Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Wydra

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy zwierzęcia. Zobacz też:inne znaczenia.
Wydra
Lutra
Brisson, 1762[1]
Ilustracja
Wydra europejska (L. lutra)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

drapieżne

Podrząd

psokształtne

Infrarząd

Arctoidea

Nadrodzina

łasicokształtne

Rodzina

łasicowate

Podrodzina

wydry

Rodzaj

wydra

Typ nomenklatoryczny

Mustela lutraLinnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

22 gatunki (w tym 16 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wydra[21][f], wyderka[21], wydrzyca[21] (Lutra) –rodzajssaków zpodrodzinywydr (Lutrinae) w obrębierodzinyłasicowatych (Mustelidae).

Zasięg występowania

[edytuj |edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące wEurazji iAfryce[22][23][24][25][26].

Morfologia

[edytuj |edytuj kod]

Długość ciała 36–88 cm, długość ogona 22–51,5 cm; masa ciała 2,4–21 kg (samce są większe i cięższe od samic)[23][27].

Systematyka

[edytuj |edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1762 roku francuskizoologMathurin Jacques Brisson w publikacji swojego autorstwa dotyczącej systematyki ssaków[g][1]. Brisson w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku; w ramach późniejszego oznaczenia w 1998 rokuMiędzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej nagatunek typowy wyznaczyła wydrę europejską (L. lutra).

Etymologia

[edytuj |edytuj kod]
  • Lutra (Latra,Lutris) iLutrix:łac. lutra ‘wydra’[29].
  • Aonyx:gr. αa ‘bez’; ονυξonux, ονυχοςonukhos ‘pazur, paznokieć’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe):Aonyx delalandiLesson, 1827 (=Lutra capensisSchinz, 1821).
  • Amblonyx: gr. αμβλυςamblus ‘tępy’, od αμβλυνωamblunō ‘stępiać’; ονυξonux, ονυχοςonukhos ‘pazur, paznokieć’[31].Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe):Lutra concolorRafinesque, 1832.
  • Leptonyx: gr. λεπτοςleptos ‘smukły’; ονυξonux, ονυχοςonukhos ‘pazur, paznokieć’[32]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe):Leptonyx barangLesson, 1842 (=Lutra cinereaIlliger, 1815).
  • Anahyster:anahyster ‘należąc do ujścia’[33]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe):Anahyster calabaricusMurray, 1861 (=Lutra capensisSchinz, 1821).
  • Barangia:sumatrzańska nazwabarang dla wydry[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe):Barangia sumatranaJ.E. Gray, 1865.
  • Lutrogale:zbitka wyrazowa nazw rodzajów:LutraLinnaeus, 1758 (wydra) orazGaleJ.A. Wagner, 1841 (łasica)[35]. Gatunek typowy: Gray wymienił dwa gatunki –Lutra macrodusJ.E. Gray, 1865 (=Lutra perspicillataI. Geoffroy Saint-Hilaire, 1826) iLutra monticolaJ.E. Gray, 1865 (=Lutra perspicillataI. Geoffroy Saint-Hilaire, 1826) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)Lutra macrodusJ.E. Gray, 1865 (=Lutra perspicillataI. Geoffroy Saint-Hilaire, 1826)[36].
  • Lutronectes: rodzajLutraBrisson, 1762; νηκτηςnēktēs ‘pływak’, od νηχωnēkhō ‘pływać’[37]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe):Lutronectes whiteleyiJ.E. Gray, 1867 (=Mustela lutraLinnaeus, 1758).
  • Mamlutraus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju ssaków przedrostkaMam (od Mammalia)[38].
  • Micraonyx: gr. μικροςmikros ‘mały’[39]; rodzajAonyxLesson, 1827[14].
  • Paraonyx: gr. παραpara ‘blisko, obok’[40]; rodzajAonyxLesson, 1827[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie):Paraonyx philippsiHinton, 1921 (=Lutra capensisSchinz, 1821).
  • Cyrnaonyx: gr. ΚυρνοςKurnos ‘Korsyka’; rodzajAonyxLesson, 1827[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Lutra antiquade Blainville, 1841.
  • Nesolutra: gr. νησοςnēsos ‘wyspa’ (tj. Malta)[41] ; rodzajLutraBrisson, 1762. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Nesoleutra euxenaB. Bate, 1935.
  • Isolalutra: nowołac.isola ‘izolować’, odfr. isolé ‘odosobniony’, od łac.insulatus ‘przekształcony w wyspę’, odinsula,insulae ‘wyspa’[42]; rodzajLutraBrisson, 1762. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Isolalutra cretensisSymeonidis & Sondaar, 1975.
  • Cyrnolutra: gr. ΚυρνοςKurnos ‘Korsyka’; rodzajLutraBrisson, 1762[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Cyrnolutra castiglionisE. Pereira & Salotti, 2000.

