑ کے امریکا وی لیایا جاریا سی۔
امریکی صوبیاں چ وادا تریخاں نال
پنج صدیاں پہلے تک ساری مشرقی دنیا یعنی براعظمیورپ،افریقا تےایشیا مغربی نصف کرہ دے ملکاںامریکا،کینیڈا تے ہور ملکاں دے وجود توں بالکل بے خبر سی۔پندرہويں صدی دے اواخر وچ یورپی مہم جوئی دا آغاز ہويا تاں اَگڑ پِچھڑ مختلف ملکاں تے خطے دریافت ہُندے چلے گئے۔
12 اکتوبر1492ء نوںکولمبسامریکا دے مشرقی ساحل دے نیڑے بہاماز پہنچیا۔ ایہ مقامامریکا دے جنوب مشرقی ساحل اُتےفلوریڈا دے نیڑے واقع اے۔امریکا دی سرزمین اُتے کسی یورپی دا ایہ پہلا قدم سی۔ فیر اَگڑ پِچھڑ وکھ وکھ سینواں دی دریافت دا سلسلہ چل پيا۔1524ء ءماں فرانسیسی مہم جو ”جیووانی ویرازانو“ (Giovanni Verra Zano) اک مہم لے کرکیرولینا توں شمال دی طرف بڑھدا ہويا نیویارک وچ داخل ہويا۔ 1579 ءماں فرانسسزڈریک (Francies Drake) مغربی ساحل اُتے سان فرانسیسکو دی خلیج وچ داخل ہويا تے اک برطانوی نوآبادی دی بنیاد رکھی۔1607ء ءماں کیپٹن جان سمتھ تن جہازاں وچ 105 سپاہی لے کے ورجینیا دے ساحل اُتے اُتریا تے جیمز ٹائون دے ناں توں پہلی برطانوی نوآبادی قائم کيتی۔1624ء وچ البانی تےنیویارک دے علاقےآں وچ ولندیزی نوآبادیاں” نیو نیدرلینڈز “کے ناں توں قائم ہوئیاں۔
اس طرح مختلف یورپی ملکاں دی نوآبادیاں بندی چلی گئياں۔ انہاں نو آبادیاں وچ آپس وچ چپقلش تے بعض اوقات جنگ و جدل تک نوبت پہنچکی رہی۔ اس دے نال ہی برطانوی حکومت نے اپنی نو آبادیاں توں واقعتا نوآبادیاتی سلوک شروع کر دتا۔ انہاں دا استحصال کرنے دے لئی آئے دن نت نويں ٹیکس عائد ہونے لگے۔ جس دی وجہ توں انہاں وچ بے چینی تے بغاوت دے آثار پیدا ہونے لگے جو آخرکار تحریک آزادی دی شکل اختیار کر گئے۔ اسيں ایتھے مختصر طور اُتے چند مثالاں پیش کر کے اپنی گل نوں واضح کرن گے۔
یکم دسمبر1660ء نوں برطانوی پارلیمان نے جہازرانی دا قانون (Navigation Act) پاس کيتا جس وچ نوآبادیات دے نال تجارت نوں اپنے مفادات دے مطابق ضابطاں دا پابند بنایا گیا۔8 ستمبر1664ء نوں برطانوی فوجی دستےآں نے نیو نیدرلینڈز اُتے قبضہ کر ليا۔ 1676ءماں نیتھانیل بیکن (Nathaneil Bacon) نے برطانوی آمریت دے خلاف کساناں دی بغاوت دی قیادت کيتی۔ بیکن دا انتقال ہوئے گیا تے بغاوت ناکام ہوئے گئی۔ بیکن دے 23 ساتھیاں نوں موت دے گھاٹ اتار دتا گیا۔
6 اپریل1712ء نوں نیویارک وچ غلاماں نے بغاوت کر دتی۔ باغیاں وچوں 21 قتل کر دتے گئے، 6 نے خودکشی کر لئی، 71 نوں ملک بدر کر دتا گیا۔
1764ء وچ برطانوی حکومت نے شوگر ایکٹ (Sugar Act) نافذ کرکے نوآبادیات وچ مختلف خوردنی اشیاءپر ٹیکس لگیا دتا۔
1765ء وچ برطانوی پارلیمینٹ نے اپنی افواج دے اخراجات پورے کرنے دے لئی سٹمپ ایکٹ (Stamp Act) پاس کيتا۔ ا سی سال 7 اکتوبر نوں نوآبادیاں نے نیویارک وچ اک کانگریس بلیا کے عوامی حقوق دا اعلامیہ (Declaration of rights) جاری کيتا۔
1767ء وچ چائے تے ہور کئی اشیاءپر ٹیکس لگیا دتا گیا۔
1770ء وچ برطانوی دستےآں نے بوسٹن وچ مظاہرہ کرنے والے اک ہجوم اُتے گولی چلا دی، پنج آدمی ہلاک ہوئے۔ جنہاں وچ مظاہرین دا لیڈر وی شامل سی۔ ایہ واقعہ بوسٹن دا قتل عام (Boston massacre) کہلیایا۔ مئی 1773ءماں بوسٹن، نیویارک تے فلاڈلفیا وچایسٹ انڈیا کمپنی دے چائے دے جہاز واپس کر دتے گئے۔ چائے اُتے لگائے جانے والے ٹیکس دے خلاف 4 اکتوبر نوں چائے دے اک جہاز نوں اگ لگیا دتی گئی تے 16 دسمبر نوںبوسٹن وچ چائے دا سٹاک جہازاں توں سمندر وچ سُٹ دتا گیا۔ ایہ واقعہ بوسٹن ٹی پارٹی (Boston tea party)کہلیایا۔
5 ستمبر1774ء نوںفلاڈلفیا وچ پہلی براعظمی کانگریس (First continental congress) منعقد ہوئی جس وچ برطانوی حکومت دے خلاف (Civil disobedience) شہری عدم تعاون دی قرارداد منظور ہوئی۔
23 مارچ1775ء نوں ورجینیا کنونشن توں خطاب کردے ہوئے پیٹرک ہنری (Patrick Henry) نے ایہ تاریخی لفظاںکہے۔انگریزی:Give me Liberty or give me Death
”مینوں آزادی دو یا موت دے دو“
1776ء وچ7 جون نوں براعظمی کانگریس وچ رچرڈ ہنری لی نے قرارداد پیش کيتی کہ ” انہاں متحدہ نوآبادیات نوں آزاد تے خود مختار رہنے دا حق حاصل اے ۔“
2 جولائی نوں ایہ قرارداد منظور ہوئی تے 4 جولائی نوں اعلانخود مختاری (Declaration of Independence) اُتے دستخط ہوئے گئے۔
مارچ1782ء وچ برطانوی کابینہ نے امریکا دی خود مختاری نوں تسلیم کر ليا۔1789ء وچجارج واشنگٹنامریکا دے صدر منتخب ہوئے گئے تے1796ء وچ اوہ اس عہدے توں ریٹائر ہوئے گئے۔جارج واشنگٹنامریکا دے عظیم رہنما سن انہاں دے بارے وچ First in war, first in peace, first in the hearts of his countrymen یعنی ”جنگ وچ وی ادّل امن وچ وی اوّل تے اپنے ہم وطناں دے دلاں وچ وی اول دا مقولہ بہت مشہور اے۔ واشنگٹن نے عہدہ صدارت توں سبکدوش ہُندے وقت اپنی قوم نوں خبردار کيتا سی کہ ”کسی غیر ملکی حکومت توں کدی کوئی مستقل الائنس (اتحاد) نہ بنانا۔
اب اسيں4 جولائی دے اعلان آزادی اُتے واپس آندے نيں تے تریخ دے اوراق وچوں اس اعلان آزادی اُتے دستخط کرنے والے وطن پرستاں اُتے برطانوی افواج دے ہتھوں روا رکھے جانے والے انسانیت سوز وحشیانہ مظالم دا کھوج لگاندے نيں۔ ایہ نہایت دلدوز کہانی اے تے دنیا بھر دے حریت پسنداں دے لئی سبق آموز اے۔
ان عظیم لوکاں دی کل تعداد 56 سی جنہاں نے اعلان اُتے دستخط کیتے۔ ایہ نہایت آسودہ حال تے خوش حال لوک سن ۔ انہاں وچوں 14 قانون دان سن، 13 دا تعلق عدلیہ توں سی یعنی جج سن، 11 تاجر سن، 12 زمیندار تے جنگلات دے مالک سن اک پادری تے تن ڈاکٹر سن ۔ دو دا تعلق ہور معزز پیشےآں توں سی۔ انہاں سب انقلابیاں نے اعلان آزادی اُتے ایہ جاندے ہوئے وی دستخط کیتے کہ اس دی سزا انہاں نوں گرفتاری تے موت دی شکل وچ ملے گی۔
انہاں وچ 5 دستخط کنندگان نوں برطانوی قابض افواج نے گرفتار کر کے غداری دے الزام وچ اِنّے ظالمانہ تشدد دا نشانہ بنایا کہ اوہ اپنی جان توں ہتھ دھو بیٹھے۔
بارہ انقلابیاں دے گھر تباہ و برباد کر کے نذر آتش کر دتے گئے۔
دو انقلابیاں دے بیٹے جو انقلابی عسکری دستےآں وچ کم کر رہے سن جان توں مار دتے گئے۔
اک ہور انقلابی دے دو بیٹے گرفتار کر کے غائب کر دتے گئے۔
56 انقلابیاں وچوں 9 عسکری جدوجہد وچ شریک رہے تے انقلاب دی اذیت ناک تکالیف تے زخماں توں ہلاک ہوئے گئے۔
ورجینیا دے اک خوشحال تے مالدار تاجر نے دیکھیا کہ اس دے تجارتی جہاز سمندراں وچوں برطانوی بحریہ قبضہ کر کے لے گئی اے۔ اس نے اپنا گھر تے اپنی بقیہ جائداد بیچ کر اپنے قرضے ادا کیتے تے انتہائی مفلسی دی موت قبول کيتی۔
اک ہور انقلابی سیمس میک کین (Mckean) دا برطانوی فوج نے اس قدر پِچھا کيتا کہ اسنوں بار بار اپنی سکونت تبدیل کرنی پئی تے اپنے خاندان نوں ادھر ادھر منتقل کرنا پيا۔ اوہ کانگریس وچ بغیر تنخواہ کم کردا رہیا۔ اس دی فیملی مسلسل روپوشی دے عالم وچ رہی۔ اس دا سارا اسباب خانہ پرت لیا گیا۔ تے اسنوں بقیہ عمر ناداری دے عالم وچ گزارنی پئی
برطانوی فوج دے سپاہیاں تے لٹیرے رضاکاراں نے ولیم ایلری (Welliam Ellery) لائمن ہال (Lyman Hall) جارج کلائمر (George Clymer) جارج والٹن (George Walton) بٹن گوئینٹ (Button Gwinnet)تھامس ہیورڈ جونیئر (Thomas Heyward Jr.) ایڈورڈ رٹلیج (Edward Rutledge) تے آرتھر مڈلٹن (Arthur Middleton) دی تمام جائیداداں پرت کر تباہ و برباد کر دتیاں۔
یارک ٹائون دے معرکہ وچ سیمس نیلسن (Thomas Nelson) نے نوٹ کيتا کہ برطانوی جنرل کارنوالس نے نیلسن دے گھر اُتے قبضہ کر کے اسنوں اپنا ہیڈکوارٹر بنا لیا اے۔ اس نے خاموشی توں انقلاب دے جنرل واشنگٹن نوں مشورہ دتا کہ اس دا گھر گولہ باری توں اڑا دتا جائے۔ گھر تباہ ہوئے گیا تے نیلسن قلاش ہوئے کے مرا۔
فرانسیس لیوس (Fracis Lewis) دا گھر تباہ کر دتا گیا تے اس دی بیوی نوں جیل وچ ڈال دتا گیا۔ جتھے اوہ چند ماہ بعد خالق حقیقی توں جا ملی۔
جان ہارٹ (John Hart) نوں اس دی بیوی دے بستر مرگ توں جدا کر دتا گیا۔ اس دے 13 بچے اپنی جاناں بچانے دے لئی بھج گئے۔ جان ہارٹ دے کھیت تے اس دی آٹا پیسنے دی مل تباہ و برباد کر دتی گئی۔ اک سال تک اوہ جنگلاں تے غاراں وچ چھپا پھردا رہیا تے جدوں اوہ گھر واپس آیا تاں اس دی بیوی مرچکيتی سی تے بچے نہ معلوم کتھے چلے گئے سن ۔ اس دے کچھ عرصہ بعد اوہ خود وی نہایت دل شکستگی دے عالم وچ فوت ہوئے گیا۔
