 Portret warsztatuLucasa Cranacha Młodszego, ok. 1555 | |||
.svg) | |||
 | |||
| Król Polski | |||
| Okres | od 24 stycznia 1507 | ||
|---|---|---|---|
| Koronacja | 24 stycznia 1507 | ||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Wielki książę litewski | |||
| Okres | od 20 października 1506 | ||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1 stycznia 1467 | ||
| Data i miejsce śmierci | 1 kwietnia 1548 | ||
| Ojciec | |||
| Matka | |||
| Żona | |||
| Dzieci | Jan z Książąt LitewskichRegina Szafraniec | ||
| |||
| |||
.png)
_1530_r.jpg)
.jpg)
Zygmunt I Stary (ur.1 stycznia1467 wKozienicach, zm.1 kwietnia1548 wKrakowie) – od roku 1506wielki książę litewski, od 1507 do 1548 rokukról Polski. Był przedostatnim z dynastiiJagiellonów. Na tronie polskim zasiadł po śmierci swego brataAleksandra Jagiellończyka. Był przedostatnim z sześciu synówKazimierza IV Jagiellończyka iElżbiety Rakuszanki, ojcem m.in.Zygmunta II Augusta. Dwukrotnie żonaty: zBarbarą Zápolyą (1512), a po jej śmierci zBoną z roduSforzów (1518)[1][2].
Zobacz też kategorię:Elektorzy Zygmunta I Starego (1506).Po śmierci króla Aleksandra Jagiellończyka Zygmunt udał się doWilna, gdzie wbrew postanowieniomunii mielnickiej z 1501 roku, która zakładała wspólną elekcję polsko-litewską, został przez litewską radę wielkoksiążęcą 13 września 1506 roku obrany i 20 października 1506 roku wyniesiony na tron litewski. 8 grudnia 1506 roku na sejmie piotrkowskim Zygmunt został obrany przezSenat[3] na króla polskiego, przybył z Wilna do Krakowa 20 stycznia 1507 i został koronowany 24 stycznia 1507 roku wkatedrze na Wawelu przezprymasa Polski abpaAndrzeja Boryszewskiego[4].
W lutym 1507 roku nakłoniłsejm litewski do przyjęcia uchwały o gotowości do wojny zWielkim Księstwem Moskiewskim. Dwuletniawojna litewsko-moskiewska (1507–1508) umocniła litewski stan posiadania na wschodzie[2].
Sytuację wewnętrzną w ówczesnej Polsce charakteryzowały szerokie uprawnieniaizby poselskiej, potwierdzone i poszerzone w przywilejunihil novi z roku 1505[2]. Na skład tego ciała król nie miał wpływu, odmiennie niż w odniesieniu do senatorów, których sam mianował. Dlatego też sprawując rządy Zygmunt I korzystał z rady senatorów i kompetentnych ministrów kierujących kancelarią królewską, urzędem podskarbińskim i wielkorządcami krakowskimi[2]. Pomimo że był niechętny systemowi parlamentarnemu i niezależności politycznej szlachty, Zygmunt uznawał autorytet norm prawnych, odznaczał się legalizmem, więc zwoływał coroczne sejmy[5], z reguły uzyskując uchwały podatkowe (pobory) naobronę potoczną. Jednakże niepowodzeniem skończyły się próby stworzenia stałego funduszu na obronność z podatków zależnych od dochodów[6]. Na sejmie wPrudniku w 1506 wymógł uchwałę o przeciwdziałaniu rozbojom na Śląsku[7]. Zaciągnięto wówczas 200 żołnierzylekkiej jazdy, przeznaczonej do chwytania złodziei i gwałcicieli[8].
Prawdopodobnie związek ze sprawami podatkowymi miał nieudany zamach na życie króla, dokonany 5 maja 1523 roku. Tożsamości niedoszłego królobójcy – który strzelił do władcy przechadzającego się wieczorem krużgankami zamku na Wawelu – i jego ewentualnych mocodawców nigdy nie ustalono. Niejasne pozostały też motywy zamachu. Pewną poszlakę może stanowić jedynie fakt ogłoszenia przez Zygmunta I trzy tygodnie wcześniejedyktu podatkowego „oczopowym”, gdyż podatek ten monarcha nałożył bez zgody sejmu[9].