Podział systematyczny

[edytuj |edytuj kod]

We wcześniejszych ujęciach taksonomicznych[24][25][26][22][23] gatunki z tego rodzaju był zgrupowane w trzech odrębnych taksonach –Lutra (lutra,sumatrana inippon),Aonyx (capensis, congica i cinerea) orazLutrogale (perspicillata) – jednak analizy filogenetyczne przeprowadzone w 2022 roku wykazały że wszystkie należą do jednego rodzajuLutra[43]; w takim ujęciu do rodzaju należą następujące występujące współcześnie i wymarłe po 1500 roku gatunki[44][27][45][22]:

GrafikaGatunekAutor i rok opisuNazwa zwyczajowa[21]Podgatunki[23][22][27]Rozmieszczenie geograficzne[23][22][27]Podstawowe wymiary[23][27][h]Status
IUCN[46]
Lutra lutra(Linnaeus, 1758)wydra europejskagatunek monotypowyodEuropy doRosyjskiego Dalekiego Wschodu,Półwysep Koreański iJaponia, północna Afryka,Azja Zachodnia,Środkowa,Południowa iWschodnia do wschodniejChińskiej Republiki Ludowej iTajwanu,SumatraDC: 50–82 cm
DO: 33–50 cm
MC: 5–14 kg		 NT 
Lutra sumatrana(J.E. Gray, 1865)wydra sumatrzańskagatunek monotypowykontynetnalnaAzja Południowo-Wschodnia (Mjanma,Kambodża, południowyWietnam iPółwysep Malajski, południowa Sumatra iBorneoDC: 50–82 cm
DO: 37–50 cm
MC: 3,5–6 kg		 EN 
Lutra nipponImaizumi &Yoshiyuki, 1989wydra japońskagatunek monotypowyJaponia (Honsiu,Kiusiu iSikoku)DC: 54–82 cm
DO: 35–56 cm
MC: brak danych[47]		 NE 
Lutra capensisSchinz, 1821wyderka białolicagatunek monotypowyCzarna Afryka odSenegalu na wschód do wschodniejEtiopii, na południe doPołudniowej Afryki, z wyjątkiemKotliny Konga i suchych obszarów wNamibii,Botswany i Południowej AfrykiDC: 113–138 cm
DO: 44–57 cm
MC: 10–21 kg		 NT 
Lutra congica(Lönnberg, 1910)wyderka kongijskagatunek monotypowyKotlina Konga w zachodnio-środkowej AfryceDC: 69–74 cm
DO: 45–47 cm
MC: 13–19,4 kg		 NT 
Lutra cinereaIlliger, 1815wyderka orientalna3 podgatunkipołudniowo-zachodnieIndie, obszary sub-himalajskie (Nepal,Bhutan, północno-wschodnie Indie, Mjanma, południowo-zachodnia Chińska Republika Ludowa), południowo-wschodnia Chińska Republika Ludowa, kontynentalna Azja Południowo-Wschodnia, Sumatra,Jawa, Borneo iFilipiny (Palawan)DC: 36–47 cm
DO: 22–27 cm
MC: 2,4–3,8 kg		 VU 
Lutra perspicillataI. Geoffroy Saint-Hilaire, 1826wydrzyca gładkowłosa3 podgatunkiIrak,Afganistan, odPakistanu i Indii na wschód do południowej Chińskiej Republik Ludowej, kontynentalna Azja Południowo-Wschodnia, Sumatra, wschodnia Jawa i Borneo; być możeIranDC: 59–75 cm
DO: 37–45 cm
MC: 7–11 kg		 VU 

Kategorie IUCN: NT  –gatunek bliski zagrożenia, VU  –gatunek narażony, EN  –gatunek zagrożony; NE  –gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych[48]:

Ochrona

[edytuj |edytuj kod]

WPolsce wydry podlegająochronie częściowej[62].

