Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locajch'a varda sì.
Gesù (mosàich ant la cesa ëd Santa Sofìa, Istanbul)
Gesù ëd Nàsaret a l'é 'l fondator dëlcristianésim. La cronologìa dla vita ëd Gesù a l'é pa sigura.A dovrìa esse nàit aBetlem altemp dël censiment anandià da l'imperator romanAugust ant l'8 aGC e ch'a l'é dësrolasse antra l'8 aGC e ël 6 aGC. LaCesa cristiana a celebra soa nàscita ant ël dì 'dNatal, ch'a l'é precedù ant ëlcalendari litùrgich dlacristianità dl'ocident da la stagion dl'Advent.Quant a lamòrt, avnùita aGerusalem, tute le dàite antra 'l 28 e ël 34 a peulo esse acetà, peul desse la pì probàbil a l'é l'ann 30.
Ij sò dissìpoj a l'han ciamaloCrist (χριστός anlenga greca) oMëssìa (משיה anlenga ebréa), ch'a veul dìóit, conforma a la costuma dj'ebreo ëd consacré coneuli ij re e ij profeta.A l'era ël tìtol che j'ebreo a dasìo a coj ch'a consideravo portavos o arpresentant ëdDé.
A-i é gnun ëscrit ëd Gesù ëd Nàsaret ch'a sia rivane e le notissie chi l'oma dzora ëd chiel an ven-o da 'd document ëd sò contemporani o 'd gent vivùa pòch apress, për la pì part sò dissìpoj.
Ij sò dissìpoj a conto che Gesù a l'é presentasse coma portator ëd n'arvelassion divin-a e che coma garansìa për soe paròle a l'ha dàit soa arsuression; a fortisso che Gesù a l'é arsussità për da bon e ch'a l'han vëddulo torna viv dòp ch'a l'era mòrt.
Document dël I e dlë II sécol ch'a parlo ëd Gesù ëd Nàsaret
(105-107) Epistolari d'Ignassi d'Antiòchia - set litre adressà da 's vësco aj cristian ëd vàireCese ch'a l'avrìa rëncontrà antramentre ch'a l'era mnà aRoma për esse martirisà antorn al 110