Do sukcesów można zaliczyć częściowe oddłużenie skarbu. Zygmunt I oddzielił rachunkowość dotyczącą podatków publicznych od skarbu królewskiego. Wzmocnił działalność mennicy krakowskiej, zabiegał o uporządkowanie przepisów dotyczących dochodów z eksploatacjiżup solnych i kopalni, wydałstatut dla Ormian (1519), zasady procesowe (1523), zamierzał ujednolicić prawo w całym kraju (correctura iurium, zwana korekturą Taszyckiego, 1532, odrzucona przez sejm w roku 1540).
Za namową swojej żony – Bony, uzyskał przyznanie, za swego życia, swemu małoletniemu synowi Zygmuntowi Augustowi tronu wielkoksiążęcego na Litwie (1522), jak i tronu polskiego (1529) (w wynikuelekcjivivente rege). W 1530 Zygmunt August został koronowany na króla Polski[10]. Był to pierwszy i zarazem ostatni, tego typu wybór władcy na tron królewski w Polsce[6].
Osiągnięciami były: włączenieMazowsza do Polski (po wygaśnięciu w 1526 męskiej linii książąt mazowieckich) jakowojewództwa mazowieckiego (1529), oraz wprowadzenie do sejmu posłów mazowieckich sejmików ziemskich.
W latach 1530 i 1538 król wydał dwa statuty, określające zasady wyboru monarchy, którymi ustanowił raz na zawszeelekcjęviritim. Na elekcję mógł przybyć każdy kto by chciał (unusquisque qui vellet) a elekcja ma być wolna (electio Regis libera)[11].
Dla poparcia krajowejAlmae Matris, zakazał w1534 roku specjalnym edyktem, cofniętym już kilka lat później, wyjazdów na uniwersytety zagraniczne, a w1544 roku nadał przywilej szlachectwa zasłużonym dwudziestoletnią pracą nauczycielską profesorom Akademii Krakowskiej[12].
Król uporządkował gospodarkę celną („nowe cło”), dbał o rozwój miast królewskich, odzyskał dla skarbu liczne kompleksy dóbr koronnej domeny królewskiej, znajdujące się pod zastawem. W działalności finansowej króla wspierała królowa Bona, dążąca do powiększenia dóbr królewskich, także w drodze zakupów i poprawy efektywności gospodarowania.
Wrokoszu lwowskim 1537 roku (tzw.wojna kokosza)pospolite ruszenie zwołane na wyprawę na Wołoszczyznę wysunęło postulaty uporządkowania praw średniej szlachty niezadowolonej z działań dworu (Egzekucja Praw). Żądania szlachty skierowane były przeciw hegemonii elit senatorsko-ministerialnych (co wiązało się z nieprzestrzeganiem zakazów łączenia określonych urzędów świeckich i kościelnych, tzw.incompatibilitas), oraz z pomijaniem przy nominacjach na urzędy ziemskie zasady zamieszkiwania na obszarze jurysdykcji urzędu („osiadłości”), sprzeciwiano się również wydatnej roli w życiu politycznym królowej i jej akcji wykupu w Koronie zastawionych królewszczyzn, wychowywaniu Zygmunta Augusta na dworze matki (bez zapewnienia mu edukacji politycznej i rycerskiej) oraz zbyt wysokiemu „nowemu cłu”. Wobec braku zdecydowania wśród przywódców szlachty (byli nimi Mikołaj Taszycki, Jan Sierakowski oraz Piotr iMarcin Zborowscy)[13], po długotrwałych rokowaniach rokosz zakończył się kompromisem. Szlachta rozjechała się do domów, nie angażując się w wyprawę wojenną organizowaną przez króla (magnaci twierdzili, że jedynym wynikiem rokoszu miało być wyjedzenie drobiu w okolicy obozu, stąd pogardliwa nazwa „wojna kokosza”)[14].
W 1540 rokuBernard Pretwicz ujawnił Bonie zawiązanie domniemanego spisku przez Marcina Zborowskiego, popartego przez 700 przedstawicieli szlachty wielkopolskiej. Spiskowcy po śmierci Zygmunta I Starego mieli zebrać wojsko i zmusić Zygmunta II Augusta do zagwarantowania ich przywilejów oraz odebrania duchowieństwu trzeciej części jego uposażenia, przeznaczając ją na obronę. Zborowski wszystkiego się wyparł, a nieznani sprawcy ciężko poranili Pretwicza[15].