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑abNiepoprawna późniejsza pisowniaLutraBrisson, 1762.
  2. ↑Nowa nazwa dlaLutraBrisson, 1762.
  3. ↑MłodszyhomonimLeptonyxSwainson, 1832 (Aves).
  4. ↑Nowa nazwa dlaLeptonyxLesson, 1842.
  5. ↑Niepoprawna późniejsza pisowniaAmblonyxRafinesque, 1832.
  6. ↑Nazwawydra używana jest również w odniesieniu do gatunkuLutra lutra.
  7. ↑Publikacja BrissonaRegnum animale in classes IX... została uznana za nieważną ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, jednak nazwaLutra została zachowana aby uniknąć zamieszania nomenklatorycznego[28].
  8. ↑DC – długość ciała;DO – długość ogona;MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑abM.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. Wyd. 2. Lejda: Apud Theodorum Haak, 1762, s. 201. (łac.).
  2. ↑M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Grunde i dyrelaeren. Hafniae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 42. (łac.).
  3. ↑E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 317. (niem.).
  4. ↑A.M.C. Duméril: Analytische Zoologie. Weimer: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 13. (niem.).
  5. ↑C.S. Rafinesque: Analyse de la nature: or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Paris: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 59. (fr.).
  6. ↑R.P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou Histoire naturelle des mammifères. Paris: Roret, 1827, s. 157. (fr.).
  7. ↑C.S. Rafinesque. Description of a New Otter Lutra concolor from Assam in Asia. „Atlantic Journal”. 1 (2), s. 62, 1832. (ang.). 
  8. ↑R.P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 72. (fr.).
  9. ↑A. Murray. Contributions to the Fauna of Old Catahar – Mammals. „Proceedings of the Royal Physical Society of Edinburgh”. 2, s. 157, 1861. (ang.). 
  10. ↑Gray 1864 ↓, s. 123.
  11. ↑Gray 1864 ↓, s. 127.
  12. ↑J.E. Gray. Notice of Lutronectes whiteleyi, an Otter from Japan. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 35, s. 180, 1867. (ang.). 
  13. ↑A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. México: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 20. (hiszp.).
  14. ↑abJ.A. Allen. Preliminary Notes on African Carnivora. „Journal of Mammalogy”. 1 (1), s. 24, 1919.DOI:10.1093/jmammal/1.1.23. (ang.). 
  15. ↑abM.A.C. Hinton. Paraonyx, a new genus of clawless otter discovered by Capt. J.E. Philipps, M.C., in Central Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 7, s. 195, 1921. (ang.). 
  16. ↑abH. Helbing. Cyrnaonyx antiqua (Blainv.) ein Lutrine aus dem europäischen Pleistozän. „Eclogae geologicae Helvetiae”. 28 (2), s. 571, 1935. (niem.). 
  17. ↑Bate 1935 ↓, s. 248.
  18. ↑abN. Symeonides & P.Y. Sondaar. A new otter from the Pleistocene of Crete. „Annales Géologiques des Pays Helléniques”. 27, s. 11–24, 1975. (ang.). 
  19. ↑G.H. Nelson. Urinary calculi in two otters (Amblyocix sernaria). „Journal of Zoo Animal Medicine”. 14 (2), s. 72, 1983.DOI:10.2307/20094642. (ang.). 
  20. ↑abcE. Pereira & M. Salotti. Cyrnolutra castiglionis, une nouvelle forme de loutre (Mustelidae, Lutrinae), dans un dépôt du Pléistocène moyen «Castiglione 3CG» (Oletta, Haute-Corse). „Comptes rendus de l’Académie des sciences”. Série 2a: Sciences de la terre et des planètes. 331 (1), s. 51, 2000.DOI:10.1016/S1251-8050(00)00212-3. (fr.). 
  21. ↑abcdNazwy zwyczajowe za:W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154–155.ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  22. ↑abcdeC.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher& W. Sechrest: IllustratedChecklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: LynxEdicions, 2020, s. 460.ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  23. ↑abcdefS. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 644–647.ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  24. ↑abD.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): GenusLutra. [w:]Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].
  25. ↑abD.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): GenusAonyx. [w:]Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-05-12].
  26. ↑abD.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): GenusLutrogale. [w:]Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-05-12].
  27. ↑abcdeClass Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 691.ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  28. ↑ICZN. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.). 
