 Schizonty zarodźca pasmowego (rozmaz krwi wybarwionymetodą Giemsy) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Supergrupa | |||
| Nadtyp | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek | zarodziec pasmowy | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Plasmodium malariaeGrassi etFeletti 1890 | |||
| |||
| |||
Zarodziec pasmowy (Plasmodium malariae) –gatunekprotista zaliczany doapikompleksów, jeden z kilkupasożytów wewnątrzkomórkowych, które wywołująmalarię u ludzi[1][2].
Werytrocytach gatunek ten przybiera pierścieniowatą formę, która zajmuje około 1/8 objętości komórki (ta postać rzadko jednak występuje wekrwi). Okrągły lub podłużny (pałeczkowaty)trofozoit machromatynę położoną pod ciemnobrązowym pigmentem[1].
Występuje wklimacie równikowym (tropikalnym), głównie w rejonach, w których temperatura w ciągu doby nie spada poniżej 16°C[1].
Zasięg występowania tego gatunku jest ściśle skorelowany z występowaniem jegowektorów, tj. niektórychkomarów widliszków (Anopheles):widliszek plamistoskrzydły (A. maculipennis),A. quadrimaculatus,A. gambiae oraz innych lokalnych gatunków.
Zarodziec pasmowy wywołuje odmianęmalarii nazywany malarią czterodniową[1][2] (łac.plasmodis s.malaria quartana)[2] lub czwartaczką[1][2], ookresie inkubacji wynoszącym 27–40 dni[1] i stosunkowo ciężkich napadach[1][2] pojawiających się co 72[1] lub 96 (czyli co czwarty dzień)[2] godzin przez 3–24 tygodnie. Zakażenie może utrzymywać się w organizmie nawet powyżej 20 lat i nawracać okresowo. Często towarzyszy mubiałkomocz, a u dzieci równieżzespół nerczycowy. Niekiedy zakażenie może przebiegać jednak bezobjawowo[1].
Pokolenie bezpłciowe rozmnaża się w organizmie człowieka na drodzeschizogonii, natomiast pokolenie płciowe rozmnaża się w organizmie samicy komara na drodzesporogonii.
Samica komara wraz z ukłuciem wprowadza dokrwi człowiekasporozoity, które następnie wnikają dowątroby (trwa to 30–60 minut). Sporozoity rozwijają się dalej (schizogonia pozakrwinkowa), przyjmują formę okrągłą lub owalną, a ostatecznie przekształcają się w pierścieniowyschizont.
Schizonty dojrzewają, po czym dzielą się wielokrotnie namerozoity, które infekująerytrocyty (głównie starsze, nierzadko także o zmniejszonej średnicy). W tych ostatnich zachodzi schizogonia krwinkowa, podczas której forma pierścieniowa przekształca się wtrofozoit i schizont (zajmują one wówczas nawet objętości 2/3 krwinki). W pełni dojrzałe schizonty (merocyty) dzielą się (merulacja) i rozpadają na 6–12 (zwykle 8) merozoitów, które zarażają dalej kolejne erytrocyty.
Po kilku (zwykle 3) dniach z części merozoitów powstająmakrogametocyty imikrogametocyty, które dostają się dojelita komara, gdy zainfekowany człowiek zostanie ponownie ugryziony. Mikrogametocyt przekształca się w 4–6 ruchliwychmikrogamet, natomiast makrogametocyt w jedną nieruchliwamakrogametę (sporogonia). Obie gamety łącza się tworząc ruchliwą,uwicionązygotę (ookinetę). Ta następnie wnika pod nabłonek jelita komara i przekształca się woocystę, która z kolei przekształca się wsporocystę, po której pęknięciu uwalniane są sporozoity, przedostające się dogruczołów ślinowych komara.