W czasach jego panowania sejm wydał w 1538 roku ustawę o przymusie wyzbycia się przez mieszczan posiadłości ziemskich, co spowodowało w konsekwencji zubożenie mieszczan. W 1543 roku sejm wydał ustawę odbierającą chłopom prawo wykupywania się od poddaństwa oraz zaostrzającą kary za opuszczenie wsi bez zgody pana.
Rozwaga i pokojowe usposobienie, przejawiające się też w tym, że Zygmunt I Stary starał się unikać konfliktów, sprawiły, że w chwili śmierci cieszył się ogólnym szacunkiem w kraju i za granicą. Król dożył 81 lat, co wiązało się z tym, że w kilku ostatnich latach życia nie wpływał już aktywnie na politykę, o której decydowała jego żona królowa Bona Sforza[16]. Okres jego panowania określany jest w kulturze jakozłoty wiek w Polsce[17].
W 1520 roku wydał wToruniu edykt, w którym zakazałprzywozić, sprzedawać lub używać książek niejakiegoMarcina Lutra, w których się wiele tak przeciwStolicy Apostolskiej, jako też ku zamieszaniu porządku publicznego, podkopaniu religii i całego stanu kościelnego mieści[18]. Edykt Zygmunta I Starego z 1523 roku głosił, że każdy, kto byowe dzieła luterskie wprowadzał, sprzedawał, kupował, czytał; albo zasady Lutra głosił, bronił lub pochwalał, aby prócz spalenia samychże książek, on także śmiercią na stosie i konfiskatą dóbr wszystkich ukarany został[19].
Król czynnie wystąpił przeciw szerzącemu się w zrewoltowanym Gdańsku i innych miastachPrus Królewskichluteranizmowi. W kwietniu 1526 roku przybył do Gdańska na czele wojska. Przeprowadził w tym mieście procesy sądowe i wydawał wyroki. Kaznodzieje luterańscy, którzy nie uciekli z Gdańska zostali skazani na karę śmierci i zabrani doMalborka. 14 przywódców rewolty gdańskiej zostało ściętych 13 czerwca 1526 roku naDługim Targu. Król ogłosiłStatuta Sigismundi, zgodnie z którymi zwolennicy reformacji mieli opuścić miasto w ciągu 14 dni, a księża sprzyjający nowej religii w ciągu 24 godzin. Rozpoczęły się procesy ok. 200 duchownych i zakonników, którym zarzucano złamanie ślubów czystości. Przywrócono nabożeństwa katolickie, a także prywatne msze[20].
W 1534 roku wydał edykt, nakazując natychmiastowy powrót poddanym odwiedzającym Marcina Lutra lub przebywającym w państwachprotestanckich, zabraniając wyjazdu w celu pobierania nauki na uczelniach różnowierczych[21].
.jpg)
W polityce zagranicznej Zygmunt I Stary przede wszystkim przeciwstawiał się okrążeniu przez wrogów.Wielkie Księstwo Litewskie było zagrożone atakiem ze stronyWielkiego Księstwa Moskiewskiego. W wyniku nierozstrzygniętejwojny litewsko-moskiewskiej 1507–1508 utrzymano jeszczestatus quo, jednak już wojna prowadzona w latach1512-1522 doprowadziła do utraty w 1514Smoleńska (mimo świetnego zwycięstwa polsko-litewskiego wbitwie pod Orszą w 1514), a w 1522 rokuNowogrodu Siewierskiego. JednocześnieWasyl III sprzymierzył się w 1514 roku przeciwko Rzeczypospolitej z cesarzemMaksymilianem I Habsburgiem, a brak akceptacji przez cesarstwo postanowieńpokoju toruńskiego z 1466 umożliwiał wyłamywanie się przezwielkich mistrzów krzyżackich zlennej zależności względem Polski. Obawiano się także konsekwencji podpisanego w Moskwie przymierza z 1514 roku między wielkim księciem moskiewskim Wasylem III, a nowym wielkim mistrzem krzyżackim,Albrechtem Hohenzollernem. Z tego powodu Zygmunt Stary postanowił pójść na ustępstwa wobec Habsburgów i współdziałając z bratem, królem Czech i WęgierWładysławem II Jagiellończykiem, doprowadził do rozbicia antypolskiego sojuszu państw habsburskich i państw skandynawskich pod panowaniem dynastii oldenburskiej.Zjazd wiedeński w 1515 roku, zakończony cofnięciem przez cesarza poparcia dla Moskwy i uznaniem praw Polski dolenna Prus, rozwiązał ręce Zygmuntowi I na północy[22].