  29. ↑Palmer 1904 ↓, s. 387.
  30. ↑Palmer 1904 ↓, s. 111.
  31. ↑Palmer 1904 ↓, s. 91.
  32. ↑Palmer 1904 ↓, s. 373.
  33. ↑Palmer 1904 ↓, s. 99.
  34. ↑Palmer 1904 ↓, s. 133.
  35. ↑Palmer 1904 ↓, s. 388.
  36. ↑R.I. Pocock: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. Wyd. 2. Cz. 2. London: Taylor and Francis, 1941, s. 292. (ang.).
  37. ↑Palmer 1904 ↓, s. 388.
  38. ↑Palmer 1904 ↓, s. 25.
  39. ↑Jaeger 1959 ↓, s. 155.
  40. ↑Jaeger 1959 ↓, s. 183.
  41. ↑Jaeger 1959 ↓, s. wu.89043220607&seq=205 165.
  42. ↑isola, [w:]The Key to Scientific Names,J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billermanet al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-12] (ang.).
  43. ↑V. de Ferran, H. Vieira Figueiro, F. de lesus Trindade, O. Smith, M.-H.S. Sinding, C.S. Trinca, G. Zenato Lazzari, G. Veron, J.A. Vianna, F. Barbanera, S. Kliver, N. Serdyukova, T, Bulyonkova, O,A. Ryder, M.T.P. Gilbert, K.-P. Koepfli & E. Eizirik. Phylogenomics of the world’s otters. „Current Biology”. 32 (16), s. 3650–3658, 2022.DOI:10.1016/j.cub.2022.06.036. (ang.). 
  44. ↑N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:]ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-21]. (ang.).
  45. ↑Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 710.ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  46. ↑Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).
  47. ↑M. Ando, M. Yoshiyuki, S.-y. Han & H.-H. Kim: Extinction of the Japanese otter: – lessons from its extinction -. IUCN SSC Otter Specialist Group. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).
  48. ↑J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S.,Lutra Brisson, 1762, Hesperomys project (Version 23.8.1),DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-21] (ang.).
  49. ↑H.M.D. de Blainville: Ostéographie, ou, Description iconographique comparée du squelette et du système dentaire des Mammifères récents et fossiles: pour servir de base à la zoologie et à la géologie. T. 2. Paris: J.B. Baillière et fils, 1839–1864, s. 59. (fr.).
  50. ↑O. Zdansky. Jungtertiäre Carnivoren Chinas. „Palaeontologia Sinica”. 2 (1), s. 1–149, 1924. (niem.). 
  51. ↑Q. Jiangzuo, C. Yu & J.J. Flynn. Indarctos and other Caniformia fossils of G.E. Lewis' YPM collection from the Siwaliks. „Historical Biology”. 33 (4), s. 554, 2021.DOI:10.1080/08912963.2019.1648449. (ang.). 
  52. ↑A.N. Pomel. Note sur une espèce fossile du genre Loutre, dont les ossements ont été recueillis dans les alluvions volcaniques de l’Auvergne. „Bulletin de la Société géologique de France”. 14, s. 168, 1843. (fr.). 
  53. ↑Bate 1935 ↓, s. 249.
  54. ↑D. Geraads. Carnivores du Pliocène terminalde Ahl al Oughlam (Casablanca, Maroc). „Geobios”. 30 (1), s. 154, 1997.DOI:10.1016/S0016-6995(97)80263-X. (fr.). 
  55. ↑D. Geraads, Z. Alemseged, R. Bobe & D. Reed. Pliocene Carnivora (Mammalia) from the Hadar Formation at Dikika, Lower Awash Valley, Ethiopia. „Journal of African Earth Sciences”. 107, s. 32, 2015.DOI:10.1016/j.jafrearsci.2015.03.020. (ang.). 
  56. ↑P. Raghavan, M. Pickford, R. Patnaik & P. Gayathri. First fossil small-clawed otter, Amblonyx, with a note on some specimens of Lutra, from the Upper Siwaliks, India. „Estudios Geológicos”. 63 (2), s. 137, 2007.DOI:10.3989/egeol.07632200. (ang.). 
  57. ↑E. Stromer. Mitteilungen über Wirbeltierreste aus dem Mittelpliocän des Natrontales (Ägypten). „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 65, s. 350–372, 1913. (niem.). 
  58. ↑H. Falconer: A description of the Plates in the ‘Fauna Antiqua Sivalensia’. W: H. Falconer & Ch. Murchison (red.): Palaeontological memoirs and notes of H. Falconer, with a biographical sketch of the author. Cz. 1: Fauna Antiqua Sivalensis. London: Robert Hardwicke, 1868, s. ryc.xxvii,552. (ang.).
  59. ↑E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. Tweede serie. 25, s. 1267, 1908. (niem.). 
  60. ↑G.R.H. von Koenigswald. Beitrage zur Kenntnis der Fossilen Wirbeltiere Javas. 1. Teil. „Wetenschappelijke Mededeelingen, Dienst van den Mijnbouw in Nederlandsch-Oost Indië”. 1, s. 25, 1933. (niem.). 
  61. ↑E. Thenius. Die Carnivoren-Reste aus dem Altpleistozän von Voigtstedt bei Sangerhausen in Thüringen. „Geologische und Palaeontologische Abhandlungen”. Abteilung A. 2 (2–3), s. 539–564, 1965. (niem.). 
  62. ↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wydra&oldid=74459413”
Kategoria:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp