Unresistor a l'é un component eletrònich passiv ch'a lìmita o a contròla ël fluss ëd corent an un circuit. Soa propietà prinsipal a l'é la resistensa, mzurà an Ohm (Ω), ch'a detèrmina quanta tension a l'é necessaria për fé passé na corent. Ij resistor a son dovrà për gestì l'energìa, protege ij component, e configuré ij segnaj elétrich.
L'utilisassion dël resistor a l'é evolvùa con la conossensa dl'eletricità:
- 1827: Georg Simon Ohm a fòrmula la Lej d'Ohm (V = I × R), ch'a descriv la relassion antra tension, corent, e resistensa.
- Sécol XIX: Primi resistor fàit con fil ëd fer ocarbòni, dovrà ant ij telégraf e le prime màchine elétriche.
- Agn 1960: Svilup dij resistor a film metàlich, pì precis e stabil.
- Sécol XXI: Miniaturisassion dij resistor ëd surfassa (SMD) për l'eletrònica moderna.
Ij resistor as peulo classifichesse scond material o aplicassion:
A l'ha un valor ëd resistensa costant:
- Resistor a carbòni: Dovrà për aplicassion genériche, ma pòch precis.
- Resistor a film metàlich: Pì precis e stabil, ideal për strument ëd mzura.
- Resistor a fil avolgiù: Për gestì corent àute o potensa elevà.
A përmëtto ëd modifiché ël valor ëd resistensa:
- Potensiòmeter: Agiustàbil con na manopla (es. volum ëd na radio).
- Termistor: Soa resistensa a cambia con la temperadura (NTC: negativ; PTC: positiv).
- Fotoresistor: Resistensa ch'a dipend da la lus ambient.
La resistensa (R) a l'é definìa da la formula ëd Ohm:
anté V a l'é la tension (an Volt) e I a l'é la corent (an Ampere).
Còdes dij color: J'anèj colorà an sl'arzistor a ìndico sò valor e toleransa (es. Ross, Ross, Ross = 222 Ω ±2%).
Ij resistor a son dovrà an tuti ij circuit eletrònich:
- Partidor ëd tension: Creà tension pì basse për alimenté component sensìbij.
- Limitassion ëd corent: Protege LED o àutri dispositiv da corent ecessiva.
- Dissipassion d'energìa: Transformé l'energìa elétrica an calor (es. ant ij radiador).
- Filtr dij segnaj: Combinà con capacitor o indutor për selezioné frequense.
Contròl precis: A garantisso ël bon fonsionament dij circuit integraj.
Protession: Preven-o ij curt-circuit e j'onde ëd tension pericolose.
Sintonisassion: Part essensial dle radio, dij sensor, e dij sistema ëd contròl.
Dissipassion ëd calor: J'arzistor a peudo scaudé s'a passa tròpa corent.
Toleransa: La precision a dipend dal tipo ëd resistor (es. ±1% për ij film metàlich).
Rumor elétrich: A frequense àute, a peulo generé disturb ant ij segnaj.
Resistor SMD (Surface-Mount Device): Cit e automàtich për ij circuit stampà.
Resistor ëd precision: Con toleransa fin a ±0.01% për laboratòri e strument.
Resistor programàbij: Valor cangiàbil digitalment për sistema adatàbij.
La reòstat a l'é un resistor variàbil stòrich, dovrà për controlé la luminosità dle lampade.
Ant ij chip ëd computer, milion ëd resistor microscòpich a son integrà ant le struture ëd silissi.
Ël resistor pì gròss al mond a peul dissipé fin a 100,000 Watt, dovrà ant le stassion ëd potènsa.
Ij resistor, combinà con àutri component, a son ij «blòch ëd costrussion» ëd l'eletrònica. Soa semplicità e versatilità a-j rend indispensàbij, dai circuit pì sempi a j'impiant avansà. Con l'ancaminé dij neuv material, ij resistor dël futur a saran ancor pì efissient e compat, mantnend sò ròl sentral ant la tecnologìa.