Konflikt z hospodarem mołdawskimBogdanem zakończyło podpisanie23 stycznia1510 rokutraktatu pokojowego w Kamieńcu Podolskim, mocą którego Bogdan zrezygnował ze starania się o rękęElżbiety, a sporna sprawaPokucia została oddana do rozstrzygnięcia Władysławowi węgierskiemu[23].
Niekorzystną konsekwencją zjazdu było utracenie przez Jagiellonów tronów Czech i Węgier po śmierciLudwika II Jagiellończyka w 1526 r. Mimo tego, że Zygmunt Stary po namowach żony wysunął swoją kandydaturę do korony czeskiej i węgierskiej po Ludwiku Jagiellończyku, to król i jego posłowie działali opieszale[24]. Dodatkowo w 1527 roku król zabronił szlachcie polskiej udzielenia pomocy węgierskiemu kandydatowiJanowi Zapolyi przeciwko Habsburgom, co stało w sprzeczności z realistyczną polityką prowadzoną przez Bonę Sforzę[24]. W konsekwencji zachodnie Węgry i Czechy zostały przejęte przezFerdynanda I Habsburga i we władaniu jego rodziny pozostały do 1918 roku. Zygmunt, jako prawny opiekun małoletniego Ludwika II Jagiellończyka, przyczynił się do wyboruKarola V Habsburga nacesarza rzymskiego w 1519 roku[25].
W wynikuwojny z zakonem krzyżackim (1519–1521) doszło w 1525 roku do podpisaniatraktatu krakowskiego. Zaakceptował też przejście majątków i urzędów krzyżackich spod władzy kościelnej pod świecką i przyjął hołd lenny Albrechta jako luterańskiego księcia Prus (hołd pruski 1525). Polsce traktat zapewnił prawoaneksji Prus Książęcych po wygaśnięciu męskiej linii rodu Albrechta, który nie był jeszcze żonaty[26][27].
Wojna litewsko-moskiewska (1534–1537), mimozdobycia Staroduba (1535), nie przywróciła Wielkiemu Księstwu Litewskiemu Smoleńska. Mocą zawartego w roku 1537 pokoju Litwa zachowała zdobytyHomel. Walki trwały również z Tatarami krymskimi w latach 1510–1512, 1516, 1519, 1521, 1524, 1526–1528, 1537 (ich najazdy odpierano przy pomocy obrony potocznej i „podarków”).
Od 1530 roku zaognił się z Mołdawią konflikt oPokucie, w trakcie którego dochodziło do wzajemnych najazdów i starć, takich jak zwycięstwa hetmanaJana Tarnowskiego pod Ścianką,Gwoźdźcem iObertynem w 1531 roku, zakończony po kolejnych walkach w 1538 roku układem przyznającym Pokucie Królestwu Polskiemu, jednak Turcja opanowała jednocześnie Mołdawię, co pozbawiło Polskę bufora oddzielającego ją od Imperium Osmańskiego[28].
W relacjach z Księstwem Pomorskim, w 1513 król nie wykazał inicjatywy, w związku z propozycją księciaBogusława X złożenia Królestwu Polskiemu hołdu lennego[24].
Osobne artykuły:Wojna polsko-krzyżacka (1519–1521) i Gdańsk wobec polityki bałtyckiej ostatnich Jagiellonów.Nie najlepiej układały się stosunki Zygmunta Starego z Gdańskiem. Miasto to w drugiej połowie XV wieku zdobyło podstawy dobrobytu, które w wieku XVI i w pierwszej połowie XVII pozwoliły mu osiągnąć szczyt bogactwa i stać się istotnym czynnikiem w sprawach politycznych, gospodarczych, a nawet kulturalnych Rzeczypospolitej. Gdańsk stał się wyłącznym pośrednikiem polskiego handlu morskiego, ale pośrednikiem uciążliwym, co wywoływało rosnące niezadowolenie tak króla, jak i szlachty.