رابرٹ مورس (Robert Moriss) تے فلپ لیونگ سٹون (Philip Levingstone) نوں وی ايسے نوع دے حالات توں گزرنا پيا۔
22 ستمبر1776ء نوں برطانوی افواج نے تحریک آزادی دے اک رہنما ناتھن ھیل (Nathan Hale)کو جاسوسی دے الزام وچ موت دے گھاٹ اتار دتا۔ مرنے توں پہلے اس دی بولی توں ایہ تاریخی لفظاں ادا ہوئے:”مینوں افسوس اے کہ وطن نوں دینے دے لئی میرے پاس صرف اک زندگی اے ۔“
اسی طرح دی قربانیاں توں امریکی انقلاب دے سبھی رہنماواں نوں گزرنا پيا۔ ایہ سب لوک خوشحال تے تعلیم یافتہ لوک سن ۔ جرائم پیشہ، فسادی یا تخریب کار قسم دے لوک نئيں سن ۔ ایہ سب حکومت برطانیہ دے رعایا سن تے ايسے نسل نال تعلق رکھدے سن جس توں حکمراناں دا تعلق سی۔ امریکا دے سبھی نوآبادکار لوک انگلینڈ، سکاٹ لینڈ، آئرلینڈ، ویلز تے یورپ دے مختلف ملکاں توں آئے سن ۔ انہاں دا مذہب وی اوہی سی جو حکمراناں دا سی۔ ایہ سب حضرت مسیح دے مننے والےرومن کیتھولک تے پروٹسٹنٹ سن ۔ جے ایہ خاموش بیٹھے رہندے تاں انہاں نوں حکومت وچ وڈے وڈے عہدے مل سکدے سن تے ایہ نہایت پرآسائش زندگی گزار سکدے سن ۔ لیکن انہاں عظیم انقلابی لوکاں نے امریکی عوام نوں برطانوی سامراج دی لعنت توں نجات دلانے دے لئی4 جولائی1776ء نوں ملک دے کونے کونے توں فلاڈلفیا دے مقام اُتے جمع ہوئے کے کانگریس دے آئینی کنونشن وچ شامل ہوکے اعلان خود مختاری اُتے دستخط کیتے۔ انہاں نے اپنے آرام و آسائش اُتے آزادی نوں ترجیح دتی تے ایہ عہد کيتا کہ
”اس اعلان آزادی و خود مختاری دی تائید دے لئی پروردگار عالم دی قوت حاکمہ دی حفاظت تے مدد اُتے پورا بھروسا کردے ہوئے اسيں آپس وچ ایہ عہد کردے نيں کہ اسيں اپنے حصول مقصد دے لئی اپنی جاناں، اپنی جائیداداں تے اپنی عزت و ناموس دے نال اس دا تحفظ تے اس دی تائید کرن گے۔“
اس عزم و استقلال دے نتیجے وچ انقلابی قیادت نوں جنہاں مشکلات تے مصائب دا مقابلہ کرنا پيا انہاں دا مختصر بیان اُتے دی سطور وچ آ چکيا اے۔ لیکن انہاں انقلابی قائدین دے سامنے واضح منزل سی۔ اپنے ملک دی آزادی و خود مختاری۔ اوہ اس منزل دی طرف ثابت قدمی توں بڑھدے رہے تے اج اسيں دیکھ رہے نيں کہ اعلان خود مختاری دے 225 سال بعد ترقی و تعمیر دی تمام منزلاں طے کر کے امریکا دنیا دی سپر طاقت بن چکيا اے تے تاج برطانیہ دے کیتے گئے مظالم دا بدلہ بے گناہ مسلماناں توں لے رہیا اے۔
یورپی نوآبادیاں دی ابتدا توں پہلے امریکا وچ مختلف مقامی قبیلے آباد سن جنہاں وچ الاسکا دے قبیلے وی سن جو 35000 سال توں لےکے 11000 سال پہلے تک ایتھے آباد ہُندے رہے۔
اج تک سب توں پہلا بندہ جس نے امریکا دی سرزمین اُتے باہر توں آکے قدم رکھیا، اوہکرسٹوفر کولمبس اے جس نے 19 نومبر 1493 نوں ریو ڈی جنیریو وچ اپنے دوسرے بحری سفر دے دوران وچ سفر کيتا سی۔ سان جوان جو امریکا دی سرزمین اُتے پہلی یورپی نوآبادی سی، 8 اگست 1508 وچ جوان پونسی ڈی لائن نے قائم کيتی۔ جوان پونسی ڈی لائن تریخ دا پہلا یورپی بندہ بنا جس نے براعظم امریکا وچ فلوریڈا دے ساحل اُتے 2 اپریل 1513 نوں پہلا قدم رکھیا۔ فلوریڈا ابتدائی یورپی نوآبادیاں دا مرکز بنی جنہاں وچ پنساکولا، فورٹ کیرولائن تےسینٹ آگسٹائن شامل نيں۔ سینٹ آگسٹائن اوہ واحد نو آبادی اے جو اپنے قیام توں لے کے ہن تک مسلسل آباد رہی اے۔
فرانسیسیاں نے ملک دا شمال مشرقی حصہ، ہسپانیاں نے جنوبی تے مغربی حصہ آباد کاری دے لئی چنا۔ پہلی کامیاب انگریزی آبادکاری جیمز ٹاؤن، ورجینیا وچ 1607ء وچ قائم ہوئی۔ اس دے فورا بعد 1620ء وچ پلے ماؤتھ، میسا چوسٹس وچ وی آباد کاری ہوئی۔ 1609ء تے 1617ء وچ ولندیزی آبادکار موجودہ نیو یارک تے نیو جرسی دے علاقےآں وچ آباد ہوئے۔ 17واں تے 18واں صدی دے اوائل وچ انگلینڈ (جو بعد وچ عظیم برطانیہ بنا) نے ولندیزی کالونیاں اُتے قبضہ کرکے یا تاں انہاں نوں ختم کرکے یا تقسیم کرکے نويں نوآبادیاں بناواں۔ 1729ء وچ کیرولینا دی تقسیم دے بعد تے 1732ء وچ جارجیا دی آبادکاری دے بعد برطانوی کالونیاں شمالی امریکا (موجودہ کینیڈا دے علاوہ) تک پھیل گئياں تے مشرقی تے مغربی فلوریڈا دی شاہی کالونیاں نوں تیرہواں نمبر دتا گیا۔ بیشتر اصلی امریکی مار دتے گئے یا فیر دوسرے علاقےآں نوں چلے گئے۔
1760ء توں 1770ء دے دوران وچ امریکی نو آبادیاں تے برطاونی راج دے درمیان وچ جاری کشیدگی نے 1775ء دی کھلی لڑائی دا روپ دھار لیا۔ جارج واشنگٹن نے جنگ انقلاب دے دوران وچ کانٹی نینٹل فوج دی سربراہی دی کیونجے دوسری کانٹینینٹل کانگریس نے 4 جولائی 1776 نوں آزادی دے اعلان نوں قبول کر ليا سی۔ کانگریس دا قیام اس لئی عمل وچ آیا سی تاکہ برطانوی اقدام دی مخالفت کيتی جاسکے لیکن اس کانگریس نوں ٹیکساں دے نفاذ دا اختیار حاصل نئيں سی۔ 1777ء وچ کانگریس نے آرٹیکل آف کنفیڈریشن نوں تسلیم کيتا جس دے تحت تمام ریاستاں اک لچکدار وفاقی حکومت دے تحت اکٹھی ہوئے گئياں۔ ایہ آرٹیکل 1781ء توں لے کے 1788ء تک نافذ العمل رہیا۔ قومی حکومت کیتی کمزوری دی وجہ توں 1787ء دا آئین بنانا پيا۔ جون 1788ء وچ اکثر ریاستاں نے نويں حکومت دے قیام دے لئی ریاست ہائے متحدہ نوں قبول کر ليا۔ آئین دے باعث اس اتحاد نوں مضبوطی ملی تے وفاقی حکومت نوں ایتھے دی سب توں وڈی حکومت تے مقننہ تسلیم کر ليا گیا۔
1803ء توں 1848ء تک اس نويں قوم دے حجم وچ تن گنیااضافہ ہويا کیونجے آباد کاراں نوں مغربی سرحداں توں باہر دھکیل دتا گیا۔ 1812ء دی جنگ[۱۴]کی وجہ توں توسیع کچھ متاثر ہوئی لیکن امریکا-میکسیکو جنگ دے بعد 1848ء وچ ایہ تے زیادہ تیز ہوئی۔
1830ء توں 1880ء تک چار کروڑ امریکی بھینساں نوں کھل تے گوشت دے لئی تے ریلوے دی توسیع دے لئی قتل کيتا گیا۔ ریلوے دے توسیع توں لوکاں تے اشیا دی آوا جائی آسان تے جلدی ہونے لگ گئی تے اس توں مغرب دی طرف توسیع آسان ہوئی لیکن انڈین لوکاں توں جھڑپاں تیز ہُندی گئياں جس دی وجہ توں مقامی سبھیاچار تے مقامی افراد دی بقا خطرے وچ پڑدتی گئی۔
جداں جداں نويں سرزمیناں شامل ہُندی گئياں، ریاستی اختیارات، وفاقی حکومت دا کردار، غلاماں دی تجارت جو تیرہ ریاستاں وچ قانونی سی تے شمال دی طرف اس دا کوئی رحجان نہ دکھادی دیندا سی تے جو 1804ء وچ ختم ہوئی، جداں مسائل اُتے قوم مختلف آراء وچ تقسیم ہُندی چلی گئی۔ شمالی ریاستاں غلاماں دی تجارت دے خلاف جدوں کہ جنوبی ریاستاں اس دے حق وچ سن تے انہاں نے اسنوں اپنے معامالات وچ مداخلت سمجھیا کیونجے انہاں دی معیشت دا وڈا حصہ اس تجارت توں وابستہ سی۔ انہاں مسائل دے حل وچ ناکامی دی وجہ توںخانہ جنگی دی ابتدا ہوئی۔ 1860ء وچ ابراہم لنکن دے انتخاب دے بعد جنوبی ریاستاں نے مل کے اک وکھ امریکی حکومت بنا پائی۔ 1865ء دی خانہ جنگی وچ وفاق دی فتح توں غلاماں دی تجارت ختم ہوئی تے اس سوال دا جواب مل گیا کہ کیہ ریاستاں اپنی مرضی توں اپنے موقف توں پِچھے ہٹ سکدی نيں۔ امریکی تریخ وچ ایہ اک اہم موڑ سی تے اس دی وجہ توں وفاق دی طاقت وچ اضافہ ہويا۔
امریکی انقلاب کسے یورپی طاقت دے خلاف پہلی جتی جانوالی ازادی دی لڑائی سی۔ امریکی مڈھلیاں نیواں تے اک لوکراج اسار چکے سن جیہڑا کسے بادشاہ دے بجاۓ لوکاں دی مرضی تے چلدا سی۔ 1760 توں مگروں امریکا تےبرطانیہ دے وشکار ٹیکس دے رپھڑ تے دوریاں ہوگیاں ۔ امریکی کہندے سن کہ [[[برطانیا]] دی پارلیمنٹ نوں امریکی لوکاں اُتے ٹیکس لاون دا کوئی حق نیئں کیوں کہبرطانیا دی پارلیمنٹ وچ اوہناں دا کوئی دی نمایندگی نئیں ۔ 14 جون 1775 نوںفلاڈیلفیا، امریکا وچ براعظمی کانگرس کٹھی ہوئی ۔ اوہنے اپنی فوج بناون دا فیصلا کیتا ۔ جیہدا کمانڈرجارج واشنگٹن نوں بنایا گیا ۔ 4 جولائی 1776 نوں امریکی کانگریس نے فلاڈیلفیا وچبرطانیا توں ازادی دا اعلاں کر دتا۔ امریکیاں دے ہتھوں کٹ کھان توں مگروں برطانیا نے امریکا نوں اک ازاد دیس من لیا ۔ امریکا دی ازادی وچ فرانس دا ہتھ وی ہیگا سی ۔ صدرتھامس جیفرسن نے 1803 وچفرانس کولوں لوئزیانہ دی خریداری نال امریکا دا رقبہ دوناں کردتا۔ برطانیہ نال 1812 چ لڑائی چھڑ گئی جیڑی برابری تے مکی۔ 1819 چ امریکا نےفلوریڈا تے ہور سمندر دے کنڈے دیاں تھاواںسپین کولوں کھو لیاں۔ 1845 چ لوکراجٹیکساس نوں امریکا نال رلا لیا گیا۔ برطانیہ نال 1845 گل بات کر کے اتلے لیندے پاسیاں تے مل مار لیا گیا۔میکسیکو نال لڑائی دے نتارے چ امریکا نے 1848 چ اودے کولوںکیلیفورنیا تے ہور دکھنی لیندے پاسے دیاں تھانواں نوں اپنے نال رلا لیا۔ ریڈ انڈین لوکاں دی گنتی وی امریکیاں نال لڑن باجوں چوکھی تھوڑی رہ گئی۔
