Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Ziębice

Na mapach:Ziemia50°36′01″N 17°02′28″E/50,600278 17,041111
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:Ziębice (ujednoznacznienie).
Ziębice
miasto wgminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz w Ziębicach (2019)
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

ząbkowicki

Gmina

Ziębice

Data założenia

przed 1234 r.

Prawa miejskie

między 1243 a 1250

Burmistrz

Mariusz Szpilarewicz (2018)[1]

Powierzchnia

15,08[2] km²

Wysokość

199–284 m n.p.m.

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


7995[2]
530,2 os./km²

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-220

Tablice rejestracyjne

DZA

Położenie na mapie gminy Ziębice
Mapa konturowa gminy Ziębice, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ziębice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Ziębice”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ziębice”
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego
Mapa konturowa powiatu ząbkowickiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Ziębice”
Ziemia50°36′01″N 17°02′28″E/50,600278 17,041111[3]
TERC (TERYT)

0224064

SIMC

0984700

Urząd miejski
ul. Przemysłowa 10
57-220 Ziębice
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Ziębice (niem. Münsterberg,cz. Minstrberk,łac. Monsterberga, Sambicensium[4]) –miasto wPolsce położone wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie ząbkowickim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Ziębice. Według danychGłównego Urzędu Statystycznego z 1 stycznia 2023 miasto miało 7995 mieszkańców[2] (451. miejsce w Polsce).

W mieście znajduje sięMuzeum Domu Śląskiego, które posiada w swoich zbiorach dużą kolekcję sprzętu gospodarstwa domowego w tym żelazek, naczyń, sztućców, mebli oraz zbiory śląskiej sztuki i rzemiosła artystycznego z bogatą kolekcją śląskiego artysty malarza i kolekcjoneraJosepha Langera, który był mieszkańcem miasta.

Nazwa

[edytuj |edytuj kod]

Miejscowość była wzmiankowana jakoSambice w 1234[5]. Ten i podobne zapisy (np.Sambiz,Sambicia) można odczytać jakoZębice, czyli osada potomków kogoś, kto nosił imię bądź przezwiskoZąb, albo teżSambice, tj. siedlisko potomkówSamba (Sambora). Po lokacji miasta (przed 1250) wchodzi w użycie nazwa Münsterberg, w języku niemieckich kolonistów znacząca „wzgórze klasztorne” lub „wzgórze z wysokim kościołem, wysoką wieżą”, jednak poprzednia nazwa była jeszcze używana, o czym świadczy dokument z 1268, gdzie określono miasto jakoSambiz oder Munstenberg[6]. Mylnie, jakoBrukaliz, wymieniono Ziębice włacińskim dokumencie z 9 maja 1256 sygnowanym przez księciaPrzemysła I z 1256 roku wydanym wPoznaniu[7].

W historii miasta pojawiały się różne warianty niemieckiej nazwy i różne jej adaptacje do języka łacińskiego, czeskiego i polskiego. Np. w dokumencie lennym z 1336 miasto wymienione jest jakoMunsterberch, w Kronice Zbrasławskiej (1340)Monsterberch, w dokumentach i listach książątpodiebradzkich (1472–1500)Minsterberk, Minstrberk, Munsterberk, na mapie ŚląskaMartina Helwiga (1561)Monsterberg, w wydanym po polsku zarządzeniuFryderyka II Wielkiego (1750)Minsterberga[8]. W śląski regionalista i historykMikołaj Henel zPrudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając jej łacińskie nazwy:Monsterberga, Sambicensium[4].

NazwęZambice orazZiembice w książceKrótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej wGłogówku w 1847 wymienił śląski pisarzJózef Lompa[9]. Współczesną nazwę miasta zatwierdzono 19 maja 1946[10].

Położenie

[edytuj |edytuj kod]

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 15 km²[11].

Historycznie leży na historycznymDolnym Śląsku naPrzedgórzu Sudeckim.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dowoj. wałbrzyskiego.

Historia

[edytuj |edytuj kod]
Mury obronne (XIII-XIV w.)
Rynek około 1911

Kalendarium[12]:

W miejscowości działałoPaństwowe Gospodarstwo Rolne Ziębice[19].

Demografia

[edytuj |edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Ziębic w 2014 roku[20].

Ludzie związani z Ziębicami

[edytuj |edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Ziębicami.
 Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Ziębicach.

Administracja

[edytuj |edytuj kod]
W skład miasta wchodzą
Niemiecka nazwaObecna nazwaW przeszłościObecny status
BerghofGórniki-Koloniakolonia[21], przysiółek wsiDębowiec[22]niestandaryzowana część miasta
ViehhöfeKrównikifolwark[23], przysiółek wsiNieszków[24]niestandaryzowana część miasta[25]
ReindörfelNieszkówwieśczęść miasta
Miasta i samorządy partnerskie[26]Kraj
Jaroměř Czechy
Ebreichsdorf Austria
Brighton Stany Zjednoczone

Zabytki

[edytuj |edytuj kod]
Bazylika św. Jerzego Męczennika i Sanktuarium Męki Pańskiej w Ziębicach z XIII wieku
Zespół poklasztornykrzyżowców z Czerwoną Gwiazdą – kościół pw. św. Piotra i Pawła.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[27]:

