Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locajch'a varda sì.
Ël Nil
ËlNil (anLenga aràbica: بحر النيل, Bahr al-Nīl) a l'é un fium nòrd-african longh 6.650 km. A l’é probabilment lë scònd fium pi longh dël mond.
Ël Nil a l'ha doi grand afluent, ël Nil Bianch e ël Nil Asur.
Ël Nil Bianch a nass ant la region dijGrand Lagh dl’Àfrica sentral, con soe sorgiss che a nasso davzin alRuanda, e a traversa laTanzanìa, ëlLagh Vitòria, l’Uganda e ëlSudan meridional. Ël Nil Asur a l'ha soe sorgiss ant ëlLagh Tana anEtiòpia e a traversa ël Sudan sud-oriental. Ij doi fium a s’ancontro davzin la capital sudanèisaKhartoum.
La part setentrional dël fium a l'é squasi tuta an mes al desert, dal Sudan a l’Egit. La pì granda part dla popolassion egissian-a e squasi tute soe sità a resto ant la val dël Nil a nòrd d'Assuan, e squasi tuti ij leugh stòrich e colturaj dël Vej Egit as treuvo arlongh le rive dël fium.
A la fin ël Nil as duverta ant un gran delta e as campa ant ëlMar Mediterani.
