Wysokoniemiecka przesuwka spółgłoskowa – nazywana też drugą germańską przesuwką spółgłoskową miała miejsce między trzecim a piątym wiekiem (naszej ery) i znacząco wpłynęła na rozwójjęzyków germańskich.Przesuwka doprowadziła do podziału kontynentalnychjęzyków zachodniogermańskich nadialekty wysokoniemieckie (standardowy niemiecki) idolnoniemieckie (północne dialekty niemieckie, standardowy niderlandzki, dialekty niderlandzkie etc).Zmiany zaszły na południe od tak zwanejlinii benrackiej.
- /*p/ → /pf/ – w nagłosie, wewnątrz wyrazu i w wygłosie po spółgłosce oraz przy geminacji germ. /*p/ > /*pp/, porównaj: ang.poundvs. nowo-wysoko-niem.Pfund(nagłos), ang.applevs. niem.Apfel.
- /*p/ → /ff/ (→ /f/) – po samogłosce,porównaj: ang.openvs. niem.öffnen, dolnoniem.opvs. staro-wysoko-niem.ūf (< *ūff) (> nowo-wysoko-niem.auf).
- /*t/ → /ts/ – w nagłosie, wewnątrz wyrazu i w wygłosie po spółgłosce oraz przy geminacji germ. /*t/ > /*tt/, porównaj: dolnoniem.tïdvs. staro-wysoko-niem.zït(> nowo-wysoko-niem.Zeit) (nagłos), porównaj: ang.wittvs. nowo-wysoko-niem.Witz(geminacja).
- /*t/→ /*ss/ (→ /s/) – po samogłosce, porównaj: dolnoniem.watervs. staro-wysoko-niem.wazzar/wassar/; ang.out, staro-wysoko-niemuz (> nowo-wysoko-niem.aus).
- /*k/ → /kx/ – w nagłosie, wewnątrz wyrazu i w wygłosie po spółgłosce oraz przy geminacji germ. /*k/ > /*kk/, porównaj: niderl.kind> staro-wysoko-niem.chint(nagłos).
- /*k/ → /xx/ (→ /x/) – po samogłosce, porównaj: dolnoniem.makenvs. staro-wysoko-niem.mahhon (> nowo-wysoko-niem.machen).
/*p/ → /pf/ | #_
C_ /pp/
/*p/ → /ff/ | V_
/*t/ → /ts/ | #_ C_ /tt/
/*t/ → /ss/ | V_
/*k/ → /kx/ | #_ C_ /kk/
/*k/ → /xx/ | V_
Gdzie: # = nagłos; C = spółgłoska; V = samogłoska.
- Aleksander Szulc:Historia języka niemieckiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1991.
- Fausto Cercignani:The Consonants of German: Synchrony and Diachrony, Milano, Cisalpino, 1979.
