 Autoportret Zofii Rydet z aparatem | |||
| Data i miejsce urodzenia | 5 maja 1911 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 24 sierpnia 1997 | ||
| Zawód, zajęcie | artystka fotografka | ||
| Narodowość | |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Zofia Rydet (ur.5 maja1911 wStanisławowie, zm.24 sierpnia1997 wGliwicach) – polska artystka fotograf. Uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami (m.in. tytułami ArtisteFIAP w 1969 oraz Excellence FIAP w 1976 roku[1]).
Urodziła się 5 maja 1911 roku w Stanisławowie na Kresach Wschodnich, jako córka Józefy z d. Nowotny i Ferdynanda Rydetów. W 1929 ukończyła Gimnazjum Urszulanek[2], z kolei w 1933 roku została absolwentką Głównej Szkoły Gospodarczej w Snopkowie podLwowem. Potem pracowała w biurze Orbisu w Stanisławowie. Tam zastała ją wojna i kolejne okupacje: sowiecka, węgierska oraz niemiecka. Po wojnie i krótkim pobycie wRabce (z którą silnie związana była do końca życia) osiedliła się wBytomiu i prowadziła tam sklep papierniczo-zabawkarski.
Pierwsze próby fotograficzne, podejmowane jeszcze przed wojną, wykonywała pod wpływem starszego brataTadeusza – autora pogłębionych psychologicznie portretów góralihuculskich. W wieku 40 lat odżyła w niej młodzieńcza fascynacja fotografią. W 1954 roku, zachęcona sukcesami w lokalnych konkursach fotograficznych, wstąpiła doGliwickiego Towarzystwa Fotograficznego[3], gdzie rozwijała umiejętności i ważne przyjaźnie z innymi fotografami. W 1961 roku, już jako członkini ZPAF, przeprowadziła się z Bytomia do Gliwic, gdzie od 1963 roku uczyła fotografii naPolitechnice Śląskiej. Równocześnie rozsyłała swoje zdjęcia na międzynarodowe przeglądy fotografii w Polsce i na całym świecie, zdobywając medale, wyróżnienia i międzynarodowe tytułyAFIAP i EFIAP. Dużo podróżowała, w latach 60. odwiedziła m.in.Jugosławię,Włochy,Egipt,Grecję,Liban,Albanię,Hiszpanię iWęgry. Wykonywała zdjęcia reporterskie, przedstawiające dzieci, do swojego pierwszego ważnego cyklu fotograficznego pt.Mały człowiek, pokazywanego na szeregu wystaw indywidualnych, a w 1964 roku wydanego w formie albumu. Również jej kolejne przedsięwzięcia fotograficzne poświęcone były człowiekowi:Czas przemijania - związany ze starością i powstający od końca lat 60. cyklsurrealistycznych fotomontaży ikolaży[4] pt.Świat uczuć i wyobraźni (wydany w formie książki w 1979 r.) prezentowany też w formie pokazów slajdów (diaporamy) z podkładem muzycznym. Konsekwencją fascynacji człowiekiem i celem licznych podróży po Polsce był powstający od 1978 roku monumentalnyZapis Socjologiczny. Chciała przy pomocy fotografii stworzyć obraz społeczeństwa, przede wszystkim wiejskiego. Zjednywała sobie fotografowanych ludzi do tego stopnia, że pozwalali jej wejść do swych domostw, fotografować się we wnętrzach, w których żyją na co dzień. Jej cyklZapis socjologiczny przedstawiał fotografie mieszkańców zawsze w tym samym układzie, który stal się kanonem: portretowane postaci z rękoma na kolanach siedziały frontalnie na tle głównej, najciekawszej ściany domu, scenę uchwycono obiektywem szerokokątnym. Pierwszy raz serię tę wystawiono wGorzowie Wielkopolskim w 1979 roku[2]. Z codzienności wydobywała dostojeństwo, bohater prac – zwykły człowiek urastał do rangi centralnej postaci, kreatora własnego świata. Z wyimków „Zapisu socjologicznego” powstały cykle: „Obecność”, obrazujący obecność PapieżaJana Pawła II w domach Polaków oraz „Zwykły Człowiek”, cykl portretów prostych, zwykłych ludzi opatrzonych doklejonymi, ozdobnymi ramami. Takie przedstawienie miało nawiązywać do wizerunków świętych[5]. Pod koniec lat 70. Zofia Rydet zaprezentowała jeszcze konceptualny cyklNieskończoność dalekich dróg. Ostatnią ważną serią wykonaną w technice fotokolażu była realizowana na przełomie lat 80. i 90. „Suita śląska” zawierająca autocytaty z wcześniejszych fotografii[5].
Zofia Rydet zmarła 24 sierpnia 1997 roku w Gliwicach. Pochowana została na cmentarzu parafialnym przy ul. Orkana w Rabce. W kręgu bliskich jej osób były najważniejsze postacie polskiego środowiska fotograficznego, artyści i teoretycy, m.in.:Anna Beata Bohdziewicz, Leszek Brogowski,Adam Bujak, Jerzy Busza, Urszula Czartoryska, Jerzy Garztecki, Jerzy Lewczyński, Krystyna Łyczywek,Józef Robakowski,Andrzej Różycki, Adam Sobota, Stefan Wojnecki. Za swą mistrzynię w twórczości uważa ją fotografikWojciech Prażmowski[6]. W 1990 ukazał się film Andrzeja RóżyckiegoNieskończoność dalekich dróg. Podsłuchana i podpatrzona Zofia Rydet. A.D.1989 poświęcony Zofii Rydet[2]. W 2011 roku powstałaFundacja im. Zofii Rydet, która prowadzi działania archiwizacyjne i badawcze nad archiwum fotograficznym artystki, przekazanym Fundacji przez rodzinę. Organizuje również wystawy, publikacje i konferencje naukowe. Jej celem jest merytoryczne opracowanie całości zbioru, z naciskiem na świeże spojrzenie i współczesne ujęcie twórczości Rydet[7]. Od początku istnienia jej działania wspiera finansowoMinisterstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Głównymi celami statutowymi Fundacji są: rozpowszechnianie twórczości Rydet w kraju i za granicą, wsparcie dla działań naukowych i artystycznych, współuczestnictwo w podnoszeniu prestiżu polskiej fotografii na rynkach światowych.
.jpg)
