Ëlviolin a l'é në strument musical a còrde sonà con n'arch (o archèt). A l'é costruì con na cassia ëd resonansa an bòsch, un man-i sensa tastadura, e quatr còrde tendùe dal pont a le mòsole. Considerà un dij pì versatij strument musicaj, a l'é present ant la mùsica clàssica, tradissional, jazz, e popolar.
Ël violin modern a l'ha soe rèis ant l'Italia dël sécol XVI, an dzorpì ant le sità coma Cremon-a, andoa che famos mèistr comAntonio Stradivari a l'han definì soa forma atual. AnPiemont, ël violin a l'é rivà dël sécol XVII, dovrà ant le cese për mùsica sacra e ant le cort për spetàcol. Dël sécol XIX, a l'é diventà në strument sentral ant le bande musicaj e ant le feste rural, acompagnando danse coma la giga e la monferin-a.
La strutura dël violin a comprend:
- Na cassia ëd resonansa an bòsch d'avruss o sapin, dividùa an doss (part dë dzora) e fond (part ëd sota), unì da le fasse.
- Un man-i an bòsch dur (ëd sòlit ëd frasso), finì con un rolin (voluta decorativa).
- Còrde an metal o mnù, fissà al pont (an bòsch) e a le mòsole (an metal o bòsch).
- N'arch fabricà con crin ëd caval e bòsch ëd pernambuch.
Ij violin tradissionaj a j'ero soens fabricà da mèistr locaj, con dimension pì cite për un son pì viv. Le version moderne a seguo jë standard internassionaj.
Ël violin a l'é dovrà ant:
- Mùsica clàssica: Solista ant j'orchestre sinfoniche e da cambra. ATurin, ël Teatro Regio a l'ha ospità violonista famos.
- Mùsica tradissional piemontèisa: Component essensial dij brandé (compless folk) për danse e feste.
- Jazz e mùsica contemporania: Për improvisassion e son esperimentaj.
- Rituaj religios: An quàiche procession, com cola dël Sant Sudari.
An Piemont, ël violin a l'é stàit në strument ëd comunion antra le generassion. Ant le vijà paisan-e, ij sonador a contavo stòrie con melodìe malinconiche. Ant ël Bal dovrà, ël violin a dirigìa la coreografìa dij danseur. A l'é 'dcò simbòl d'identità local, arpresentà ant le euvre d'artista piemontèis coma Pinòt Gallizio.
Ij violinista a deuvro técniche com:
- Colp d'arch: Controlé la velocità e la pression për son leger o fòrt.
- Pessià: Soné le còrde con ij dij për ritm viv.
- Vibrà: Moviment dij dij për dé un son pì càud.
- Doj còrde: Soné doe còrde an simultani për armònich rich.
Ant la tradission popolar, as dòvro ëdcò glissà e tril për decoré le melodìe.
