.jpg)
Związek morganatyczny, małżeństwo morganatyczne (łac.matrimonium morganaticum odśrednw. łac.matrimonium ad morganaticam) –małżeństwo zawarte przez członka roduarystokratycznego lubdynastii z osobą uznawaną za będącą niższego stanu. Poprzez taki związek nie zmienia ona swego stanu, czyli nie uzyskuje awansu społecznego, a potomstwo z tego związku nie ma praw do tytułów, funkcji i dóbr dziedziczonych w rodzinie małżonka wyższego stanem[1][2].
Określenie oznaczające dosłownie „małżeństwo na dar poranny”, wywodzi się ze starogermańskiego zwyczaju daru (niem.Morgengabe), składanego żonie przez męża nazajutrz po nocy poślubnej, jako swego rodzaju rekompensata za utracone dziewictwo. Małżeństwo morganatyczne było więc takim rodzajem małżeństwa, w którym żonie i jej dzieciom przysługiwał wyłącznie ten dar, bez prawa do uzyskania czegokolwiek poza nim.
| Data ślubu | Małżonek | Małżonka | Potomstwo | Uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1365 |  Kazimierz III Wielki | król Polski | Krystyna Rokiczana | córkawójtaPragi | drugie małżeństwo Kazimierza (bigamia) w trakcie trwania małżeństwa zAdelajdą Heską. Drugie małżeństwo Krystyny po 10 lat wdowieństwa po mieszczaninie praskim Mikulaszu (Mikołaju) zRokiczan | |
| 1471/1472 |  Fryderyk Wittelsbach | elektorPalatynatu Reńskiego | Klara Dett | śpiewaczka na dworzeFryderyka |
| Klara była wieloletnią kochanką Fryderyka zanim się pobrali |
| 13 września 1626 |  Jan Chrystian brzeski | książę brzeski | Anna Jadwiga von Sitsch | córka marszałka dworu biskupiego Fryderyka von Sitscha |
| Drugie małżeństwo po śmierciDoroty Hohenzollern Anna Jadwiga miała 15 lat w dniu ślubu i była 20 lat młodsza od męża 7 grudnia 1627 cesarzFerdynand II wydał dyplom, w którym podniósł Annę Jadwigę do godności baronowej |
| zima 1685/1686 |  Ludwik XIV | królFrancji iNawarry |  Franciszka d’Aubigné, Markiza de Maintenon | szlachcianka | brak potomstwa | drugie małżeństwo Franciszki po śmierci mężaPaula Scarrona drugie małżeństwo Ludwika po śmierci żony królowejMarii Teresy |
| 25 marca 1760 |  Karol Krystian Wettyn | królewicz polski,książę Kurlandii i Semigalii |  Franciszka Krasińska | córka generała Stanisława Krasińskiego | Maria Krystyna Wettyn | Małżeństwo to miało charakter morganatyczny, jednak w Polsce, gdzie nie było pojęciamałżeństwa morganatycznego, była oficjalniekrólewiczową. Małżeństwo Franciszki i królewicza Karola zostało oficjalnie uznane przez Sejm w 1776 r., aSejm Czteroletni przyznał jej dożywotnią pensję[3]. |
| 1789 |  Stanisław August Poniatowski[4] | król Polski |  Elżbieta Grabowska[5] | córka wojewody płockiego Teodora Szydłowskiego | Po śmierci pierwszego mężaJana Jerzego Grabowskiego w 1789 przypuszczalnie potajemnie poślubiona przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Do końca życia król oficjalnie pozostawał w stanie wolnym[9] | |
| 27 maja 1820 |  wielki książę Konstanty | cesarzewicz Rosji |  Joanna Grudzińska | córka ostatniego właścicielaChodzieży | brak potomstwa | drugie małżeństwo Konstantego 20 latach separacji ze swoją pierwszą żoną, księżnąJulią Sachsen-Coburg-Saalfeld. Ze względu na małżeństwo morganatyczne Konstanty w 1823 roku zrzekł się praw do tronu rosyjskiego. Po potrójnym ślubie (prawosławny, katolicki i cywilny) Joanna otrzymała tytułksiężnej łowickiej. |
| 1821 |  Adam Albert Neipperg | hrabia Neipperg |  Maria Ludwika Austriaczka | Cesarzowa Francuzów |