  • historyczne centrum miasta ze średniowiecznym układem ulic.
  • kościół par. –bazylika pw. św. Jerzego Męczennika i sanktuarium Męki Pańskiej, z 1270 r., XIV w., XV w., XIX w.
  • dawny kościół ewangelicki, obecnie sala gimnastyczna, z l. 1796–1797, 1902 r.
  • synagoga, obecnie nieużytkowana, ul. Wąska 9, z 1844–1845
  • zespół klasztorny krzyżowców z czerwoną gwiazdą, z ok. 1270 r. w obecnym kształcie z XVIII w., XIX w./XX w., ul. Kolejowa 29: kościół, pw. śś. Piotra i Pawła, klasztor, obecnie szpital
  • cmentarz żydowski, ul. Piaskowa, z poł. XIX w.: kaplica przedpogrzebowa, ogrodzenie
  • mury obronne, fragmenty z XIII–XIV w.
  • Brama Paczkowska w Ziębicach, z 1491 r. (XV w.)
  • ratusz miejski z XIX wieku z wcześniejszą wieżą z wieku XVI. Fundamenty wieży pochodzą z pierwszego ratusza z epoki średniowiecza. Sama wieża jest renesansowa i jest pozostałością po drugim tzw. „starym ratuszu” zbudowanym w drugiej połowie XVI wieku. Gmach budynku przebudowano w 1890 r. w stylu eklektycznym, neogotyckim z neorenesansowym,nowy ratusz
  • wille, ul. Bolesława Chrobrego 11, z 1899 r., nr 12, z l. 1899–1900
  • dawna szkoła parafialna, obecnie dom, ul. Księdza Gacka 5 (d. Kościelna 1), z 1565 r., 1725 r.
  • dawna remiza straży pożarnej, ul. Garbarska 3, z XIX w.
  • dom, ul. Grunwaldzka 2 b, po 1870 r.
  • domy, ul. Kolejowa 22, 26, 28, z XVII w., XVIII w., pocz. XIX w./XX w.
  • dom, ul. Kościelna 6, 8, z XVIII w., XIX w.
  • dom, ul. Przemysłowa 2, z XVIII w., k. XIX w.
  • kamienice mieszczańskie w Rynku – domy: Rynek 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 20, 22, 42, XVI, XVII, XVIII w. po 1860–1880, XIX w., l. 1900–1910, pocz. XX w.
  • kamienica, obecnie hotel, Rynek 31, z 1702 r., XIX w.
  • miejski dwór-domopatów cysterskich z Henrykowa, Rynek 42, z 1600 r., 1702 r.
  • dawny urząd skarbowy, obecnie szkoła, pl. Wolności 1, z 1910 r.
  • zespół cukrowni, ul. Przemysłowa, z 1883 r., l. 1920–1930 budynki: pakowni cukru, produktowni, surowni i filtracji, krajalnicy, płuczki buraków, suszarni cukru, biura technicznego

Inne zabytki:

  • kolumna maryjna z 1686 r.[28]
  • kaplica Bożego Ciała, z 1738 r. wybudowana na miejscu zamku książęcego, który został zniszczony w 1488.
  • pomnik Orła Piastowskiego zbudowany na 1000-lecie istnienia Państwa Polskiego.

Kultura

[edytuj |edytuj kod]
Muzeum Domu Śląskiego w Ziębicach

W Ziębicach znajduje sięMuzeum Domu Śląskiego.

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj |edytuj kod]

Szlaki turystyczne

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Wybory samorządowe 2018. Gmina Ziębice. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2018-10-23]. (pol.).
  2. abcGUS,Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15] (pol.).
  3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG,Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikatorPRNG: 161593.
  4. abDetlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 178.ISBN 978-83-910595-2-4.
  5. Strona miejska.
  6. Strona miejska.
  7. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, tom I, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877, s. 302.
  8. Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750.
  9. Józef Lompa,Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 11.
  10. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej iZiem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  11. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  12. Marek Czapliński,Dzieje miasta Ziębice na Śląsku, Wrocław 1994.
  13. abcdefSłownik geograficzno-krajoznawczy Polski, PWN, Warszawa 1998,ISBN 83-01-12677-9, s. 1025.
  14. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 106.
  15. BartoszB. Dawida BartoszB.,Zamek Ziębice [online], ZamkoMania – Polskie zamki dwory obronne [dostęp 2023-02-03] (pol.).
  16. Na podstawie danych ze spisu powszechnego z 1905 r., wg deklarowanego języka ojczystego i religii; nie zaklasyfikowano osób deklarujących więcej niż jeden język ojczysty; wliczono 23 mężczyzn odbywających w mieście służbę wojskową, za:Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Heft VI. Schlesien, Berlin 1908.
  17. abRada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988,ISBN 83-217-2709-3, s. 778.
  18. Informacje Gminy Ziębice: Zmarł Tadeusz Teller – Honorowy Obywatel Ziębic. SudeckieFakty.pl, 202-11-15. [dostęp 2022-11-16]. (pol.).
  19. Internetowy System Aktów Prawnych.
  20. Ziębice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  21. Berghof 28) [online], www.meyersgaz.org [dostęp 2023-08-16] .
  22. Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
  23. Viehhöfe [online], www.meyersgaz.org [dostęp 2023-08-16] .
  24. Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 2 kwietnia 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. (M.P. z 1949 r. nr 29, poz. 445).
  25. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG,Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025.
  26. Miasta partnerskie. [dostęp 2012-11-23].
  27. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 249–251. [dostęp 2012-11-09]. [zarchiwizowane ztego adresu (2021-10-31)].
  28. Ziębice – kolumna maryjna. kapliczki.org.pl. [dostęp 2013-11-05]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-11-05)].
  29. Dane wedługwyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowyjw.org [dostęp 2018-10-14] .
  30. Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2017-07-09.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Miastawojewództwa dolnośląskiego
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa dolnośląskiego

Gmina Ziębice

Siedziba gminy:Ziębice

Powiat ząbkowicki
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat ząbkowicki

Powiat ząbkowicki (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–1975)
Osiedla (1954–1972)
Gminy wiejskie
(1945–1954 i 1973–1975)
Gromady (1954–1972)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ziębice&oldid=78006877
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp