 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 19 marca 1872 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Wicemarszałek Sejmu II kadencji (II RP) | |||
| Okres | od 27 marca 1928 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Przewodniczący Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów | |||
| Okres | od 2 lutego 1926 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| |||
Zygmunt Stanisław Marek (ur.19 marca1872 wKrakowie, zm.8 listopada1931 tamże) – polski polityk socjalistyczny, adwokat. Od 1911 do 1918 poseł do Izby PosłówReichsratuPrzedlitawii. W okresieII RP poseł na Sejm do 1919 do 1930, zaś w okresie 1928–1930wicemarszałek Sejmu. KandydatPPS na prezydenta w 1926, radny Krakowa.
Był synem Jana (pracownika biurowego zatrudnionego u prywatnego pracodawcy, a także uczestnikapowstania styczniowego) i Franciszki z domu Sokołowskiej.
W 1890 ukończyłGimnazjum św. Jacka w Krakowie, po czym studiował prawo naUniwersytecie Jagiellońskim. Od października 1893 był prezesem Czytelni Akademickiej, organizacji studentów UJ, prowadzącej szeroko działalność odczytową. Po zorganizowaniu 6 maja 1894 wieczoru kościuszkowskiego, z wystąpieniemIgnacego Daszyńskiego, eksponującego ideeUniwersału połanieckiego, został zmuszony do dymisji oraz usunięty ze stanowiska dietariusza (urzędnika niebędącego na etacie, a pobierającego wynagrodzenie dzienne) w magistracie Krakowa. W 1895 ukończył studia, uzyskując tytuł doktora praw, i podjął pracę jako adwokat.
Po 1890 był zaangażowany w ruch socjalistyczny – członekPolskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (PPSD). W 1897 po reformie prawa wyborczego (wprowadzającego „piątą kurię wyborczą”), uczestniczył w – zakończonej sukcesem – kampanii wyborczej Ignacego Daszyńskiego w Krakowie. Od 1897 wszedł do Komitetu Wykonawczego PPSD, pełniąc tę funkcję do 1919. Był stałym delegatem PPSD iPPS-Lewicy w Międzynarodowym Biurze SocjalistycznymII Międzynarodówki wBrukseli. Od 1900 był redaktorem odpowiedzialnym pisma PPSD „Naprzód”.
Jako adwokat występował w wielu procesach, bezinteresownie broniąc działaczy robotniczych, m.in. w 1905 wraz zHermanem Liebermanem i Bernardem Heskim bronił robotników oskarżonych o sabotaż w szybach naftowych wBorysławiu. Z ramienia PPSD pełnił funkcję prezesa Miejskiej Kasy Chorych w Krakowie. W wyborach doaustriackiej Rady Państwa w 1907 został zgłoszony jako kandydat PPSD, jednak nie uzyskał mandatu.
Od 1907 kierował oddziałem Zagranicznego Związku Pomocy dla Ofiar Politycznych z siedzibą w Krakowie, zaś od 1910 był prezesem Krakowskiego Związku Pomocy dla Więźniów Politycznych (do organizacji tej należeli m.in.Maria Koszutska,Feliks Kon,Helena Radlińska,Max Adler,Otto Bauer, zaś współpracownikiem byłTomáš Masaryk).
W czerwcu 1911, w kolejnych wyborach do austriackiej Rady Państwa, został wybrany na posła z okręgu IX (Nowy Świat-Stradom), nie uzyskał jednak mandatu w Okręgu 20 (Nowy Sącz-Stary Sącz-Nowy Targ). Mandat posła sprawował do 1918. W czasieI wojny światowej był redaktorem naczelnym „Więźnia Politycznego” i „Naprzód”. W 1914 był zastępcą Strońskiego w Departamencie Organizacyjnym sekcji zachodniejNaczelnego Komitetu Narodowego z ramienia socjalistów[1] oraz zastępcą przewodniczącego prezydium Komitetu ObywatelskiegoPolskiego Skarbu Wojskowego[2].
Po 1919 był członkiemPolskiej Partii Socjalistycznej. Wwyborach parlamentarnych w 1919 został wybrany z listy nr 4 (PPSD) w okręgu wyborczym nr 40 (Nowy Sącz). WSejmie Ustawodawczym był reprezentantem PPS w Konwencie Seniorów oraz inicjatorem i członkiem powołanej przez Sejm w 1919 Komisji Kodyfikacyjnej RP. Pracował również w czterech komisjach: prawniczej (której przewodniczył), administracyjnej, konstytucyjnej oraz regulaminowej i nietykalności poselskiej.
Wwyborach parlamentarnych w 1922 uzyskał mandat poselski z listy nr 2 (PPS) w okręgu wyborczym nr 44 (Nowy Sącz). WSejmie I kadencji pracował w komisjach: prawniczej (ponownie jej przewodniczył), konstytucyjnej oraz regulaminowej i nietykalności poselskiej. Od 2 lutego 1926 był przewodniczącymZwiązku Parlamentarnego Polskich Socjalistów – klubu socjalistycznego w Sejmie, zastępującNorberta Barlickiego.
W maju 1926 prowadził zakończoną niepowodzeniem misję utworzenia rządu. 31 maja 1926 w imieniu ZPPS wysunął kandydaturęJózefa Piłsudskiego na prezydenta RP. Gdy ten po dokonaniu wyboru odmówił, 1 czerwca 1926 Zygmunt Marek sam wystartował w wyborach, uzyskując w Zgromadzeniu Narodowym 56 głosów.
Wwyborach parlamentarnych w 1928 został wybrany na posła z listy PPS, w okręgu nr 44 (Nowy Sącz) oraz z listy państwowej. Od marca 1928 do 25 stycznia 1930 był wicemarszałkiem Sejmu II kadencji z ramienia PPS. Pracował również w komisji prawniczej.
6 listopada 1928, w dyskusji nad preliminarzem budżetowym na rok 1929/30, wygłosił krytykę polityki Józefa Piłsudskiego. Zaatakowany słownie przez prezesaBBWRWalerego Sławka, 15 listopada doznał atakuapopleksji, który stał się jedną z przyczyn paraliżu. Od tej pory faktycznie nie sprawował mandatu.
Jego żoną była Ada Maria Jadwiga z domu Sarna. Miał dwoje dzieci: Tadeusza (inżyniera) i córkęKrystynę (profesor prawa międzynarodowego uniwersytetu wGenewie).
Pochowany jest nacmentarzu Rakowickim w Krakowie. W 1936 w Nowym Sączu powstała poświęcona mu tablica pamiątkowa.
| Marszałek Sejmu |
|
|---|---|
| Wicemarszałkowie |
|
