 nr rej. A/3515/279 z 11.05.1951oraz 613 z 28.08.1959[1] | |||
.jpg) Widok ogólny | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miejscowość | |||
| Adres | Grodziec 111, 59-516 Zagrodno[2] | ||
| Styl architektoniczny | |||
| Kondygnacje | 2 | ||
| Powierzchnia użytkowa | 37800 m² | ||
| Rozpoczęcie budowy | 1159 | ||
| Ważniejsze przebudowy | 1296-1301, 1475, 1522-1524, 1663-1972, 1800, 1906-1908 | ||
| Pierwszy właściciel | |||
| Kolejni właściciele | •książę Bolko I | ||
Położenie na mapie gminy Zagrodno  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego  | |||
 51°10′37″N 15°45′33″E/51,176944 15,759167 | |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Zamek Grodziec (niem. Gröditzburg) – zabytkowy[3]zamek położony w pobliżu wsiGrodziec, w gminieZagrodno,powiecie złotoryjskim,województwie dolnośląskim, na szczycie wzniesieniao tej samej nazwie.
Późnogotycki zamek został wybudowany nabazaltowym, powulkanicznym, stromymwzgórzu na wysokości 389 m n.p.m. Dnia 11 maja 1951 roku pod numerem A/3515/279, zamek został wpisany do rejestru zabytkówNarodowego Instytutu Dziedzictwa. Przy zamku przebiega
Szlak Zamków Piastowskich.
Pierwsze wzmianki ośredniowiecznym zamku pochodzą z bulli papieża Hadriana IV z 23 kwietnia 1155[4] i 1175 roku[5]. Był togród obronnyBobrzan. W 1175 roku Grodziec wraz zzamkiem był własnościąksięciaBolesława I Wysokiego[5]. Kolejnym właścicielem zamku zostałksiążę świdnicko-jaworskiBolko I, który rozbudował swoją siedzibę w latach 1296-1301. Następnymi właścicielami byli:książę Bolesław III Rozrzutny,rycerz Budziwój z Niedźwiedzic i Chojnowa,książę legnickiFryderyk I i książę legnickiFryderyk II[5]. Wówczas zamek został ponownie rozbudowany, a głównym materiałem zastosowanym w rozbudowie byłkamień. Budowla została wówczas wzniesiona na planiesześciokąta zbasztami w narożnikach i czterobocznąwieżą. W okresiewojen husyckich budowla została zdobyta i splądrowana przez oddziałyhusytów. Na początku XVI wieku po północno-zachodniej stronie założenia powstał nowy budynek, tzw.palatium. W czasie, gdy właścicielem był Fryderyk I, zamek stał się dość potężnąwarownią murowaną na wzórzamku legnickiego[5]. Od 1522 roku do 1524 roku miała miejsce kolejna rozbudowa zamku w stylurenesansowym, gdzie po stronie północnej i południowej wzniesiono kolejne dwie baszty[5]. Pracami wówczas kierował Wendelin Rosskopf zeZgorzelca[5]. W II połowie XVI wiekudzierżawcą Grodźca byłLeonard von Skopp, a następnie swoją siedzibę miał tutajHenryk XI[6].
W czasachwojny 30-letniej, we wrześniu 1633 roku, spora część zamku została zniszczona przezpożar, w kolejnych latach stając się coraz większąruiną[5]. W latach 1633–1672 przeprowadzono częściowy remont. W 1675 roku zamek staje się własnościącesarza Leopolda I, a ten 5 lat później oddaje go w zastawhrabiemuWalterowi von Gallas. Kolejnym właścicielem został w 1700 rokubaronHans von Frankenberg, a w 1749 rokufeldmarszałek hrabiaFryderyk Leopold von Gessler. Od 1800 roku właścicielem zamku był hrabiaHans Heinrich VI von Hochberg zKsiąża iMieroszowa. Za jego czasów w zamku podjęto prace remontowe. Odbudowano m.in. część palatium, niektóre sale zapełniono pamiątkami i udostępniono turystom do zwiedzania[7]. W tamtym czasie zamek uchodził za pierwszy wEuropiezabytek specjalnie przystosowany do celów turystycznych[5]. W 1823 roku zamek znalazł się w posiadaniuWilhelma Chrystian Benecke zBerlina.
W 1899 roku majątek zakupiłWillibald von Dirksen. Po nobilitacji na szlachcica, właściciel postanowił odbudować zamek, w związku z czym w 1906 roku zlecił badania i sporządzenie projektu słynnemu architektowi Bodo Ebhardtowi, który ten realizował przez następne dwa lata. Po badaniach postanowiono nie rekonstruować całej budowli. W formie trwałej ruiny zachowano donjon, południowo--wschodnie mury wraz z sąsiadującą z nimi zabudową, a także pozostałości obiektów usytuowanych na zamku dolnym. Pierwsze prace przeprowadzono w palatium, które zabezpieczono przez wykonanie nowego dachu. Choć pierwotnie zadaszenie było dwuspadowe, Bodo Ebhardt postanowił odbudować je w formie czterospadowej. Zbudowano całkowicie na nowo także bramy na zamek i mury obwodowe z gankami[8].
Ostatnim właścicielem zamku byłHerbert von Dirksen,nazistowski polityk i zaufany współpracownikHitlera. W latach 1939–1945 często przebywał on w Grodźcu, także w ostatnich miesiącach wojny. Po schwytaniu został najpierw przesłuchany przezSowietów, a następnie zabrany przez niemieckich oficerów za linię frontu, skąd przedostał się w głąbRzeszy[9]. W 1945 roku w zamku znajdowały się eksponaty zwrocławskichmuzeów oraz z berlińskiejBiblioteki Państwowej[5]. W latach 60. XX wieku zamek był własnościąStarostwa Powiatowego wZłotoryi. W 1978 roku należał dogminy Złotoryja, a obecnie dzierżawcą zamku jest Zenon Bernacki[6].W latach 2004–2005 był miejscem realizacjifilmów przez telewizje: szwedzką, francuską, belgijską oraz rosyjską[10].
Na zamku odbywają się również regionalne i międzynarodowe imprezy:
Obecnie zespół składa się z zamku górnego oraz przedzamcza o wymiarach 270x140 metrów. Zabudowa zamku górnego tworzy nieregularny sześciobok, w którym elementami dominującymi są: pałac główny (tzw.palatium), wieża północna i w południowej stronie potężnydonżon. Palatium załamane jest pod kątem 30 stopni i jest jedną z nielicznych naŚląsku zachowanych książęcych siedzib. Charakteryzuje się ono różną grubościąmurów: u podstawy mierzy on 5 metrów, a na pierwszym piętrze 2 metry. Donżon zbudowany został na planie kwadratu o podstawie 16 metrów, a jego wysokość przekracza 26 metrów, na które składa się sześć kondygnacji. Druga, mniejsza wieża, zwana jest "Starą". Wieńczy ją czterospadowydach, u podstawy którego prowadzi ganek obronny z prostokątnymiblankami i otworami strzelniczymi. Komunikacja między wieżami a palatium odbywała się poprzez drewnianetarasy i zbudowane na murach ganki. Obronność założenia zwiększają wysuniętebasteje ikaponiery. Dodatkowo bezpieczeństwo zamku zapewnia flankowane wieżyczkami przedzamcze.
Zamek główny składa się z dwóch kondygnacji. W niższej znajduje się zbiornik z wodą pitną ipiwnice, w których dawniej byłypiwiarnia, spiżarnia orazjadalnia dla służby. Naparterze dawniej były pokoje gościnne, natomiast po przebudowie znajdowała się tutajgospoda dla podróżnych ikuchnia. Na tej kondygnacji znajdują się ponadto dwa pomieszczenia:
Pierwsze i drugie piętro pełniły funkcje rezydencjalne, o czym świadczą otwory okienne, dawniej ozdobionewitrażami. W północnej części drugiego piętra znajduje siękaplica, sąsiadująca z „Salą Rycerską” (najbardziej reprezentacyjnakomnata na zamku). Z „Sali Rycerskiej” do sąsiednich pokoi prowadzą gotyckieportale. W komnatach tych były dawniej pomieszczeniaksiężnej i jej dworu. Najwyższy poziom pałacu zajmuje blankowanyganek obronny[9].
.JPG)