Gdańszczanie byli niechętni próbom prowadzenia przez Polskę samodzielnej polityki morskiej, co skutkowało poparciem udzielanym konkurującemu z GdańskiemElblągowi[29]. Wobec niemożności – ze względów finansowych – realizacji projektu budowy własnej floty wojennej, Zygmunt Stary, zapewne za radąJana Dantyszka[30] znającego sprawy morskie, postanowił utworzyć flotę systememkaperskim. Pierwszy królewski okręt kaperski pod dowództwem gdańszczanina Adriana Flinta[31] rozpoczął działania na wodach Zatoki Fińskiej w roku 1517. Wkrótce flota polska powiększyła się do kilkunastu okrętów, a Flint został prawdopodobnie jej dowódcą[32]. Obszarem jej działalności były wschodnie akweny Bałtyku.
W roku 1519, w związku z wojną z Krzyżakami, okręty kaperskie prowadziły również działania naZatoce Gdańskiej blokującKrólewiec. Z portami krzyżackimi utrzymywały kontakty głównie statkiholenderskie iduńskie, one też stały się obiektami ataków floty kaperskiej. Flota ta była wspomagana przeciw Krzyżakom przez Gdańsk, który od lat rywalizował z Królewcem. Po zawarciu rozejmu w roku 1521 okręty kaperskie wróciły do zwalczaniażeglugi narewskiej, przechwytując kilkanaście statków z ładunkami dlaWielkiego Księstwa Moskiewskiego. 14 września 1522 roku zawarty został rozejm polsko-moskiewski, a wkrótce potem król Zygmunt rozwiązał flotę kaperską. Okręty w większości przeszły do służby gdańskiej (były to zresztą prawie wyłącznie jednostki gdańskie), by brać udział w uciążliwej wojnieHanzy z Danią.
Polska flota kaperska została zorganizowana doraźnie, a działalność swą prowadziła krótko. Była zbyt słaba, aby odegrać poważniejszą rolę w wojnie z Moskwą, a wynikało to z faktu, że Zygmunt Stary przywiązywał do spraw morskich znacznie mniejszą wagę, niż się na ogół przypuszcza[33]. Dopiero pod koniec życia, pod wpływemBony, król nie przedłużył Gdańskowi długu zastawnego nastarostwopuckie. Rada Miasta Gdańska traktowała posiadanie Pucka jako jeden z elementów sprawowania władzy nad wybrzeżem. Miało to swoją tradycję i ustaliło się już w czasach krzyżackich. W Pucku rezydował urzędnik zwany „rybickim”, którego kompetencje obejmowały wszystkie sprawy wynikające z posiadania brzegu morskiego irybołówstwa[34]. Gdańsk, który rościł pretensje do posiadania całego wybrzeża Zatoki Gdańskiej, prawował się o starostwo puckie aż po rok 1546, ale w tym czasie król miał już wPrusach Królewskich wielu oddanych sobie ludzi, kompetentnych w sprawach morskich, a zarazem zwolenników aktywniejszej polityki wobec Gdańska.
Zygmunt I Stary był wybitnymmecenasem sztuki. Jego zasługą jest bardzo wczesne wprowadzenie sztuki renesansowej do Polski, która (pomijającWęgry) wyprzedziła w tym względzie inne kraje europejskie. Nie będąc jeszcze królem, ufundował renesansowy nagrobek swego brata, królaJana I Olbrachta wkatedrze wawelskiej (ok. 1505). Za jego rządów między innymi przebudowano w tym samym styluZamek Królewski na Wawelu, na którym znajduje się największy renesansowy dziedziniec w Europie, a ufundowana przez niegoKaplica Zygmuntowska przy katedrze wawelskiej jest nazywana „perłą toskańskiego renesansu na północ od Alp”. W 1540 roku ufundował takżeKapelę Rorantystów – męski zespół wokalny działający w katedrze wawelskiej jeszcze przez wiele lat po jego śmierci[35].