| Trzecie małżeństwo Adama i drugie małżeństwo Marii Ludwiki po śmierciNapoleona Bonaparte. Gdy Napoleon stracił władzę a Maria Ludwika za wszelką cenę chciała do niego dołączyć na wyspieElba, Neipperg otrzymał zadanie, aby uwieść byłą cesarzową, żeby ta mogła zapomnieć o mężu. Swoje zadanie wykonał już 24 września, kiedy to po raz pierwszy spędził noc z Marią Ludwiką wSzwajcarii. |
| 9 listopada 1824 | .jpg) Fryderyk Wilhelm III Pruski | król Prus |  Augusta von Harrach | pochodziła zezmediatyzowanej gałęzi rodziny Harrachów | brak potomstwa | drugie małżeństwo Augusta otrzymała tytuły księżnej Liegnitz (Legnica) iksiężnej Hohenzollern |
| 28 grudnia 1833 |  Augustyn Ferdynand Muñoz | książę Riansares |  Maria Krystyna Burbon | królowa Hiszpanii |
| Małżeństwo zostało ujawnione w 1840 roku |
| 2 maja 1835 |  Aleksander Paweł Wirtemberski | książę wirtemberski, generał austriacki |  Klaudyna Rhédey von Kis-Rhéde | hrabina węgierska |
| Hrabina otrzymała dziedziczny tytułhrabiny Hohenstein |
| 28 października 1851 |  Aleksander z Hesji-Darmstadt | książęHesji i Renu |  Julia Teresa Hauke | córka polskiego generała, hr.Maurycego Hauke, dama dworucarowej Marii |
| Szwagierwielki książę Ludwik III nadał Julii i potomstwu tytuł książąt Battenberg |
| 1853 |  Albrecht Hohenzollern | książę generał |  Rozalia von Rauch | córka ministra wojny Gustava von Raucha |
| drugie małżeństwo po rozwodzie zMarianną Orańską, z którą Albrecht miał czworo dzieci |
| 24 lutego 1859 |  Ludwik Wilhelm, książę Bawarii | książę Bawarii |  Henriette Mendel | aktorka |
| Małżeństwo zostało zaaranżowane podczas drugiej ciąży Henrietty |
| 10 czerwca 1869 |  Ferdynand II Koburg | królPortugalii |  Eliza Hendle | śpiewaczka operowa | brak potomstwa[c] | Drugie małżeństwo po śmierciMarii II |
| 6 lipca 1880 |  Aleksander II Romanow | cesarz i samodzierżca Wszechrusi |  Katarzyna Dołgoruka | księżna |
| Drugie małżeństwo po śmiercipierwszej żony, Marii. Katarzyna była wieloletnią kochanką cara Aleksandra II (starszego od niej o 29 lat), a później jego morganatyczną żoną, z tytułem księżnej Juriewskiej. Troje ich dzieci urodziło się przed zawarciem małżeństwa. |
| 1 lipca 1900 |  Franciszek Ferdynand Habsburg | następca tronuAustro-Węgier |  Zofia von Chotek | hrabianka dama dworuarcyksiężnej Izabeli(inne języki) |
| |
| 15 października 1911 |  Michał Romanow | cesarz Rosji |  Natalia Szeremietjewska | córka adwokata | Jerzy | Trzecie małżeństwo Natalii po dwóch rozwodach Para zakochała się w sobie od pierwszego wejrzenia. Wkrótce stali się kochankami i byli nierozłączni. Wielki książę napisał list do swojego brata-cara (jak było to wtedy w zwyczaju), w którym prosił o zgodę na poślubienie Natalii. Zgody tej jednak nie otrzymał, ponieważ Natalia była dwukrotną rozwódką, a w jej żyłach nie płynęła królewska krew. Michał i Natalia przez jakiś czas żyli więc ze sobą bez ślubu. 24 lipca 1910 urodził się ich syn. Ostatecznie Michał zignorował zakaz cara i poślubił w sekrecie Natalię. W efekcie oboje popadli w niełaskę i zostali wygnani doWielkiej Brytanii. |
| 11 września 1941 |  Leopold III Koburg | król Belgów |  Mary Lilian Baels | księżna de Réthy | drugie małżeństwo Leopolda po śmierci królowejAstrid Szwedzkiej | |
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Związek morganatyczny |