امریکہ دے تھلویں صوبے جتھے کہوائی بیجی دا کم ہوندا سی تے اوناں نوں ایس کم لئی غلاماں دی لوڑ سی اوناں دی اتلے امریکا دے صوبیاں نال نئی سی بن رئی جتھے کے کارخانے لگ رئے سن تے اوناں نوں کمیاں دی لوڑ سی۔ ریپبلکن پارٹی ولوں 1860 چابراہام لنکن نے ایے نعرے تے چناؤ جتیا ج اوہ صدر بن کے غلامی نوں امریکا توں مکا دیگا۔ صدر بن دے ای اونے غلامی دے مکن دا قنون پاس کروایا پر ست تھلویں امریکی صوبیاں نے اس نوں ناں مندیاں ہویاں وکھرے ہون دااعلان کیتا تے ایس گل تے لڑائی چھڑ پئی۔ پنچ وریاں دی لڑائی توں مگروں ابراہام لنکن دیاں فوجاں جت گیاں امریکا فیراک ہوگیا پرابراہام لنکن نوں قتل کردتا گیا۔
خانہ جنگی دے بعد اِنّی وڈی تعداد، جس دی پہلے کوئی مثال نئيں ملدی سی، وچ لوکاں نے امریکا آنا شروع کر دتا، دی وجہ توں امریکی صنعتاں نوں سستے مزدور ملنے لگے تے غیر ترقی یافتہ حصےآں وچ مختلف اقوام دے لوکاں نے اپنا ماحول بنا ڈالیا۔ اس وجہ توں معاوضاں دا تحفظ، قومی انفرا سٹرکچر دی تعمیر تے بینکاں دے نظام دی باقاعدگی ہوئی۔ ریاست ہائے متحدہ دی ودھدی ہوئی طاقت دی وجہ توں انہاں نے نويں ریاستاں نوں خریدنا شروع کر دتا جنہاں وچپورٹو ریکو تے فلپائن وی شامل نيں، جو سپین تے امریکا دی جنگ وچ فتح دے بعد خریدتیاں گئیاں۔ انہاں دی وجہ توں امریکا دا شمار دنیا دی سپر پاورز وچ ہونے لگا۔
1914ء وچ پہلیجنگ عظیم دے آغاز اُتے ریاست ہائے متحدہ غیر جانبدار رہی۔ اُتے 1917ء وچ ریاست ہائے متحدہ نے اتحادیاں دا نال دتا تے انہاں دے مخالفین دی شکست دا باعث بنیا۔ تاریخی اعتبار توں وی امریکا ہمدریاں برطانوی تے فرانسیسی طرف سن اگرچہ بہت وڈی تعداد وچ جرمن تے آئرش عوام نے اس دی مخالفت وی دی سی۔ اُتے جنگ دے بعد، سینیٹ نے ورسیلز دے امن معاہدے وچ شمولیت توں انکار کر دتا کیونجے اس توں ریاست ہائے متحدہ دا عمل دخل یورپ وچ ودھ جانے دا خطرہ سی۔ اس دی بجائے انہاں نے اک طرف ہونے نوں ترجیح دتی۔
1920ء دے عشرے دے دوران وچ زیادہ تر امریکا نے بہت زیادہ ترقی دے مزے لوٹے کیونجے فارماں دی قیمتاں گراں تے صنعتی منافع جات ودھے۔ اس دی وجہ توں 1929ء وچ سٹاک مارکیٹ کریش ہوئی تے اس وجہ توں عظیم مندی دیکھنی پئی۔ فرینکلن ڈیلانو روز ویلٹ نے 1932ء وچ صدارتی انتخابات جیتنے دے بعد اس ضمن وچ اک نواں منصوبہ بنایا تے اس توں معیشت وچ حکومتی مداخلت بڑھی۔
1941ء تک امریکی قوم اس عظیم مندی دے اثرات توں پوری طرح باہر نہ آسکیا سی کہپرل ہاربر اُتے ہونے والے حملے دی وجہ توں امریکا نوں فیر اتحادی افواج دا نال دینا پيا۔ دوسری جنگ عظیم امریکی تریخ دی سب توں مہنگی جنگ اے لیکن اس دی وجہ توں امریکی معیشت نوں بہت سہارا ملیا کیونجے جنگی مال دی طلب کيتی وجہ توں نويں ملازمتاں پیدا ہوئیاں تے خواتین نوں وی پہلی بار ملازمتاں وچ حصہ ملا۔ جنگ دے دوران وچ سائنسداناں نے امریکا دی وفاقی حکومت نوں دنیا دی پہلیایٹمی طاقت بنانے دے لئی شب و روز کم کيتا۔ یورپ وچ اس جنگ دے خاتمے دے بعد، امریکا نے جاپان دے دو شہراں ہیرو شیما تے ناگاساکی اُتے ایٹم بم گرائے تاکہ بقول امریکی انتظامیہ تےذرائع ابلاغ کے، "جنگ نوں مکمل طور اُتے ختم کيتا جاسکے"۔ ہیرو شیما تے ناگاساکی اُتے گرائے جانے والے ایٹم بم، دنیا دے دوسرے تے تیسرے ایٹم بم سن تے تاحال ایہ کسی حکومت کیتی طرف نال جنگ وچ استعمال کیتے جانے دی واحد مثالیاں نيں۔[۱۵]
اس دے فورا بعد،2 ستمبر1945ء وچ جاپان نے ہتھیار ڈال دتے تے دوسری جنگ عظیم دا مکمل خاتمہ ہوئے گیا۔
یورپ چ 1914 چ جدوں پہلی وڈی لڑائی چھڑی تے امریکا کسے دا ساتھی نیئں سی پر 1917 چ اونےبرطانیہ تے فرانس ولوں لڑائی چ چھال مار دتی تے اے لڑائی جت لئی۔ جنرل پرشنگ امریکی فوجاں دا کمانڈر سی تے ایس لڑائی وچ 116,708 امریکی فوجی مارے گۓ۔ امریکی صدرووڈرو ولسن نے 1919 وجپیرس وج ہونوالی امن کانفرنس وچ اگے ودھواں کم کیتا پر لڑائی دے مگروں امریکی کانگرس نے ناں ای ورسائی دے ایگریمنٹ نوں منیا ناں ای لیگ اف نیشنز دا سنگی بنی۔ 1920 تے 30 وریاں چ امریکی کم کاج چ وی اتار چڑھاؤ آندے ریۓ۔
دوجی وڈی لڑائی جدوں ٹری تے امریکا سب توں وکھ سی پر اوہ مارچ 1941 توں اتحادیاں نوں اوہناں دی لوڑ دا سمان دے ریا سی۔ جدونجپان نےپرل ہاربر تے ہلہ بولیا تے امریکا وی لڑائی چ آکیا۔ جرمنی نے وی امریکا دے خلاف لڑائی دا ہوکا دتا۔ امریکا دے آن نال لڑائیبرطانیہ تے اودھے سنگیاں نیں جت لئی۔ امریکا دے ایس لڑائی وچ 416,800 فوجی مارے گۓ۔ امریکا نےجپان دے دو شہراںہیروشیما تےناگاساکی تےایٹم بم مارے۔ امریکا ایس لڑائی وچ کلا دیس سی جیہڑ جوکھے فیدے وچ ریا تے ایس لڑائی باجوں امیر تے تکڑا بنیا۔ ایس لڑائی نے امریکا نوں دنیا دی دو وڈی طاقتاں وچوں اک بنایا۔ امریکا دا پسار سارے جگ تے بن گیا۔ 1945 وچ سان فرانسسکو وچ یونائیثڈ نیشںز دا چارٹر دنیا سامنے آیا جیہڑا لڑائی مگروں لاگو ہویا۔
دوجی وڈی لڑائی مگروں دنیا نے امریکا تےسوویت یونین دے وشکار دنیا تے اپنی چودھراہٹ لئی کئی تھاوانواں تے لفڑے ویکھے۔ امریکیاں نے یورپ چ اپنے سنگیاں نال رل کے اک فوجی جٹنیٹو بنایا سوویت یونین نے اپنے سنگیاں نال رل کے وارسا پیکٹ بنایا۔ امریکا تے سوویت یونین آپ تے ناں لڑے پر دوجے دیساں نوں اپنے فیدے لئی لڑاندے رۓ۔ 1950–53 وچکوریا دی لڑائی وچکوریا وچ امریکی فوجی اتلے کوریا تے چینی فوجاں نال لڑے۔ امریکیاں نے دوجے دیساں تے اجیجے تیجی دنیا دے دیساں وچ کمیونسٹ سوچاں نوں دبان لئی اپنی ٹل لائی۔
امریکا وچ کالے تے چٹے لوکاں دے وچکار پرانی ان بن سی تے ایہکو کلکس کلان دی شکل وچ کالیاں نوں تنگ کر رہی سی ۔ کالیاں نوں افریقی امریکی وی کہیا جاندا اے ، ایہناں نے وی اپنے حقاں لئی کوششاں کیتیاں ۔مارٹن لوتھر کنگ تے روزا پارکس کالے امریکیاں دے آگو سن۔سوویت یونین دایوری گیگرین جدوں خلا وچ گیا تے امریکی صدر جان ایف کینیڈی نے آکھیا جے امریکا سب توں پیلے اپنا بندا چند ول ٹوریگا۔ تے 1969 نوں اے گل سچی ہوگئی۔ امریکی صدر کینیڈی نوں 1963 وچ قتل کردتا گیا۔
امریکی صدر جانسن تےرچرڈ نکسن دکھنی چڑھدے ایشیاء وچ امریکی پسار نوں ودھاندیاں ہویاںویت نام دی لڑائی چھیڑدیندے نیں جیہڑی امریکا دی ہار تے مکدی اے۔ 1974 وچ نکسن نوں نیاۓ نوں روکن تے اپنے حد نوں ٹپن تے صدر دا عہدہ چھڈنا پیندا اے۔ جمی کارٹر ویلے امریکا ایران نال ای اپنے رپھڑاں وچ پھسیا ریا۔ امریکی سیاست رونلڈ ریگن دے صدر بنن نال اک نواں موڑ مڑدی اے تے امریکا تے سوویت یونین وشکارٹھنڈی لڑائیافغانستان چسوویت یونین دی ہار تے مکدی اے۔
جنگ عظیم دے خاتمے اُتے ریاست ہائے متحدہ تے سوویت یونین سپر پاور بن دے ابھرے تے انہاں دے درمیان وچ جاری کشمکش نے سرد جنگ دا روپ اختیار کر ليا۔ امریکا نے عوام دی آزادی تے سرمایہ داری نوں فروغ دتا جدوں کہ سوویت یونین نے کمیونزم تے مرکزی منصوبہ شدہ معیشت نوں پروان چڑھایا۔ اس دا نتیجہ کئی بالواسطہ جنگاں دی صورت وچ نکلیا جنہاں وچ کوریا دی جنگ تے ویت نام، کیوبین میزائل بحران تے سوویت یونین دی افغانستان دے نال جنگ شامل نيں۔
اس اندازے دی بنیاد اُتے کہ ریاست ہائے متحدہ خلائی ریس وچ بہت پِچھے رہ گیا اے، دی وجہ توں سکولاں دی سطح اُتے سائنس تے ریاضی دی مہارت وچ اضافے دے سلسلے وچ حکومت نے بوہت سارے اقدامات اٹھائے۔ صدرجان ایف کینیڈی نے 1960ء وچ اعلان کيتا کہ اوہ چاند اُتے پہلا آدمی بھیجاں گے تے 1969ء تک ایہ وی مکمل ہوئے گیا۔
اسی دوران وچ امریکی معاشرہ معاشی پھیلاؤ دے متناسب دور توں گزریا۔ نال ہی نال عوام وچ شعور بیدار ہويا تے مختلف تفریقاں دے لئی افریقی امریکی مثلامارٹن لوتھر کنگ جونیئر نمایاں نيں۔ اس دے نتیجے وچ جم کرو قوانین نوں جنوبی ریاستاں وچ ختم کر دتا گیا۔
1991ء وچ سوویت یونین دے زوال دے بعد امریکا نے دوسرے ملکاں دیاں جنگاں جداں کہ خلیجی جنگ، وچ مداخلت جاری رکھی۔ امریکا ہن دنیا دی واحد سپر پاور اے۔
11 ستمبر2001ء نوں القاعدہ دے انیس ارکان نے چار کمرشل ہوائی جہازاں نوں اغوا کر ليا۔ (بقول امریکا دے ) دو جہازاں نوں نیو یارک شہر وچ ورلڈ ٹریڈ سینٹر دے جڑواں ٹاوراں توں ٹکرا دتا گیا تے تیسرا جہاز پینٹاگون، واشنگٹن ڈی سی توں ٹکرا کے تباہ کيتا گیا۔ چوتھا جہاز ہائی جیکرز تے مسافراں دے درمیان وچ جنگ کيتی وجہ توں شانکسول، پینسلوانیا وچ تباہ ہويا۔ ایہ وی کہیا جاندا اے کہ چوتھا جہاز اغوا ہوجانے دے بعد امریکی جنگی طیارےآں نے خود ہی کسی ہور ممکنہ حملے دے خوف توں مار گرایا۔نائن الیون دے حملےآں دے بعد، امریکاخارجہ پالیسیدہشت گردی دی عالمی صورت حال اُتے مرکوز ہوئے گئی۔ جواب دے طور اُتےجارج ڈبلیو بش دی زیر صدارت، امریکی حکومت نے دہشت گردی دے خلاف جنگ وچ بہت سارے فوجی تے قانونی آپریشن شروع کیتے۔دہشت گردی دے خلاف جنگ8 اکتوبر 2001ء وچ شروع ہوئی جدوں امریکا دی سربراہی وچ افغانستان وچ طالبان حکومت دے خلاف فوجی کارروائی شروع ہوئی تاکہ القاعدہ دی تنظیم تے اس دے لیڈراں نوں باہر کڈیا جائے۔ 11 ستمبر دے واقعات نے امریکی تحفظ دے خلاف ہونے والے کسی وی واقعے دے خلاف پیشگی حملےآں دی پالیسی نوں جنم دتا جسنوں بش ڈاکٹرائن دے ناں توں جانیا جاندا اے۔
2002ء نوں قوم توں خطاب دے دوران، صدر جارج ڈبلیو بش نے شمالی کوریا، عراق تے ایران نوں برائی دا محور قرار دتا تے دسیا کہ ایہ ملکاں امریکا تے اس دے اتحادیاں دے خلاف وڈا خطرہ نيں۔ ايسے سال امریکا نے عراق وچ حکومت کیتی تبدیلی دے اشارے دینا شروع کردتے۔اقوام متحدہ دی کئی قرارداں دی ناکامی تےصدام حسین دی طرف توں ہتھیار سُٹن توں انکار دے بعد امریکا تے اس دے اتحادیاں نے مارچ2003ء وچ عراق اُتے حملہ کر دتا۔ اس حملے دے جواز دے طور اُتے امریکی حکومت نے کہیا کہ عراق دے پاس وسیع پیمانے اُتے تباہی پھیلانے والے ہتھیاراں دا ذخیرہ اے تے ایہ ایٹمی ہتھیاراں دے حصول دے لئی تگ و دو کر رہیا اے۔ جنگ دے بعد بوہت گھٹ مقدار وچ غیر ایٹمی ہتھیاراں دے چند ذخیرے ملے تے اس دے بعد امریکی حکومت نے اقرار کيتا کہ انہاں نے غلط جاسوسی اطلاعات اُتے حملہ کيتا سی۔
امریکی ذرائع ابلاغ آئین دے تحت شہریاں نوں ترمیم 1 تا 5 دے تحت حاصلانسانی حقوق دا ذکر فخریہ کردے نيں۔ البتہ امریکی عدالتاں دے کئی فیصلے انہاں ترامیم دا لحاظ نئيں کردے۔[۱۶]امریکی عدالت عظمیٰ دا حکم اے کہ جے حکومتقومی سلامتی دا خدشہ دسے تاں کوئی امریکی عدالت کسی شخص دی فریاد نئيں سُن سکدی۔[۱۷]
ریاست ہائے متحدہ دنیا دی سب توں زیادہ عرصہ تک قائم رہنے والی آئینی جمہوریہ اے جس دا آئین دنیا دا سب توں پرانا تے مکمل طور اُتے تحریری اے۔ اس دی حکومت دا انحصار کانگریسی نظام دے تحت نمائندہ جمہوریت اُتے اے جو آئین دے تحت اختیارات دی حامل ہُندی اے۔ اُتے ایہ کوئی عام نمائندہ جمہوریت نئيں اے بلکہ اس وچ اکثریت نوں اقلیت دے حقوق دے لئی آئینی طور اُتے پابند کيتا گیا اے۔ حکومت تن سطحی اے، وفاقی، ریاستی تے مقامی۔ انہاں تِناں سطحاں دے اراکین دا انتخاب یا تاں رائے دہندگان دےخفیہ ووٹ توں یا فیر دوسرے منتخب اراکین دی طرف توں نامزدگی دی مدد توں ہُندا اے۔ ایگزیکٹو تے قانون ساز دفاتر دا فیصلہ شہریاں دی طرف توں انہاں دے متعلقہ حلفےآں وچ اجتماعی ووٹ توں کيتا جاندا اے، عدلیہ تے کابینہ دی سطح دے دفاتر نوں ایگزیکٹو برانچ نامزد کردی اے تے مقننہ انہاں نوں منظور کردی اے۔ کچھ ریاستاں وچ عدلیہ دی نشستاں عام انتخابات توں اُتے کيتیاں جاندیاں نيں۔
وفاقی حکومت تن شاخاں توں مل کے بندی اے جنہاں دی تشکیل اک دوسرے دے اختیارات اُتے چیک اینڈ بیلنس دی خاطر کيتی گئی اے:
مقننہ: کانگریس جو سینیٹ تے ہاؤس آف ریپریزنٹیٹوز ( ایوان نمائیندگان ) توں مل کے بندی اے تے ایہ وفاقی قوانین بناندی اے، اعلان جنگ کردی اے، معاہداں دی منظوری دیندی اے تے اسنوں مواخذے دا اختیار وی حاصل اے۔
ایگزیکٹوز: صدر، جو سینیٹ دی رضامندی دے نال کابینہ تے ہور افسران دی نامزدگی کردا اے، وفاقی قوانین دی دیکھ بھال تے انہاں دی بالادستی قائم کردا اے، بلاں نوں مسترد کر سکدا اے تے فوج دا کمانڈر انہاں چیف وی ہُندا اے
عدلیہ: سپریم کورٹ تے زیريں وفاقی عدالتاں جنہاں دے ججاں دا تعین صدر سینیٹ دی منظوری توں کردا اے، جو قوانین دی تشریح کردے نيں تے آئین دے تحت انہاں دی معیاد مقرر کردے نيں تے اوہ قوانین جو غیر آئینی ہوئے گئے ہون، انہاں نوں ختم وی کرسکدے نيں۔
امریکی کانگریس دو ایواناں اُتے مشتمل مقننہ اے۔ ایوانِ نمائندگان( ہاؤس آف رپریزنٹیٹوز) دے ارکان دی تعداد 435 اے، ہر اک وکھ ضلعے دی نمائندگی دو سال دے لئی کردا اے۔ ہر ریاست نوں اس دی آبادی دی شرح توں سیٹاں دی تعداد ملدی اے۔ آبادی دا تعین ہر دس سال بعد وچ سر نوء کيتا جاندا اے۔ ہر ریاست نوں گھٹ توں گھٹ اک نمائندے دی اجازت ہُندی اے: ست ریاستاں دے اک اک نمائندے نيں، کیلیفورنیا دے نمائندگان دی تعداد سب توں زیادہ 53 اے۔ ہر ریاست دے دو سینیٹر ہُندے نيں جو ریاستی سطح اُتے چھ سال دے لئی منتخب ہُندے ہیںْ۔ اک تہائی سینیٹ دے انتخابات ہر دوسرے سال منعقد ہُندے نيں۔
ریاست ہائے متحدہ دا آئین امریکی نظام وچ سب توں اعلیٰ قانونی دستاویز اے تے اسنوں سماجی معاہدہ وی سمجھیا جاسکدا اے جو امریکی شہریاں تے انہاں دی حکومت دے وچکار اے۔ وفاقی تے ریاستی حکومت دے تمام قوانین اُتےنظر ثانی کيتی جاندی اے جو کسی طور اُتے وی آئین دے خلاف ہاں تے عدلیہ انہاں نوں ختم وی کرسکدی اے۔ آئین اک زندہ دستاویز اے تے اس وچ ترمیم کئی طریقےآں نال کیندی جاسکدی اے لیکن اس دی بہر طور منظوری ریاستی اکثریت ہی دیندی اے۔ ہن تک آئین وچ 27 بار ترمیم دی جاچکی اے۔ آخری ترمیم 1992ء وچ کيتی گئی۔آئین وچ آزادی دی ضمانت دتی گئی اے لیکن اس دے نال ہی حقوق دی وی وضاحت موجود اے تے ہور ترامیم وی جنہاں وچ آزادئ اظہار رائے، مذہب، پریس دی آزادی، منصفانہ عدالدی کارروائی، ہتھیار رکھنا تے انہاں دا استعمال، ووٹ دا حق تے غریباں دے حقوق شامل نيں۔ اُتے انہاں قوانین نوں کس حد تک استعمال کيتا جا ئے، قابل بحث گل اے۔ آئین اک عوامی طرز دی حکومت کیتی ضمانت دیندا اے لیکن اس دی بوہت گھٹ وضاحت کيتی گئی اے۔
امریکی سیاست اُتے ریپبلک تے ڈیمو کریٹک پارٹی دے اثرات بہت گہرے نيں تے انہاں جماعتاں دی حکمرانی اے۔ وفاقی، ریاستی تے نچلے درجےآں دی حکومت وچ انہاں پارٹیاں دی اکثریت موجود اے۔ آزاد امیدوار نچلے درجےآں اُتے بہتر کم کرسکدے نيں اگرچہ انہاں دی کچھ مقدار سینیٹ تے ایوان نمائیندگان (ہاؤس آف ریپریزنٹیٹوز ) وچ وی موجود اے۔ امریکی سیاسی کلچر دے مطابق ری پبلک پارٹی نوں سجے بازو دی جماعت یا قدامت پرست جماعت کہیا جاندا اے جدوں کہ ڈیمو کریٹک پارٹی نوں کھبے بازو دی جماعت یا آزاد خیال جماعت کہیا جاندا اے۔ اُتے پارٹیاں دے حجم تے انہاں دے قوانین وچ لچک دی وجہ توں دونے پارٹیاں دے اراکین دی رائے بہت مرتبہ پارٹی توں مختلف وی ہوئے جاندی اے تے آپ محض پارٹی دے ناں دی وجہ توں اس دے رائے دا اندازہ نئيں لگیا سکدے۔
2001ء توں امریکی صدرجارج ڈبلیوبش اک ری پبلکن صدر سن ۔ تے 2006ء دے وسط مدتی انتخابات دے دوران وچ ڈیمو کریٹس کو، 1994ء دے بعد دونے ایواناں وچ پہلی بار اکثریت حاصل ہوئی اے۔
امریکا نے برطانوی بادشاہت توں بغاوت دے بعد ملک دی بنیاد جمہوریت اُتے رکھی اُتے ووٹ دا حق صرف زمیندار مرداں نوں دتا گیا۔ آئین وچ ترامیم دے ذریعہ عوام نوں بنیادی حقوق دتے گئے۔ اس دے بعد 1920ء وچ خواتین نوں وی ووٹ دا حق دے دتا گیا تے فیر 1950ء دی دہائی وچ حقوق دی تحریک دے بعد کالاں نوں وی ووٹ دا حق مل گیا۔ فیر 2008ء وچ اک کالا امریکی صدر، باراک حسین اوباما، منتخب ہويا۔ اُتے 2001ء دے واقعات دے بعد امریکی سرکار بوہت سارے ایداں دے قوانین بنا چکيتی سی جس وچ عوام دے حقوق سلب کیتے جاندے رہے۔ حتٰی کہ 2013ء وچ کالے صدر دے دور حکومت وچ سابق امریکی صدرجمی کارٹر نوں ایہ کہنا پيا کہ اج ملک وچ عملی جمہورت موجود ننيں۔[۱۸]
America does not have a functioning democracy at this point in time
امریکا 2,959,064 مربع میل ( (7,663,941 مربع کلومیٹر)تھاں تے پھیلیا ہویا اے۔ ایہ تھاں نال دنیا وچ روس تے کینیڈا مگروں تے چین توں تھلے یا اتے تیجے یا چوتھے نمبر تے آندا اے۔وڈا سمندر اوقیانوس دے کنڈے دے تھاں چڑھدے ولپائیڈمونٹ دے اجے نیویں تھاں وچ پلٹدے نیں۔اپلیچیئن پہاڑ چڑھدے سمندری کنڈیاں نوں وڈیاں جھیلاں تے وشکارلے لیندے گھآ دے ویہڑیاں توں وکھرا کردے نیں۔ مسسسپی مسوری دریائی پربندھ دنیا دا چوتھا وڈا پربندھ دیس دے وشکاروں اتر توں دکھن ول لنگھدا اے۔ پدھرے ودھیاپریرے والےوڈے ویہڑےراکی تک جاندے نیں۔ راکی دیس دے اتر توں دکھن تک پھیلیا اک اچا پہاڑی سلسلہ اے جیہڑاکولوراڈو وچ 14,000 فٹ (4,300 میٹر) دی اچائی تک اپڑدا اے۔ ہور چڑھدے ول گریٹ بیسن اے تےچیہواہو تےموجاو دی روئیاں نیں۔ سیرانیوادا تے کیسکیڈ دے پربت دھارے پیسیفک کنڈے نال نیں تے 14000 فٹ تک اپڑدے نیں۔الاسکا دا صوبا وکھرا اے تے درمیان وچکینیڈا اے۔ الاسکا 663,268 مربع میل (1,717,856 مربع کلومیٹر) دے رقبے نال سبھ توں وڈا اے۔ ہوائی جزیرہ جٹبحرالکاہل وچ اتلے امریکا دے لیندے دکھن ول 10,931 مربع کلومیٹر تے پھیلیا ہویا اے۔
امریکہ وچ بوٹیاں دیاں 17,000 ونڈاں نیں تے 1,800 پھلاں دیاں ونڈاں ہوائی وچ نیں۔ امریکا وچ 400 دے نیڑے ممالک 750 پنچھی تے 500 کرلے ڈڈو نیں۔ 91,000 کیڑۓمکوڑیاں دیا ونڈاں نیں۔ 58 نیشنل پارک یا رکھ نیں۔ امریکی سرکار دیس دے 28.8% تھاں دی مالک اے۔ چوکھا سارا تھاں بچایا گیا اے کج گیس یا تیل کڈن لئی، چراگاہواںواں لئی کنکنی، لکڑ لئی پٹے تے دتا گیا اے۔ 2.4% تھاں فوج دے ورتن لئی اے۔
امریکہ دنیا دا سب توں پرانا دیسان دا رلیا جٹ اے۔ ایہ اک قنونی لوکراج ای تے ایہ لوکراج لوکاں دی پسند نال جنیا جاندا اے "جیدے وچ چوکھی لوکاں دے راج وچ تھوڑے لوکاں دے حقاں دا قنون راہوں بچا کیتا جاندا اے"۔ امریکی سرکار امریکی قنون تے چلدی اے جیہڑا امریکا دا ست توں منیا جان والا قنون اے۔ امریکی سرکار دے پربندھ وج اک عام امریکی تن سرکاران نال واہ پیندا اے: امریکی، صوبائی تے سب تون تھلڑی یاکاؤنٹی دے ناپ دی۔ سب توں تھلے والے اگوں کاؤنٹی تے ایس توں ہور تھلے دی پدھر دے وشکار ونڈی ہوندی اے۔
قنون بنان والے: ایہ امریکی کانگرس ایہ جیہڑی دو انگاں سینیٹ تے ووٹاں نال بنن والیاں نون رلا کے بندی اے۔ ایہدا کم قنون بنانا، لڑائی دی دس دینا، دوجے دیسان نال گل بات کرنا تے ٹریٹی کرنااے۔ ایدے کول پیسے خرچ کرن دا اختیار تے سرکار وچ بیٹھے کسے بندے نوں لان دا اختیار ہیگا اے۔
ایگزیکٹو: امریکی صدر امریکی سرکار چلان دا زمےوار، فوج دا کمانڈر تے کسے قنون نوں بنن توں پہلے ای روکن والا، اپنے وزیر (سینیٹ دی صلاح نال) چنن والا تے ہور سرکاری افسراں نوں چنن والا اے۔
امریکی سپریم کورٹ نال نئیں
انصاف کرن والی: امریکی سپریم کورٹ انصاف کرن دا سبھ توں وڈا امریکی ادارا اے۔ سپریم کورٹ تے تھلویں انصاف کرن والے اداریاں دے جج صدر سینیٹ کولوں پچھ کے چندا اے۔
امریکی کانگرس دے تھلویں انگ لئی 435 سنگی اپنے چنوتی والے ضلعے توں دو سال لئی چنے جاندے نیں۔ ایہ چنوتی ضلعے ہر دس ورے مگروں لوک گنتی نوں سامنے رکھ کے بدلے وی جاسکدے نیں۔ کیلیفورنیا وچ چوکھے لوکاں باجوں 53 کانگرس دے سنگی نیں۔ امریکی سینیٹ 100 سنگیاں نال بندی اے تے ہر صوبے توں دو بندے 6 سال لۓ جاندے نیں۔ سینیٹ وچ اک تہائی سنگی ہر دوجے سال بدلے جاندے نیں۔ امریکی صدر 4 سال لئی چنیا جاندا اے تے اوہ دوجی واری وی ہور چار سال لئی صدر بن سکدا اے۔ امریکی صدر سدے ووٹاں نال نئیں اک اچیچیے پربندھ چوں جیدے وچ ہر صوبے دے خاص ووٹ ہوندے نیں چنیا جاندا اے۔ امریکی سپریم کورٹ جیدا آگو چیف جسٹس ہوندا اے 9 ججاں تے ہوندی اے جیہڑے ساری عمر لی جنے جاندے نیں۔
امریکی صوبے وی تھوڑے بہت فرق نال اینج ای چلدے نیں صرفنیبراسکا دی اسمبلی اکو انگ تے اے۔ ہر صوبے دا گورنر سدے ووٹاں نال چنیا جاندا اے۔ امریکی قنون دا پہلا نمبر کسے انسان نوں بنا کسے وچ توں جیل وچ سٹن توں روکدا اے۔ قنون دا تیجا نمبر کسے عدالت وچ اپنا مقدمہ لڑن دا حق دیندا اے۔ قنون وچ تبدیلی لئي تن چوتھائی صوبیاں دی ہاں ہونی چائیدی اے۔ امریکی قنون وچ ہلے تک 27 واری تبدیلی ہوچکی اے۔
امریکہ وچ دو سیاسی پارٹیاں دا پربندھ چل ریا اے۔ اک اے ڈیموکریٹک پارٹی تے دوجی اے ریپبلکن پارٹی۔ امریکی سیاسی گل بات وچ ریپبلکن پارٹی نوں پرانی سوچاں والی تے ڈیموکریٹک پارٹی نوں نویاں سوچاں والی پارٹی سمجیا جاندا اے۔ 2008 دے چناؤ وچ ڈیموکریٹک پارٹی دابارک اوبامہ امریکا دا 44واں صدر بنیا۔ امریکا دے 29 صوبیاں دے گورنر ریپبلکن تے 20 ڈیموکریٹ نیں تے اک ازار اے۔
امریکی صدر امریکا فوجاں دا کمانڈر اے تے اوہی ایدے کمانڈر چندا اے۔ امریکی بچاؤ محکمہامریکی فوج،امریکی سمندری فوج،امریکی میرین، تےامریکی ہوائی فوج نوں چلاندا اے۔امریکہ توں باہر امریکا کول 865 فوجی تھانواں نیں۔ امریکا فوج دا خرچہ 2010 وچ $700 ڈالر سی جیہڑا پوری دنیا دے فوجی خرچے دا 43% بندا اے تے ایہ اگلے 14 دیساں دے فوجی خرچے نوں رلا کے وی ود اے۔ عراق توں آخری امریکی فوجی دسمبر 2011 وج واپس آگیا سی تے اوس لڑائی وچ 4,484 امریکی مارے گۓ سن۔ اپریل 2012 تک 90،000 امریکی فوجی افغانساتان وچ سن تے 4 اپریل 2012 تک 1,924 امریکی افغانساتان وچ مارے گۓ۔
امریکی لوکاں دی گنتی نوں پرکھن والے ادارے باجوں امریکا وچ 313,882,000 لوک وسدے نین جناں وچن 11.2ملین عیر قنونی نیں۔ 20ویں صدی وچ امریکی لوکاں دی گنتی وج چار گنا وادا ہویا 1900 وج اایہ 76ملین سی۔ لوک گنتی ناپ نالچین تےہندستان مگروں امریکا تیجا وڈا دیس اے۔ امیر دیساں وچ لوک کنتی تھوڑی ہورئی اے جد کے امریکا وج 1 نال ود رئی اے۔ 2011 وچ اک ملین تون ود لوک رشتے داری باجوں امریکا آے سب تون جوکھےمیکسیکو توں تے فیرچینہندستان تےفلپائن توں۔
16.3% یا 5کروڑ 5لکھ لوک ہسپانوی نیں یا لاطینی امریکا توں نیں۔ 2000 توں 2010 دے وشکار ہسپانوی لوکاں وچ 43% وادا ہویا۔ جد کے دوجے لوکاں وچ ایہ وادا صرف 4.9% سی۔ ہسپانوی زنانیاں دے بچے وی دوجیاں نسلاں دیاں زناںیاں نالوں چوکھے ہوندے نیں۔ اک ہسپانوی زنانی دے 2.4 کالی امریکی زنانی دے 2 تے گوری امریکی زنانی دے 1.8 نیانے ہوندے نیں۔ نکیاں نسلی ٹولیاں امریکی لوکاں دا 36.3% بندیاں نیں۔
82% امریکی شہراں یا شہراں دے نال ریندے نیں۔ 2008 وچ 273 شہراں دی لوک گنتی اک لکھ توں ود سی تے 9 شہراں دی گنتی دس لکھ توں ود سی۔ 4 شہراں (نیو یارک شہر ,لاس اینجلس,شکاگو, تےہیوسٹن) وچ 20 لکھ توں ود لوک وس رۓ سن۔ پاکستانی امریکی امریکی لوکاں دا 0.1% بندے نیں۔
امریکا 19ویں صدی دے انت توں سائینس تے ٹیکنالوجی وچ سارے دیساں توں اگے اے۔گراہم بل نے 1876 وچٹیلیفون بنایا۔تھامس ایلوا ایڈیسن نے فونوگراف،بلب تے فلم بنان والا کیمرہ بنایا۔نکولا ٹیسلا نے الٹرنیٹنگ کرنٹ، بجلی والی موٹر تے ریڈیو بنایا۔ رینزم ای اولڈ تےہنری فورڈ نے کارخانے وچ تیزی نل گڈیاں بنان دا ول کڈیا۔رائٹ برادران نے 1903 وچ پہلا انجن نال اڈن والا ہوائی جہاز بنایا۔ یورپ وچنازی جرمنی دے راج وچ آن باجوںاینریکو فرمی،ایلبرٹ آئینسٹائن، جان فان نیومان ورگے کئی منے پرمنے سینسدان یورپ توں نس کے امریکا آگۓ۔ دوسری وڈی لڑائی وچ امریکا نے ایٹم بم بنایا تے جپان تے ورتیا وی۔ زمین توں باہر خلا وچ جان دی دوڑ وچ کمپیوٹر تے سائینس وچ کئی نویاں شیواں آیاں۔آئی بی ایم،ایپل،مائیکروسوفٹ ورگیاں کمپنیاں نیںکمپیوٹر نوں عام تے زندگی دی لوڑ بنادتا۔انٹرنیٹ دے بنان وچ امریکا دا وڈا ہتھ اے۔ اپریل 2010 تک 68%تک امریکی گھراں وچ براڈبینڈ انٹرنیٹ ورتیا جاریا اے۔
نویاں چیزاں دی کھوج تے بنان وچ پرائیویٹ انگ دا حصہ 64% اے تے سائینسی کھوج تے لباں وچ امریکا پوری دنیا وچ سب توں اگے اے۔
امریکا وچ عام پڑھائی لئی صوبے تے لوکل سرکاراں زمےوار نیں تے امریکا دا پڑھائی دا محکمہ ایہناں وں راہ وی دسدا اے تے پیسے وی دیندا اے۔ امریکی جواکاں نوں 6 یا 7 ورے دا ہون توں لے کے 16 یا 18 ورے دی عمر تک لازمی سکول جانا پیندا اے۔ امریکا وچ پڑھائی دے ودیا کالج تے یونیورسٹیاں نیں۔ 13 توں 15 امریکی کالج تے یونیورسٹیاں دنیا دیاں چوٹی دیاں 20 کالج یونیورسٹیاں وج آندیاں نیں۔ امریکا وچ 99٪ لوک پڑھے لکھے نے تے اینج امریکا دنیا وچ 12ویں نمبر تے اے۔
امریکہ وچ جین دی عمر 78.4 ورے ہوسکدی اے جیہڑی 221 دیساں وچ 50ویں نمبر تے آندی اے۔ امریکا وچ موٹیاں دی گنتی ودن تے دوجے دیساں وچ صحت دا ناپ ودیا ہون تے ایہ نمبر تلے آیا اے 1987 وچ امریکا دا نمبر 11واں سی۔ امریکی لوکاں دا تیجا حصہ موٹا اے۔ موٹاپے توں شوگر دا روک وی ود ریا اے۔ جمن ویلے امریکا وچ اک ہزار وچوں 6.06 نیانے مرجاندے نیں تے ایہ 222 دیساں وچوں امریکا دا نمبر 176واں اے۔
