Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
WikisłownikWolny słownik
Szukaj

dzień

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

dzień (język polski)

[edytuj]
wymowa:
ⓘ,IPA: [d͡ʑɛ̇̃ɲ],AS: [ʒ́ė̃ń], zjawiska fonetyczne:zmięk.•podw. art.•nazal.
ⓘ
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1)okresodświtudozmierzchu
(1.2)okrespomiędzydwiemakolejnymipółnocami;doba
(1.3)określonytermin;data
(1.4)przen.odległośćmożliwadoprzebyciaw ciągujednejdoby
(1.5)przen.(tylko w liczbie mnogiej)czasżycia

rzeczownik, rodzaj żeński

(2.1)daw.barćleśnawżywymdrzewie[1]
odmiana:
(1.1-4)
 
(1.5)blp;
(2.1)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikdzieńdzienie
dopełniaczdzienidzieni[5]
celownikdzienidzieniom
biernikdzieńdzienie
narzędnikdzieniądzieniami
miejscownikdzienidzieniach
wołaczdzienidzienie
przykłady:
(1.1)Ponocyzawszejestdzień.
(1.1)Dziśjestwyjątkowosłonecznydzień.
(1.2)Przyjdęzadwadni.
(1.3)Jakidziśjestdzień?
(1.3)Copanrobiłtegodnia?
(1.4)Jeślibędziemyjechaćtym samymtempem,tomamy przed sobąjużtylkodwadnidrogi.
(1.5)Obiecuję,żebędęciękochałdokońcamoichdni.
(2.1)Człowiek,abyułatwićsobiepodbieraniemiodu,począłwcałychdrzewachwydrążaćsztucznedziuple,czyliwydziaływaćje,dziać,astąddrzewotakiewjęzykupolskimnazwanodzieniąlubdrzewemdzianem…[6]
składnia:
(1.3) dzień +liczebnik porządkowy +miesiąc w dopełniaczu
kolokacje:
(1.1)po dziś dzień •pora dnia
(1.2)dzień zakochanych •Międzynarodowy Dzień Kobiet •pierwszy dzień wiosny •dzień skupienia •Dzień Babci •Dzień Dziadka •Dzień Dziecka • DzieńEdukacjiNarodowej • DzieńGórnika •Dzień Kobiet •Dzień Matki • DzieńMetalowca •Dzień Ojca • DzieńPapieski •Międzynarodowy DzieńStrażaka • DzieńFlagiRzeczypospolitej Polskiej • DzieńPamięciOfiarZbrodni Katyńskiej
(1.4) dzieńdrogi/jazdy
synonimy:
(1.1)dzionek;gw.(Śląsk Cieszyński iGórny Śląsk)dziyń
(1.2)doba;gw.(Śląsk Cieszyński iGórny Śląsk)dziyń
(1.3)gw.(Śląsk Cieszyński iGórny Śląsk)dziyń
(1.5)życie
(2.1)daw.dzienia,daw./gw.dzienie,daw.dzienno
antonimy:
(1.1)noc
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
(1.2)tydzień
meronimy:
(1.2)godzina
wyrazy pokrewne:
(1.1-5)
rzecz.dziennikmrz,dzienniczekmrz,dziennikarzmos,dziennikarkaż,dziennikarstwon,codziennośćż,dniówkaż,dnienien
zdrobn.dzionekmrz
czas.dniećndk.
przym.dzienny,codzienny,dziennikarski
przysł.dniem,dziennie,codziennie,w dzień,za dnia
związki frazeologiczne:
cały boży dzień •ciche dni •dzień dobry •dzień i noc •dzień konia •dzień otwarty •dzień polarny •dzień po dniu •dzień roboczy •dzień w dzień •dzień za dniem •dzień trzech wiedźm •gw.kuse dni •lada dzień •mieć zły dzień •po dziś dzień •podobny jak dzień do nocy •szukać wczorajszego dnia •w biały dzień •za dnia •żyć dniem dzisiejszym •żyć z dnia na dzień
przysłowia:Katarzyny dzień jaki, cały grudzień taki •na świętą Martynę przybyło dnia na godzinę •na święty Tomasz dzień się z nocą sili, mniej nocy, więcej dnia będzie po chwili •nie chwal dnia przed zachodem słońca
etymologia:
prasł.*dьnь[7] <praindoeur.*dins, od rdzenia *di- →świecić
uwagi:
(1.1-5) Wyrażenie „dzień czasu” jest niepoprawne[8].
(1.1-5) W połączeniu z liczebnikami poprawna jest jedynie forma liczby mnogiej „dni” („dwa dni”, nie „dwa dnie”)[4].
(1.1-5) Dawna forma miejscownika „dnie” używana jest obecnie tylko w wyrażeniu „we dnie i w nocy”[4].
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „dzień” w:Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki,t.I: A-G,Warszawa1900–1927,s. 645.
  2. 12publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Porada„dni czy dnie?” w:Poradnia językowa PWN.
  3. ↑Jak brzmi celownik liczby pojedynczej rzeczownika dzień? w:Poradnia językowa UŚ.
  4. 123Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe,Warszawa1980,ISBN 83-01-03811-X,s. 143.
  5. ↑Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska,Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD,Warszawa2012,ISBN 978-83-927277-2-9.
  6. ↑publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „barć” w:Zygmunt Gloger,Encyklopedia staropolska,1900–1903.
  7. ↑Joachim Herrmann,Die Slawen in Deutschland, Akademie-Verlag,Berlin1985.
  8. ↑Jan Miodek,Słownik ojczyzny polszczyzny, oprac. Monika Zaśko-Zielińska, Tomasz Piekot, wydawnictwo Europa, Wrocław 2002, s. 177.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=dzień&oldid=8508890”
Kategorie:
Ukryte kategorie:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp