 nr rej. A/3387/345 z 13.11.1956[1] | |||
.jpg) Zamek od strony północno-wschodniej (2025) | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||
| Typ budynku | |||
| Styl architektoniczny | |||
Położenie na mapie gminy Bolków  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu jaworskiego  | |||
 50°56′20″N 16°06′43″E/50,938889 16,111944 | |||
| |||
Zamek Świny (niem. Schweinhausburg) –zabytkowy[2]zamek obronny, a od początków XVII w. zamek mieszkalny we wsiŚwiny (województwo dolnośląskie) kołoBolkowa, naPogórzu Kaczawskim wSudetach. Pierwotniegród.
Zamek został zbudowany z brunatno-czerwonegozlepieńca na wzgórzu zamkowym zbudowanym zporfirukwarcowego itufu porfirowego,
Wymieniono go raz pierwszy w kroniceKosmasa w 1108 r. pod nazwąZvini in Polonia. Potem w dokumenciepapieża Hadriana IV wzmiankowany jako gródkasztelańskiZpini. W 1244 roku wzmiankowany jest Jaksa kasztelanSvyn[3]. Jest najstarszym prywatnym zamkiem na terenie obecnej Polski.
Według istniejących dokumentów, w XIII w. właścicielami byli w 1230 r.Tader, w 1242 r.Jaksa, a w 1248 r.Piotr ze Świn. W latach 70. XIII w. decyzjąBolka I Srogiego Zamek Świny utracił statuskasztelanii na rzecz nowszegoBolkowa. Dawny gród książęcy przeszedł najpewniej jeszcze przed 1272 r. w ręce rycerskie, skoro na dokumencieBolesława Rogatki z tego roku, występuje już dominus Jande Swin[3]. W 1313 r. w otoczeniu Bernarda świdnickiego odnotowany jest Piotrde Svyne[3]. Zamek został przekazany rycerskiemu rodowiŚwinków (niem.vonSchweinichen), który zasiedlał go aż do XVIII w. W 1323 r. właścicielem zamku byłHenricus de Swyn. Na miejsce drewnianych umocnień w połowie XIV w.Świnkowie wystawili z łamanego kamienia czterokondygnacyjnąwieżę mieszkalno-obronną o bardzo masywnych 2,5-metrowych murach wraz z murem obwodowym[4].Wieża o wymiarach 12x18 metrów była podpiwniczona i przykryta dwuspadowym dachem. Do dziś zachował się w jej ścianiegotyckiportal wejściowy.
W połowie XV w.Gunzel von Schweinichen dobudował dowieży dwuszczytowy budynek mieszkalny i nowe fortyfikacje obwodowe. Ostatnią i najdalej idącą przebudowęzamku przeprowadził w latach 1614-1660Johann Sigismund von Schweinichen, który zmienił rodową siedzibę wrenesansową rezydencję. Dzięki kontaktom zmistykami,alchemikami iróżokrzyżowcami Johann Sigismund założył kołoteozoficzne oraz utworzył wŚwinach bibliotekęmistyczno-teozoficzną. W 1624 r. na zamku przebywałmistykJakub Boehme, który napisał tuPosłanie do spragnionej i głodnej duszy. Wokół niego zbierało się koło mistyków, m.in.Angelus Silesius iAbraham von Franckenberg.
Od północnego zachodu dobudowano prostokątny pałac. Kompleks otoczono obwarowaniami przystosowanymi do użyciabroni palnej, na które składały się nowymur obronny orazbasteje i małybastion. Wjazd chroniłmost zwodzony. Ufortyfikowany został także teren podzamcza, na południowy wschód od zamku właściwego znajdują się resztki trójkątnegobastionu ziemnego.
Po wymarciu w 1702 r. na Jerzym Ernescie von Schweinichen młodszej, rezydującej naŚwinach gałęzirodu Świnków, w 1713 r.zamek przejął zięć zmarłego, Sebastian Henryk von Schweinitz. W 1762 r.Świny, które szczęśliwie nie ucierpiały ani w czasiewojen husyckich, aniwojny trzydziestoletniej, zostały złupione przezrosyjskie wojska podczaswojny siedmioletniej. W wyniku dewastacji von Schweinitzowie oddali zamek nalicytację w 1769 r. sprzedając gopruskiemu ministrowi stanu Janowi Henrykowi hrabiemu von Churschwandt.Zamek pozostał jednak niezamieszkany i niszczał. Wdowa po ministrze przekazałaŚwiny swej córce z drugiego małżeństwa, Teresie von Schlabrendorff, po której zamek odziedziczyli jej potomkowie,austriaccyhrabiowie Hoyos von Sprinzenstein, którzy pozostali jego właścicielami aż do 1941 r., kiedy zostali zmuszeni do sprzedania posiadłości państwu.Wehrmacht urządził w zamku magazyn części do samolotów.
Największych zniszczeń po dewastacji z 1762 r. dokonały na zamkuhuragany w 1840 r. (dach zerwany zwieży), 1848 r. (zawalenie szczytu wieży) i 1868 r. Wreszcie pożar w 1876 r. strawił całkowicie wnętrze zamku. Próby zabezpieczenia rozpadającej się budowli podjęto w 1931 r. W latach 1936–1937, pokryto wieżę dachem. Jednak dalsze prace rozpoczęto dopiero po 30 latach.
W 1959 r. podczas prowadzonych na terenie w pobliżu zamku prac archeologicznych ustalono, że oprócz grodu do połowy XIII w. znajdowała się tutaj osada wczesnośredniowieczna.
Od 1991 r. zamek jest ponownie własnością prywatną. 5 lipca 2008 uroczyście świętowano 900-lecie istnienia zamku i wsi Świny z udziałem ludności oraz władz gminy i miasta Bolków. Wystawiono pamiątkowy pomnik nieopodal ruin zamku. Na jesieni 2008 zamek, po 17 latach w posiadaniu rodziny zanotowanej na Dolnym Śląsku już w 1421 roku (Johann F., pisarz miejski wGłogowie) przeszedł w nowe ręce.
Zamek Świny jest jednym z najstarszych naSzlaku Zamków Piastowskich. Według legendy miałby być połączony podziemnym przejściem ze znajdującym się kilka kilometrów dalejzamkiem w Bolkowie. Nad wejściem płycina zkartuszem zawierającym herb von von Schweinichen.
.jpg)