امریکا اپنے قنون دے مطابق اک سیکولر دیس اے ۔ ایہقنون ہر اک نوں اوہدی مذہبی ازادی دیندا اے تے ایتھے کوئی مزہبی سرکار نئیں چل سکدی ۔ 2007 دی اک پچ پرتیت وچ ایہ پتہ چلیا اے جے 78.4% امریکی موہب نوں مندے نیں 1990 وچ 86.4% امریکی مزہب نوں مندے سن۔ 51.3% امریکی پروٹسٹنٹ نیں تے 23.9% رومن کیتھولک نیں۔ ایوینگلیکلزم نون منن والے 26.3% بندے نیں۔ عیسائیت دے مگروں یہودیت (1.7%)،بدھ مت (0.7%), اسلام (0.6%), ہندومت (0.4%) تے یونیٹیرین یونیورسلزم (0.3%) نیں۔ 16.1% امریکی ا وی کیندے نین جے اوہ کسے مذہب نوں نئیں مندے۔
امریکا دی کوئی سرکاری بولی نئیں پر سرکاری طور تےانگریزی ای ورتی جاندی اے۔ 2010 وچ 23 کروڑ لوکاں نے جیہڑے 5 وریاں توں اپر دے سن تے ایہ امریکی لوکاں دا 80% بندے نیں ایہ دسیا جے اوہ گھر وچانگریزی ای بولدے نیں۔ 12% لوک گھراں وچ ہسپانوی بولدے نیں تے ایہ دوجی سب تون جوکھی بولی جان والی تے سکھائی جان والی بولی اے۔ امریکی صوبےہوائی وچانگریزی تےہوائی بولی سرکاری بولیاں نیں۔نیو میکسیکو وچانگریزی نالہسپانوی تےلوئزیانا وچانگریزی نالفرانسیسی وی ورتی جاندی اے۔
18 سال توں اتے دے 58% امریکی 2007 دی گنتی باجوں ویاۓ ہوۓ سن۔ 6% بیوا، 10% نوں طلاق ہوئی سی تے 25% نے کدے ویاہ نئیں کیتا سی[۲۰]۔ زنانیاں کراں توں باہر کم کردیاں نیں تے چوکھیاں کول بی اے دی ڈگری ہوندی اے[۲۱]۔ اکو جنس وچ ویاہ دا رپھڑ وی پیا ہویا اے۔ 19ورے تک دیاں زنانیاں وچ بجے جمن دا ناپ 1000 وچ 79.8 اے[۲۲] جیہڑا کے چوکھا اے۔
امریکہ ان گنت رہتلاں والی قوم اے جتھے کئی نسلی ٹولیاں رواج تے ریتلاں نیں[۲۳][۲۴]۔ پرانے اصلی امریکیاں نوں چھڈ کے باقی سارے امریکی یا اوہناں دے پرکھ پچھلیاں 5 صدیاں وچ دوجے دیساں وچوں آۓ نیں[۲۵]۔ امریکا دی چلدی رہتل لیندی رہتل یا یورپی رہتل اے جینوں یورپی مہاجر اپنے نال لیاۓ پر کالے افریقیاں دا رنگ وی ایس رہتل وچ دسدا اے[۲۶][۲۷]۔ ایشیاء تے لاطینی امریکا دے ہن آنوالے لوکاں تے ایتھے ہون والے نیانیاں نیں ایہنوں اپنے رنگ دتے نیں۔ امریکا اک ایہوجیا پانڈا اے جیدےوچ جو وی آیا پگھل کے ہور ای بن گیا اصلی ناں ریا۔ اوہ امریکی بن گیا۔
امریکہ پوری دنیا وج کسے بندے نوں سب توں زیادہ ازادی دین والا دیس اے[۲۸]۔ امریکی سفنہ ساری دنیا توں لوکاں نوں اپنے ول کھچدا اے ۔ امریکی رہتل سخت کم کرکے اتے جان ، امیر ہون تے قنون دے دیرے دے اندر ریندیاں ہویاں جو تسیں کرنا چاہو کرن دی ازادی دیندی اے۔ ایہو ای امریکی سفنہ اے[۲۹]۔ عام امریکی رہتل وچ کوئی زات برادری نئیں[۳۰] ۔ پڑھے لکھے لوکاں نوں امریکا وچ اچی نیویاں ٹولیاں سماج بولی تے ہور ریتاں توں دسدیاں نیں۔ کم یا کمائی توں وی بندے نوں کدے ناپیا جاندا اے۔ پر عام جیون لنگانا تے وشکارلے تھاں تے ہونا چنگی گل سمجی جاندی اے۔
دنیا دی پہلی فلم 1894 وچتھامس ایڈیسن دی مشین نوں ورتدیاں ہویاںنیو یارک شہر وچ چلی تے اگلے دہاکے وچ امریکا فلماں دے کاروبار وج دنیا وج اگے آگیا۔ امریکی فلماں بنن دی وڈی تھاں امریکی صوبےکیلیفورنیا وچ ہولی وڈ اے۔ ڈائریکٹر ڈی ڈبلیو گرفتھ نے فلم بنان دی بولی تے ول سوچے جان وائن تےمرلن منرو ورگے ایکٹراں نے ایہنوں مشہوری دتی۔والٹ ڈزنی ورگے لوکاں نے کارٹون فلماں دے راہیں کاروبار دے نویں ول کڈے۔ ہولی وڈ دے سٹودیواں وچ ونسونیاں تے منیاں پرمنیاں فلماں بنیاں۔ ریڈوی تے ٹی وی امریکی لوکاں دے واوا ویلہ لیلیندے نیں۔
18ویں تے 19ویں صدی دے امریکی ساہت تے آرٹ یورپ دی دین سن۔ امریکی لکھت دے موڈینتھانیل ہاتھورنایڈگر ایلن پو تےہنری ڈیوڈ تھوریو سن۔مارک ٹوین تےوالٹ وہٹمین 19ویں صدی دے دوجے حصے وچ امریکا دے منے پرمنے لکھاری سن۔ایملی ڈکنسن اپنے ویلے وچ تے گمنام سی پر مرن مکرون اوہنوں چوکھی مانتا لبی۔ ہرمن میلول دی ( Moby-Dick) تےمارک ٹوین دی (The Adventures of Huckleberry Finn) ودیا امریکی ناولان وچ کنے جاندے نیں۔
11 امریکی لکھاریاں نیں ساہت دانوبل انعام جتیا اے تےولیم فاکنرارنسٹ ہیمنگو ے تےٹونی موریسن 20ویں صدی دے وڈے لکھاریاں چوں گنے جاندے نیں۔ تھوریو تےرالف والڈو ایمرسن نے امریکا وچ فلسفیانہ سوچاں دی نیو رکھی۔ اک کم کرن والے امریکا نوں اپنے ورگے فلسفیاں دی لوڑ سی تے اینجولیم جیمز تےجان ڈیوی ایہوجی فلاسفی امریکیاں اگے رکھدے نیں۔
امریکی کھانے یورپی دیسان دی کھانیان ورگے ای نیں۔ کنکآلو مکی تے گوشت عام نیں۔ پزا ہیمبرگر ہاٹ ڈاگز چپس چھیتی لب جان والے کھانے نیں۔ کوکاکولا تے پیپسی کولا اوہ امریکی شربت نیں جنان دی ساری دنیا وج مانگ اے۔ ایناں شیوان نال امریکی دنیا وچ سب تون جوکھے موٹے وی ہورے نیں۔
اولمپک کھیڈاں وچ سب توں وکھے ٹکے جتنوالامائیکل فیلپس
بیس بال نوں امریکا وچ سب توں چوکھا پسند کیتا جاندا اے۔ ایس دے مگروںفٹ بالباسکٹ بال برف ہاکی دی واری اندی اے۔ باکسنگ تے گھڑدوڑ کدے کلیان کھیڈیاں جان والیاں کھیداں وج اگے سن پر ہنگالف تے گڈیاں دی ریس ایناں توں گے نیں۔ 8 اولمپک کھیڈاں امریکا وج ہوچکیاں نیں۔ کرمیاں وچ ہون والیاں اولمپک کھیڈاں وچ امریکیاں نے 2,301 یعنی دنیا وچ سب توں زیادہ ٹکے لے جکے نیں۔ سردیاں دیاں اولمپک کھیدان وچ امریکیاں نے دوجے نمبر 253 ٹکے جتے۔
امریکا دا دنیا بھر وچ وسیع معاشی، سیاسی تے فوجی اثر اے جس دی وجہ توں اس دی خارجہ پالیسی دنیا بھر وچ مباحثاں دا اک پسندیدہ موضوع اے۔ تقریباً تمام ملکاں دے سفارت خانے واشنگٹن ڈی سی وچ موجود نيں تے قونصل خانے پورے ملک وچ موجود ہُندے نيں۔ اُتے کیوبا، ایران،شمالی کوریا تے سوڈان دے امریکا دے نال کوئی خاص سفارتی تعلقات نئيں نيں۔ امریکا اقوام متحدہ دا بانی رکن اے تے اسنوںسلامتی کونسل وچ مستقل نشست وی ملی ہوئی اے تے اس دے علاوہ تے وی بوہت سارےبین الاقوامی ادارےآں دا وی رکن اے۔امریکا وچ فوجی معاملات وچ شہری کنٹرول دی طویل روایت موجود اے۔ محکمہ دفاع دا کمامریکی مسلح افواج نوں سنبھالنا اے جو بری، بحری، میرین کارپس تے فضائی افواج اُتے مشتمل اے۔ کوسٹ گارڈ زمانہ امن وچ محکمہ داخلہ دے ذمے اے تے دوران وچ جنگ ایہ بحری فوج دے ماتحت۔
امریکی فوج وچ چودہ لکھ افراد خدمات سر انجام دے رہے نيں تے کئی لکھ ہور افراد ریزور تے نیشنل گارڈز دی صورت وچ موجود نيں۔ فوجی خدمات سر انجام دینا اک رضاکارانہ فعل اے اُتے بعض اوقات عام لام بندی دے احکامات وی دتے جا سکدے نيں۔ امریکا دی فوج دنیا دی سب توں زیادہ طاقتور فوج اے۔ اس دا بجٹ وی دنیا بھر وچ سب توں زیادہ اے۔ امریکی فوجی بجٹ 2005 وچ امریکا دے بعد آنے والے چودہ ملکاں دے فوجی بجٹ توں زیادہ اے۔ مزے دی گل کہ امریکا دا فوجی بجٹ کل ملکی آمدنی دا صرف چار فیصد اے۔امریکی فوج دے زیر انتظام 700 توں زیادہ مراکز نيں۔ انٹارکٹیکا دے سوا دنیا دے ہر براعظم وچ اس دے فوجی مراکز موجود نيں۔
اٹھتالی ریاستاں، الاسکا تے ہوائی دے سوا، جو زمینی طور اُتے اک نال موجود نيں، مل کے کانٹیننٹل ریاست ہائے متحدہ کہلاندی نيں۔ کچھ ذرائع الاسکا نوں وی اس وچ شامل سمجھدے نيں کیونجے ایہ امریکا دی ہور ریاستاں توں تاں ہٹ کر اے لیکن اے براعظم شمالی امریکا دا حصہ ہی۔ ڈسٹرکٹ کولمبیا اس وچ شمار ہُندا اے۔ ہوائی، جسنوں پچاسواں ریاست کہیا جاندا اے، بحرالکاہل وچ جزیرے دی اک پٹی دی صورت وچ اے۔
ریاست ہائے متحدہ دے پاس کئی ہور علاقے موجود نيں جنہاں وچ کولمبیا دی ڈسٹرکٹ وی شامل اے تے جتھے ملکی راجگڑھ واشنگٹن ڈی سی موجود اے تے اس دے علاوہ سمندر پار وی بہت سارے علاقے امریکا دا حصا نيں۔اس توں علاوہ وی کئی ریاستاں ایسیاں نيں جنہاں نے امریکا نال الحاق کیتا ہویا اے۔
امریکا وچ 17000 توں ودھ قسماں دے پودے تے درخت پائے جاندے نيں جنہاں وچوں 5000 صرف کیلیفورنیا وچ نيں۔ انہاں 5000 دنیا دے سب توں لمبے، سب توں بھاری تے سب توں پرانے درخت وی شامل نيں۔ امریکا دا ماحول خط استوائی ماحول توں لے کے ٹنڈرائی نوعیت دا اے تے اس وچ نباتات دیاں قسماں دنیا بھر دے کسی دوسرے ملک توں ودھ نيں۔ اگرچہ ہزاراں غیر ملکی نباتات دی وجہ توں اس ملک دی اپنی نباتات تے انساناں اُتے منفی اثرات واقع ہوئے نيں۔ 400 توں ودھممالیا، 700 توں ودھ پرندے، 500 ریپٹائل یعنی خزندے تے 90000 توں ودھ حشرات الازض نوں نوٹ کيتا جا چکيا اے۔
بوہت سارے جانور تے پودے خاص جگہاں تک محدود نيں تے بہت ساریاں انواع معدوم ہونے والی نيں۔ امریکا نے معدومیت دے خطرے توں دوچار انواع دے تحفظ دے لئی 1973 وچ قانون بنایا گیاہے کہ انہاں انواع نوں انہاں دے قدرتی ماحول وچ تحفظ دتا جائے۔
