| zimna wojna | |||
 Ciało rozstrzelanego Kasima | |||
| Czas | 8–10 lutego 1963 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | Bagdad i inne miasta | ||
| Terytorium | |||
| Wynik | zamordowanieAbd al-Karima Kasima, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
Zamach stanu w Iraku 8 lutego 1963, takżerewolucja 14 Ramadana[1] – przewrót wojskowy zorganizowany przezpartię Baas i wojskowych zAbd as-Salamem Arifem na czele. W jego rezultacie obalony został rządAbd al-Karima Kasima, a on sam zamordowany.
Autorytarne rządyAbd al-Karima Kasima porewolucji 14 lipca 1958 doprowadziły do izolacji Iraku w regionie[2]. Rosło także niezadowolenie społeczne[2]. Kasim w poprzednich latach konsekwentnie ograniczał możliwości działania opozycji (naserystów,Irackiej Partii Komunistycznej), a do bezpośredniej rozprawy z nią przystąpił po nieudanym zamachu, jaki zorganizowała na niegoPartia Baas[3]. W rezultacie znajdował się w coraz większej politycznej izolacji, a swoją pozycję starał się budować w oparciu o nieformalne kontakty[4].
O tym, że partia Baas planuje przeprowadzenie przewrotu, Kasim wiedział[2]. Informacje takie posiadali także komuniści. Mimo to premier Iraku nie opracował planu działania na taką ewentualność. Polecił jedynie aresztować członków Biura Wojskowego partii Baas –Saliha Mahdiego Ammasza iAlego Saliha as-Sadiego. Sprawiło to, że pozostali konspiratorzy poczuli się zagrożeni i postanowili przystąpić do działania natychmiast[5].
Zamach rozpoczęło zabójstwoDżalal ad-Dina al-Aukatiego, dowódcy sił powietrznych i zwolennika Irackiej Partii Komunistycznej. Następnie puczyści opanowali lotnisko wojskowe wAr-Raszid i ruszyli w kierunkuBagdadu. Rząd Kasima wiedział już wtedy o rozpoczętym przewrocie i poinformował o nim w środkach masowego przekazu. Iracka Partia Komunistyczna wezwała wówczas swoich sympatyków do obrony rządu[5]. Po opanowaniu przez zamachowców głównej radiostacji, gdy puczyści zaczęli nadawać własne komunikaty i marsze wojskowe, na ulicach stolicy zgromadziły się tysiące[5] ludzi, występujących w obronie Kasima[2]. Tłum zgromadził się przed jego siedzibą w Ministerstwie Obrony i domagał się wydania broni w celu czynnego występowania po stronie premiera. Ten jednak odmówił, uważał bowiem, że znajdzie dość lojalnych wobec siebie oddziałów wojskowych. Kolejne jednostki odmawiały jednak wykonywania jego poleceń[2]. Ośrodki oporu przeciwko zamachowi formowały się jedynie samorzutnie, tworzone przez cywilów[2]. Zostały one jednak stopniowo zlikwidowane przez siłę paramilitarną partii Baas – Gwardię Narodową[2].
Organizatorzy zamachu od początku planowali zabójstwo swoich przeciwników politycznych. Oprócz zabitego w początkowej fazie przewrotu al-Aukatiego zamordowali również innych wyższych oficerów, którzy mogli okazać się lojalni wobec Kasima. Następnie otoczyli Ministerstwo Obrony, gdzie znajdował się premier broniony przez nieliczne wierne oddziały, i zdobyli je 9 lutego. Kasim został pośpiesznie osądzony przez trybunał złożony z oficerów o poglądach panarabskich oraz z członków partii Baas, a następnierozstrzelany. Analogiczny los spotkał jego współpracowników przebywających razem z nim w budynku ministerstwa[5]. Zwłoki premiera były kilkakrotnie pokazywane w telewizji, gdyż w pierwszej chwili Irakijczycy nie uwierzyli w wieść o jego śmierci[2].
Poza stolicą nie doszło do poważnych walk, większość oddziałów zachowała neutralne stanowisko[2].
Prezydentem Iraku po przewrocie został jeden z jego głównych organizatorówAbd as-Salam Arif, zaś premieremAhmad Hasan al-Bakr[2].