Wielka jest, Panowie a Bracia, sława tej łaskawości króla Zygmunta, nie wiem bodaj, czy nie największa na świecie. Chciał, by w wolnej Rzeczypospolitej obywatele mogli swobodnie głos podnosić, swobodnie wypowiadać swoje zdania, swobodnie wreszcie wysuwać żądania, upominać się, stawiać zarzuty. [...] Postanowił w tej Rzeczypospolitej postępować z wami nie jak z niwolnikami, lecz jak z dziećmi, nie jak z poddanymi, lecz jak z towarzyszami a przyjaciółmi, z największą życzliwością, aby zarówno on słuchał swoich, jak swoi jego.
| Obraz | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Małżeństwa |
|---|---|---|---|---|
 | Jan | 1499 | 1538 | |
| Regina | 1500/1501 | 1526 | Hieronim Szafraniec | |
| Katarzyna | 1503 | 1548 | Jerzy II de Montfort | |
 | Jadwiga Jagiellonka | 15 marca 1513 | 1573 | Joachim II Hektor |
 | Anna Jagiellonka | 1515 | 1520 | |
 | Izabela Jagiellonka | 18 stycznia 1519 | 15 września 1559 | Jan Zápolya |
 | Zygmunt II August | 1 sierpnia 1520 | 7 lipca 1572 | 1.Elżbieta Habsburżanka 2.Barbara Radziwiłłówna 3.Katarzyna Habsburżanka |
 | Zofia Jagiellonka | 13 lipca 1522 | 1575 | Henryk II Młodszy |
 | Anna Jagiellonka | 18 października 1523 | 9 września 1596 | Stefan Batory |
 | Katarzyna Jagiellonka | 1 listopada 1526 | 1583 | Jan III Waza |
| Olbracht Jagiellończyk | 20 września 1527 | 20 września 1527 |
| Władysław II Jagiełło ur. ok. 1351 zm. 1 VI 1434 | Zofia Holszańska ur. ok. 1405 zm. 21 IX 1461 | Albrecht II Habsburg ur. 16 VIII 1397 zm. 27 X 1439 | Elżbieta Luksemburska ur. 1409 zm. 1442 | ||||||||||
| Kazimierz IV Jagiellończyk ur. 30 XI 1427 zm. 7 VI 1492 | Elżbieta Rakuszanka ur. 1436 zm. 30 VIII 1505 | ||||||||||||
| 1 Katarzyna Telniczanka ur. ok. 1480 zm. 1528 OO 1498 (związek nieformalny) | 2 Barbara Zápolya ur. 1495 zm. 2 X 1515 OO 8 II 1512 | Zygmunt I Stary ur. 1 I 1467 zm. 1 IV 1548 | 3 Bona Sforza ur. 2 II 1494 zm. 19 XI 1557 OO 18 IV 1518 | ||||||
| 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | |||||
| Jan z Książąt Litewskich ur. 8 I 1499 zm. 18 II 1538 | Regina ur. 1500/1501 zm. 20 V 1526 | Katarzyna ur. ok. 1503 zm. po 9 IX 1548 | Jadwiga Jagiellonka ur. 15 III 1513 zm. 7 II 1573 | Anna Jagiellonka ur. 1 VII 1515 zm. 8 V 1520 | |||||
| 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | |||||
| Izabela Jagiellonka ur. 18 I 1519 zm. 15 IX 1559 | Zygmunt II August ur. 1 VIII 1520 zm. 7 VII 1572 | Zofia Jagiellonka ur. 13 VII 1522 zm. 28 V 1575 | Anna Jagiellonka ur. 18 X 1523 zm. 9 IX 1596 | Katarzyna Jagiellonka ur. 1 XI 1526 zm. 16 IX 1583 | |||||
| 3 | |||||||||
| Olbracht Jagiellończyk ur. 20 IX 1527 zm. 20 IX 1527 | |||||||||
| Wielkie Księstwo Litewskie (XIII w.–1385) |
|
|---|---|
| Wielkie Księstwo Litewskie (w unii z Koroną Królestwa Polskiego) (1385–1569) |
|
| Wielkie Księstwo Litewskie (jako część Rzeczypospolitej Obojga Narodów) (1569–1795) |
|
| Państwo polskie do 1138 |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo polskie rozbicia dzielnicowego (1138–1320) |
| ||||||||
| Korona Królestwa Polskiego (1386–1569) Rzeczpospolita Obojga Narodów (1569–1795) |
|
Uwaga: Pogrubioną czcionką zaznaczeni są władcy będący koronowanymi królami Polski.