معدومیت دے خلاف تحفظ دے حوالے توں امریکی تریخ بہت پرانی اے۔ 1872 وچ دنیا دا پہلا نیشنل پارک ییلو سٹون وچ بنایا گیا۔ اس دے بعد ہن تک 57 ہور نیشنل پارک تے سینکڑاں ہور پارک تے جنگلات نوں اس ضمن وچ بنایا جا چکيا اے۔ ملک دے کچھ حصےآں نوں اس مقصد دے لئی مخصوص کر دتا اے کہ ادھر کوئی تبدیلی واقع نئيں کيتی جا سکدی۔ امریکی ماہی پروری تےجنگلی حیات دے محکمے نے خطرے وچ تے معدوم ہونے دے نیڑے موجود نسلاں نوں انہاں دے قدرتی ماحول وچ بچا کر وکھ کر دتا اے۔ اس دے نال امریکا دی حکومت 1020779 مربع میل دا علاقہ چلا رہی اے جو کل رقبے دا 28 % اے۔ اس زمین نوں پارکاں تے جنگلات دے لئی مختص کيتا گیا اے لیکن اس دا کچھ حصہ تیل تے گیس دی دریافت،کان کنی تے مویشیاں دے فارمز دے لئی وی استعمال ہُندا اے۔
امریکا دی معیشت دی تریخ دراصل اک کہانی اے جو نوآبادیاتی نظام دی معاشی ترقی توں شروع ہوئی تے ترقی کرکے ہن ویہہاں تے اکیہويں صدی وچ دنیا دی سب توں وڈی معاشی تے صنعتی طاقت بننے دی اے۔
ریاست ہائے متحدہ دا معاشی نظام مخلوط سرمایہ دارانہ معاشی نظام اے جس وچ کارپوریشناں، ہور پرائیوٹ فرماں تے افراد مل کے زیادہ تر مائیکرو اکنامک فیصلے کردے نيں تے حکومت اس سطح اُتے زیادہ مداخلت نئيں کردی اُتے بحیثیت مجموعی تمام سطحاں اُتے حکومت دا عمل دخل بہت زیادہ اے۔ ریاست ہائے متحدہ دے زیادہ تر کاروبار تے تجارت کارپوریشناں نئيں نيں تے انہاں دا کوئی پے رول نئيں اے بلکہ اوہ ذاتی ملکیت نيں۔
امریکا وچ اوسط گھریلو آمدنی 46326 ڈالر سالانہ اے تے 25 توں 64 سال دی عمر دے افراد دی اوسط سالانہ انفرادی آمدنی 32611 ڈالر اے۔
معاشی سرگرمیاں ملک وچ بہت زیادہ متفرق ہُندی نيں۔ نیو یارک شہر نوں ملک دی معاشی، چھپائی، نشر و اشاعت تے اشتہاراندی مرکز دی حیثیت اے جدوں کہلاس اینجلس نوں فلم تے ٹیلی ویژن دے لئی مشہور منیا جاندا اے۔سان فرانسسکو دی خلیج ٹیکنالوجی دے لئی بہت اہم اے۔ وسطیمغربی علاقہ اپنی بھاری صنعتاں دے لئی مشہور اے، ڈیٹرائیٹ امریکی موٹر گڈیاں دی صنعت دے لئی تاریخی اہمیت دا حامل اے تے شکاگو اپنے علاقے وچ تجارتی تے معاشی حوالے توں بہت اہم اے۔ جنوب مشرق وچ زراعت، سیاحت تے درختاں دی صنعت دے لئی مشہور اے کیونجے ایتھے معاوضے ملک دے ہور حصےآں توں نسبتا کم ہُندے نيں۔
امریکی معیشت دا زیادہ تر حصہ خدمات توں حاصل ہُندا اے جتھے کل افراد دا تن چوتھائی حصہ کم کردا اے۔ صنعتی زوال دی وجہ توں 2011ء وچ 22 ملین افراد حکومت دے ملازم سن تے صناعی وچ 11 ملین، جدوں کہ 1960ء وچ صورت حال اس دے برعکس سی۔[۳۸]
ملک دی معیشت دا بہت وڈا حصہ قدرتی ذرائع دی کثرت اے جداں کہ کوئلہ، تیل تے قیمتی دھاتاں۔ اُتے حالے تک ایہ ملک اپنی توانائی دے لئی زیادہ تر ہور ملکاں اُتے انحصار کردا اے۔ زراعت وچ مکئی، سورج مکھی، چاول تے گندم دی پیداوار دے لئی ایہ ملک پہلے نمبر اُتے اے۔ امریکا وچ سیاحت دی کافی وسیع صنعت موجود اے تے ایہ دنیا وچ تیسری نمبر اُتے آندی اے۔ اس دے علاوہ ہوائی جہازاں، سٹیل، ہتھیاراں تے الیکٹرانکس دی مصنوعات دی برآمد دے لئی امریکا دا بہت وڈا حصہ اے۔ کینیڈا امریکا دی بیرونی تجارت وچ انیس فیصد دے نال پہلے نمبر پے تے اس دے بعد چین، میکسیکو تے جاپان دے نمبر آندے نيں۔
امریکا وچفی کس آمدنی دا شمار دنیا دی سب توں زیادہ آمدنیاں وچوں ہُندا اے۔ اس دیفی کس آمدنیمغربی یورپ توں زیادہ اے۔ 1975ء توں ملکی منڈی دی حقیقی آمدنی تقریباً ساری دی ساری ویہہ فیصد خانداناں وچ پہنچکی اے ۔
امریکی معاشرے وچ سماجی طبقات دی تبدیلی یورپی، سکینڈے نیویا دے ملکاں تے کینیڈا توں کم اے۔ بعض ماہرین دے خیال وچ اس دی وجہ تعلیمی نظام اے۔ امریکی تعلیمی نظام وچ تعلیم دا خرچہ زیادہ تر ٹیکساں توں تے بقیہ حصہ حکومتی خزانے توں ادا کيتا جاندا اے۔ اس لئی امیر علاقےآں تے غریب علاقےآں دی تعلیم وچ زمین آسمان دا فرق پیدا ہوئے جاندا اے۔ اک سابقہفیڈرل ریزرو بورڈ دے چئیرمین ایلن گرین سپین دے مطابق ایہ آمدنیاں دا ایہ فرق تے لوکاں دا معاشی ترقی کرنے دی کم ہُندی ہوئی رفتار بالآخر اس پورے نظام نوں زمین بوس کر دے گی۔
امریکا اپنی سائنسی تے ٹیکنالوجی دی ایجادات دی وجہ توں تے نويں ایجاد ہونے والی مصنوعات دی پیداوار دے لئی بہت مشہور اے۔ تحقیق و ترویج دے لئی فنڈز دا 69% حصہ پرائیوٹ سیکٹر توں ملدا اے۔ دوسری جنگ عظیم وچ امریکا نے ایٹم بم دی ایجاد دے کم دی سربراہی دی تے نويں ایٹمی دور دی بنیاد قائم کيتی۔ سرد جنگ دے آغاز وچ امریکا نے خلائی سائنس تے ٹیکنالوجی وچ بہت کامیابیاں حاصل کيتیاں تےخلائی دوڑ دا آغاز وی کيتا۔ اس دوران وچ امریکا نے راکٹ، ہتھیاراں، مادی سائنساں، کمپیوٹراں تے ہور شعبےآں وچ ترقی کيتی۔ ٹیکنالوجی وچ ترقی دی معراج تب دکھادی دتی جدوں نیل آرم سٹرانگ نے پہلی بار جولائی 1969ء وچ اپالو 11 دی مدد توں چاند اُتے قدم رکھیا۔ ايسے طرح امریکا نے انٹرنیٹ تے اس توں پہلے آرپا نیٹ نوں وی بنایا۔ امریکا اپنے زیادہ تر انفراسٹرکچر نوں خود ہی کنٹرول کردا اے۔
سائنسی بالخصوص فزیالوجی تے میڈیسن وچ امریکیوں نے بہت زیادہ نوبل پرائز حاصل کیتے نيں۔ قومی ادارہ برائے صحت بائیو میڈیسن دے لئی امریکا دا مرکز اے تے پرائیوٹ فنڈ توں چلنے والا ادارہ سیلیرا جی نومکس نے انسانی جینیاتی پروجیکٹ دی تکمیل وچ بہت اہم کردار ادا کيتا اے۔ ہوابازی تے خلا دے لئی ناسا دا کردار بہت اہم اے۔ بوئنگ تے لاک ہیڈ مارٹن وی بہت اہم نيں۔
آٹو موبائل دی صنعت اکثر ملکاں دی نسبت جلدی شروع ہوئی۔ ملکی ذرائع آوا جائی دے لئیریڑھ دی ہڈی دا کردار ہائی ویز ادا کردے نيں جنہاں وچ بہت وڈی تعداد وچ مسافر گاڑیاں تے مال برداری دے ٹرک روزانہ گزردے نيں۔ 2004ء وچ لئی گئے ڈیٹا دے مطابق امریکا وچ 3982521 میل یعنی 6407637 کلو میٹر لمبی سڑکاں موجود نيں جو دنیا بھر وچ سب توں زیادہ نيں۔
عوام دے سفر دے لئی نظام وڈے شہراں وچ موجود نيں جداں کہ نیو یارک وچ دنیا دا بہت مصروف سب وے سسٹم موجود اے۔ چند شہراں دے سوا، اکثر امریکی شہر نسبتا کم گنجان آباد نيں تے اس دی وجہ توں اکثر خانداناں دے پاس ذاتی گاڑیاں لازمی چیز بن گئی نيں۔
امریکا پرائیوٹ مسافر ریل دی پٹڑیاں دے لئی وی منفرد حیثیت رکھدا اے۔ 1970ء دے دوران وچ حکومت نے مداخلت کرکے انہاں نوں باقاعدہ کيتا تے تمام پیسنجر سروساں نوں حکومتی ماتحت ایمٹریک کارپوریشن دے ماتحت کر دتا۔ امریکا دا ریلوے دا نظام دنیا وچ سب توں وڈا نظام اے۔
لمبے فاصلے دے لئی مسافر ہوائی سفر نوں ترجیح دیندے نيں۔ مسافراں دی تعداد دے لحاظ توں 2004ء وچ دنیا دے تیس مصروف ترین ایئرپورٹس وچوں ستاراں امریکی شمار ہُندے سن ۔ مسافراں دے لحاظ توں دنیا دا سب توں مصروف ائیر پورٹ ہارٹس فیلڈ جیکسن اٹلانٹا انٹرنیشنل ایئر پورٹ امریکا وچ ہی اے۔ ايسے طرح سامان دی منتقلی دے لئی دنیا دے تیس مصروف ترین ائیر پورٹاں وچوں بارہ امریکا وچ نيں۔ سامان دی منتقلی دے لئی دنیا دا سب توں مصروف ایئر پورٹ ممفس انٹرنیشنل ائیر پورٹ اے۔
دنیا دی کئی وڈی بندرگاہاں امریکا وچ نيں جنہاں وچوں تن سب توں زیادہ مصروف ،کیلیفورنیا دی لاس اینجلس بندرگاہ، لانگ بیچ دی بندرگاہ تے نیویارک تے نیو جرسی دی بندرگاہ شامل نيں۔ امریکا دے اندر وی آبی آوا جائی دے لئیسینٹ لارنس دی بحری گزرگاہ تے دریائے مسی سیپی بہت مشہور نيں اٹلانٹک تے گریٹ لیک دے درمیان وچ بننے والی پہلی نہر ایری کینال نے زراعت تے صنعت نوں وسط مغربی امریکا وچ بہت ترقی دتی تےنیویارک شہر نوں ملک دا معاشی مرکز بنا دتا۔
ریاست ہائے متحدہ دی سبھیاچار دی ابتدا انگریز نو آباد کاراں دی سبھیاچار توں ہوئی سی۔ اس سبھیاچار نے بہت تیزی توں ارتقا دے مراحل طے کیتے تے اپنی آزادانہ شناخت دے علاوہ مقامی تے سپینی-میکسیکو دے کاؤ بوائے سبھیاچار تے فیر بعد وچ یورپی تے افریقی تے ایشیائی نو آباد کاراں نے وی اس اُتے اپنے اثرات ڈالے۔ مجموعی طور اُتے یورپ وچ جرمنی، برطانوی تے آئرش ثقافتاں نے اپنے اثرات دکھائے تے بعد وچ اطالوی، یونانی تے اشکینازی (یہودی جو جرمنی تےمشرقی یورپ نال تعلق رکھدے نيں) نے وی کچھ نہ کچھ اثرات مرتب کیتے۔ ابتدائی امریکی سبھیاچار وچ افریقی غلاماں دی اولاداں نے وی اپنے کچھ علاقائی اثرات ڈالے۔ جغرافیائی تھاںواں دے ناں وی انگریزی، ولندیزی، فرانسیسی، جرمن، ہسپانوی تے مقامی امریکی لفظاں توں مل کے بنے نيں۔
