W mieście znajduje sięMuzeum Domu Śląskiego, które posiada w swoich zbiorach dużą kolekcję sprzętu gospodarstwa domowego w tym żelazek, naczyń, sztućców, mebli oraz zbiory śląskiej sztuki i rzemiosła artystycznego z bogatą kolekcją śląskiego artysty malarza i kolekcjoneraJosepha Langera, który był mieszkańcem miasta.
Miejscowość była wzmiankowana jakoSambice w 1234[5]. Ten i podobne zapisy (np.Sambiz,Sambicia) można odczytać jakoZębice, czyli osada potomków kogoś, kto nosił imię bądź przezwiskoZąb, albo teżSambice, tj. siedlisko potomkówSamba (Sambora). Po lokacji miasta (przed 1250) wchodzi w użycie nazwa Münsterberg, w języku niemieckich kolonistów znacząca „wzgórze klasztorne” lub „wzgórze z wysokim kościołem, wysoką wieżą”, jednak poprzednia nazwa była jeszcze używana, o czym świadczy dokument z 1268, gdzie określono miasto jakoSambiz oder Munstenberg[6]. Mylnie, jakoBrukaliz, wymieniono Ziębice włacińskim dokumencie z 9 maja 1256 sygnowanym przez księciaPrzemysła I z 1256 roku wydanym wPoznaniu[7].
W historii miasta pojawiały się różne warianty niemieckiej nazwy i różne jej adaptacje do języka łacińskiego, czeskiego i polskiego. Np. w dokumencie lennym z 1336 miasto wymienione jest jakoMunsterberch, w Kronice Zbrasławskiej (1340)Monsterberch, w dokumentach i listach książątpodiebradzkich (1472–1500)Minsterberk, Minstrberk, Munsterberk, na mapie ŚląskaMartina Helwiga (1561)Monsterberg, w wydanym po polsku zarządzeniuFryderyka II Wielkiego (1750)Minsterberga[8]. W śląski regionalista i historykMikołaj Henel zPrudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając jej łacińskie nazwy:Monsterberga, Sambicensium[4].
NazwęZambice orazZiembice w książceKrótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej wGłogówku w 1847 wymienił śląski pisarzJózef Lompa[9]. Współczesną nazwę miasta zatwierdzono 19 maja 1946[10].
koniec XIII w. –Bolko I Surowy, książę świdnicko-jaworski buduje zamek, który najpierw będzie siedzibą kasztelana a później rezydencjąksiążąt ziębickich.
przełom XIII i XIV w. – duży ośrodek rzemieślniczy (tkactwo, piwowarstwo i bednarstwo) i handlowy[13].
XIX w. – rozwój przemysłu: fabryka chemiczna, zakłady ceramiczne i spożywcze, połączenie kolejowe w 1872 ze Strzelinem, w 1873 z Kamieńcem Ząbkowickim.
1905 – w mieście mieszkało 8475 osób, w tym 98% Niemców, 0,8% Polaków i 0,8% Żydów. 78,3% mieszkańców jest katolikami, zaś 20,8% – ewangelikami[16].
1945 – przyłączenie miasta do Polski, wysiedlenie dotychczasowej ludności do Niemiec.
1951 – odsłonięcie obelisku ku czci Armii Czerwonej znajdującego się przy pl. 15 Grudnia[17].
1974 – odsłonięcie w parku miejskim monumentalnego Pomnika Zwycięstwa – pomnika Orła Piastowskiego wg projektuTadeusza Tellera (1929–2022)[17][18].
synagoga, obecnie nieużytkowana, ul. Wąska 9, z 1844–1845
zespół klasztorny krzyżowców z czerwoną gwiazdą, z ok. 1270 r. w obecnym kształcie z XVIII w., XIX w./XX w., ul. Kolejowa 29: kościół, pw. śś. Piotra i Pawła, klasztor, obecnie szpital
cmentarz żydowski, ul. Piaskowa, z poł. XIX w.: kaplica przedpogrzebowa, ogrodzenie
ratusz miejski z XIX wieku z wcześniejszą wieżą z wieku XVI. Fundamenty wieży pochodzą z pierwszego ratusza z epoki średniowiecza. Sama wieża jest renesansowa i jest pozostałością po drugim tzw. „starym ratuszu” zbudowanym w drugiej połowie XVI wieku. Gmach budynku przebudowano w 1890 r. w stylu eklektycznym, neogotyckim z neorenesansowym,nowy ratusz
wille, ul. Bolesława Chrobrego 11, z 1899 r., nr 12, z l. 1899–1900
dawna szkoła parafialna, obecnie dom, ul. Księdza Gacka 5 (d. Kościelna 1), z 1565 r., 1725 r.
dawna remiza straży pożarnej, ul. Garbarska 3, z XIX w.
dom, ul. Grunwaldzka 2 b, po 1870 r.
domy, ul. Kolejowa 22, 26, 28, z XVII w., XVIII w., pocz. XIX w./XX w.
dom, ul. Kościelna 6, 8, z XVIII w., XIX w.
dom, ul. Przemysłowa 2, z XVIII w., k. XIX w.
kamienice mieszczańskie w Rynku – domy: Rynek 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 20, 22, 42, XVI, XVII, XVIII w. po 1860–1880, XIX w., l. 1900–1910, pocz. XX w.
kamienica, obecnie hotel, Rynek 31, z 1702 r., XIX w.
dawny urząd skarbowy, obecnie szkoła, pl. Wolności 1, z 1910 r.
zespół cukrowni, ul. Przemysłowa, z 1883 r., l. 1920–1930 budynki: pakowni cukru, produktowni, surowni i filtracji, krajalnicy, płuczki buraków, suszarni cukru, biura technicznego
↑Na podstawie danych ze spisu powszechnego z 1905 r., wg deklarowanego języka ojczystego i religii; nie zaklasyfikowano osób deklarujących więcej niż jeden język ojczysty; wliczono 23 mężczyzn odbywających w mieście służbę wojskową, za:Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Heft VI. Schlesien, Berlin 1908.
↑abRada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988,ISBN 83-217-2709-3, s. 778.
↑Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
↑Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 2 kwietnia 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. (M.P. z 1949 r. nr 29, poz. 445).