ثقافتی حوالےآں توں سانوں دو مختلف ماڈل(خاکے) ملدے نيں۔ روايتی 'میلٹنگ پاٹ' یا 'پگھلدے برتن' کاخاکہ جس وچ ایہ دسیا جاندا اے کہ تمام ثقافتاں کِداں مل کے اک ہوئیاں۔ اس دے مطابق ہر نويں آنے والے نے اپنی سبھیاچار نوں امریکی معاشرے وچ متعارف کرایا۔ اس دے بعد جس چیز نوں قبول کر ليا گیا، اوہ اک وڈی سبھیاچار دا حصہ بنی۔ اس طرح ایہ اک 'یکجان آمیزے' دی طرح موجود نيں۔ نواں ماڈل جسنوں 'سلاد دا پیالا ماڈل' یعنی 'سے لیڈ باؤل ماڈل' کہیا جاندا اے، دے مطابق ہر سبھیاچار آکے امریکی معاشرے وچ اس طرح جمع ہوئی اے جداں مختلف سبزیاں توں بنیا ہویا سلاد، جس وچ ہرسبزی اس سلاد دا حصہ ہُندے ہوئے اپنی وکھ شناخت وی قائم رکھدی اے۔ امریکی سبھیاچار دا اک اہم جزو امریکی دا خواب اے، جس دے مطابق اپنی معاشی حیثیت توں قطع نظر، سخت محنت، ہمت تے مقصد دی سچی لگن توں آپ بہتر زندگی نوں حاصل کر سکدے نيں۔
امریکی خوراک زیادہ تر قدیم امریکیوں توں آئی اے جس وچ ٹرکی، آلو، مکئی تے سکوائش شامل نيں۔ ہن ایہ خوراکاں امریکی غذا دا لازمی جزو بن چکيتیاں نيں۔ اس دے علاوہ ایپل پائی، پیتزا تے ہیم برگر وی یا تاں یورپی خوراکاں توں آئے نيں یا یورپی خوراکاں نوں کچھ تبدیلی دے نال اپنا لیا گیا اے۔ بوریٹو تے ٹاکو میکسیکو توں آئے نيں۔ سول فوڈ افریقی غلاماں دی پسندیدہ خوراک سی جو ہن امریکا وچ بہت مشہور اے۔ اُتے اج دنیا وچ پسند دی جانے والی خوراکاں دا زیادہ تر حصہ یا تاں امریکا توں شروع ہويا یا اسنوں امریکی باورچیاں نے تبدیلی دے نال پیش کيتا اے۔واضح رہے کہ پوری دنیا دے معصوم انساناں بالخصوص مسلماناں دا خون پینا امریکی سبھیاچار دا حصہ اے۔
اٹھارہويں تے انیہويں صدی وچ امریکیفنون لطیفہ نے یورپ توں بہت اثر لیا۔ مصوری، مجسمہ سازی تے ادب دے لئی یورپ دی تقلید کيتی گئی تے پورپ توں اس دی قبولیت نوں معیار بنایا گیا۔امریکی خانہ جنگی دے اختتام تک امریکی ادب دی تخلیق شروع ہوئے گئی سی۔ مارک ٹوئین، ایمائیلی ڈکنسن تے والٹ وہائٹ مین نے سب کچھ امریکی انداز وچ پیش کرنا شروع کيتا۔ بصری فنون وچ امریکی اثرات بہت آہستہ روی توں مرتب ہوئے۔ 1913ء وچ نیویارک وچ ہونے والے آرمری شو دے دوران وچ اک نمائش منعقد ہوئی جس وچ یورپی جدت پسند فنکاراں دا امریکا دے لئی کيتا جانے والا کم سامنے لیایا گیا تے اس نے نہ صرف عوام نوں جھنجھوڑا بلکہ بیسوی صدی دے بقیہ حصے وچ اپنے اثرات مرتب کیتے۔ اس نمائش دے دو سطحی اثرات واقع ہوئے جس وچ انہاں نے امریکی فنکاراں نوں ایہ دکھایا کہ فنون لطیفہ اپنے خیالات دا اظہار اے تے ایہ کوئی ادبی یا حقیقت پسندی نوں ظاہر نئيں کردی تے اس دے نال نال ایہ وی دکھایا کہ یورپ فنکاراں دے کم اُتے تنقید دے لئی اپنے قدیم خیالات نوں چھڈ چکيا اے جنہاں وچ فنکاراں نوں سختی دے نال اصولاں دی پاسداری کرنی پڑدی سی۔ اس توں امریکی فنکاراں نوں اپنی شناخت دا موقع ملیا تے اک جدت پسندی دی مہم چلی تے امریکی رہتل ابھر کر سامنے آئی۔ ایلفرڈ سٹی گلیٹز (1864ء توں 1946ء) فوٹو گرافر، چارلس ڈی متھ (1883ء توں 1935ء) تے مارسڈین ہارٹلے (1877ء توں 1943ء)، دونے مصوراں نے فنون لطیفہ دے حوالے توں امریکا دا مقام بنایا۔ ماڈرن آرٹ دے عجائب گھر، جو نیو یارک وچ 1929ء وچ بنایا گیا، امریکی تے بین الاقوامی فنون لطیفہ دا شوکیس بن گیا۔ دوسری جنگ عظیم دے فیصلے دے بعد دنیا دے فنون لطیفہ دا مرکز پیرس توں منتقل ہوئے کے امریکا وچ منتقل ہوئے گیا۔
ملکی موسیقی وی مختلف شاخاں نال ہُندی ہوئی ایتھے تک پہنچی اے۔ راک، پاپ، سول، ہپ ہاپ، کنٹری، بلیوز تے جاز حالے وی اس ملک دے اوہ ساز نيں جو بین الاقوامی طور اُتے منے جاندے نيں۔ 19واں صدی دے اختتام اُتے امریکی ریکارڈ شدہ موسیقی پوری دنیا وچ پھیل چکيتی سی تے امریکی موسیقی دی مشہور دھناں نوں اج وی ہر جگہ سنیا جا سکدا اے۔
سینما دی ابتدا تے اس دی ترقی تقریباً ساری دی ساری امریکا وچ ہی ہوئی۔ 1878ء وچ پہلی بار سلسلہ وار کیمراں دی مدد توں اک برطانوی فوٹو گرافر نے دوڑدے گھوڑے دی متحرک تصاویر بناواں۔ ايسے طرح کامک بک تے ڈزنی دی متحرک فلماں اج وی دنیا وچ اپنا منفرد مقام رکھدی نيں۔
کھیل ملکی تفریح دا ذریعہ نيں تے ہائی سکولاں دی سطح اُتے خصوصا امریکی فٹ بال،بیس بال تےباسکٹ بال نوں بہت پسند کيتا جاندا اے۔ پروفیشنل سپورٹس نوں امریکا وچ اک بہت وڈا کاروبار سمجھیا جاندا اے تے دنیا بھر وچ سب توں زیادہ معاوضہ وی کھلاڑیاں نوں ایتھے ملدا اے۔ چار مشہور کھیلاں وچ ویہہ بال، امریکی فٹ بال،آئس ہاکی تے باسکٹ بال نيں۔ ویہہ بال نوںقومی کھیل دا درجہ حاصل اے لیکن 1990ء دی دہائی دے شروع توںامریکی فٹ بال نوں زیادہ شہرت ملی اے۔ ہاکی وی حال ہی وچ اپنی شہرت کھو چکيا اے۔
ہور کھیلاں وچ کار ریسنگ، لیکروس، سوکر (فٹ بال) گالف تے ٹینس دے کھیلنے والے کافی نيں۔ امریکا نے تن بورڈز والی کھیلاں اُتے اپنا اثر ڈالیا اے جنہاں وچ سرف بورڈنگ، سکیٹ بورڈنگ تے سنو بورڈنگ شامل نيں۔ ہن تک اٹھ اولمپک مقابلے امریکا وچ منعقد ہوئے چکے نيں۔ ہن تک دے تمغاں دے لحاظ توں امریکا سرمائی کھیلاں وچ 218 تمغاں دے نال (78 طلائی، 81 چاندی دے تے 59 تابنے دے ) تیسرے نمبر اُتے تے 2321 تمغاں دے نال (943 طلائی، 736چاندی دے تے 642 تابنے دے ) گرمائی کھیلاں وچ پہلے نمبر اُتے اے۔
↑ In five territories, English as well as one or more indigenous languages are official:ہسپانوی زبان in Puerto Rico,سمووائی زبان in American Samoa,چامورو زبان in both Guam and the Northern Mariana Islands.Carolinian is also an official language in the Northern Mariana Islands.
↑ Seeریاستہائے متحدہ وچ وقت for details about laws governing time zones in the United States.
↑Areas of the 50 states and the District of Columbia but not Puerto Rico nor (other) island territories perLua error in ماڈیول:Citation/CS1/en at line 3446: attempt to index field 'basic_arguments' (a nil value).
↑"Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010", American Community Survey, U.S. Census Bureau, inWorld Almanac and Book of Facts 2012, p. 615.
↑ "Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007". Statistical Abstract of the United States 2009. U.S. Census Bureau. Retrieved 2009-10-11.
↑"Women's Advances in Education". Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy. 2006. Archived from the original on 2007-06-09. Retrieved 2007-06-06.
↑ Thompson, William, and Joseph Hickey (2005). Society in Focus. Boston: Pearson.ISBN 0-205-41365-X.
↑Adams, J. Q., and Pearlie Strother-Adams (2001). Dealing with Diversity. Chicago: Kendall/Hunt.ISBN 0-7872-8145-X.
↑Fiorina, Morris P., and Paul E. Peterson (2000). The New American Democracy. London: Longman, p. 97.ISBN 0-321-07058-5.
↑Holloway, Joseph E. (2005). Africanisms in American Culture, 2d ed. Bloomington: Indiana University Press, pp. 18–38.ISBN 0-253-34479-4. Johnson, Fern L. (1999). Speaking Culturally: Language Diversity in the United States. Thousand Oaks, Calif., London, and New Delhi: Sage, p. 116.ISBN 0-8039-5912-5.
↑Adams, J. Q., and Pearlie Strother-Adams (2001). Dealing with Diversity. Chicago: Kendall/Hunt.ISBN 0-7872-8145-X.
↑ "A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries". Economic Policy Reforms: Going for Growth (OECD). 2010. Retrieved 2010-09-20. Blanden, Jo, Paul Gregg, and Stephen Malchin (April 2005). "Intergenerational Mobility in Europe and North America". Centre for Economic Performance. Archived from the original on June 23, 2006. Retrieved 2006-08-21.
↑Gutfield, Amon (2002). American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience. Brighton and Portland: Sussex Academic Press. p. 65.ISBN 1-903900-08-5.
↑"Top Sites in United States". Alexa. 2010. Retrieved 2010-03-27.
↑Biddle, Julian (2001). What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America. New York: Citadel, p. ix.ISBN 0-8065-2311-5.
.svg)
