Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2000 roku − pięćdziesiąte czwartewybory prezydenckie, w których głosowanie wyborców odbyło się 7 listopada 2000 roku. W wyniku wyborów wyłoniony został 43.prezydent oraz 46.wiceprezydent Stanów Zjednoczonych. W walce o najwyższy urząd w Stanach Zjednoczonych zmierzyli się m.in. 45. wiceprezydentAl Gore oraz ówczesny gubernator TeksasuGeorge W. Bush.
Wybory te były czwartymi wyborami w historii (1824,1876 i1888), gdzie kandydat który przegrał w głosowaniu powszechnym został prezydentem. Ostatecznie zwycięzcą ogłoszonorepublikańskiegogubernatoraTeksasuGeorge’a W. Busha, który pokonał urzędującego przez dwie kadencjedemokratycznegowiceprezydentaAla Gore’a zTennessee.
Wybory jednak pozostały wysoce dyskusyjne z co najmniej paru powodów:
- Obliczanie głosów wstanieFloryda, którego głosy elektorskie zadecydowały ostatecznie o wyniku, trwało dość długo po wyborach.
- Wiele osób wciąż kwestionuje rzetelność sposobu obliczania (rzekomowadliwe karty do głosowania, skreślenie na kilka dni przed wyborami z list ponad 50 000 wyborców bez podania przyczyn przez władze Florydy (oficjalnie tłumaczono to potem „technicznymi błędami”, dodając, iż „prawo nie działa wstecz”). Wedle krytyków nie bez znaczenia jest fakt, iż bratem republikańskiego kandydata był właśnie ówczesny gubernator Florydy,Jeb Bush. Większość wykreślonych była zarejestrowanymi demokratami
- Ostateczną decyzję o przyznaniu głosów elektorskich podjąłSąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych, co wywołało oskarżenia o polityczną stronniczość (przewaga konserwatystów).
- Po raz pierwszy od roku1888 prezydentem ogłoszono kandydata, który uzyskałmniej głosów powszechnych niż jego pokonany oponent (choć mogło to też mieć miejsce w roku1960 – z uwagi na niemożność ustalenia liczby głosów uzyskanych przez Kennedy’ego w Alabamie).
- Niektórzy eksperci twierdzą, iż większością zaledwie kilkudziesięciu głosów na Florydzie wygrał jednak Al Gore, choć brak na to zdaniem drugiej strony przekonujących dowodów.
- Ostatecznie różnica między Bushem a Gore’em na Florydzie wyniosła zaledwie 537 głosów.
Ze swej strony zwolennicy republikanów argumentują:
- Prawo amerykańskie stanowi, iż o wyniku decydują właśnie głosy elektorskie, więc wszystko odbyło się zgodnie z prawem i nie ma znaczenia fakt, iż Bush przegrał z Gore’em o ponad pół miliona głosów. Nie można twierdzić, że „nie ma mandatu”, mimo że większość wyborców poparła jego przeciwnika, gdyż udało mu się zdobyć wystarczająca liczbę elektorów. Zdarzały się już podobne przypadki (w latach1876,1888 i, być może, w1960)
(Oponenci Busha mówią, iż skoro przegrał w głosowaniu powszechnym, to nie ma legitymacji społecznej, a system jest wadliwy, skoro pozwala na takie sytuacje w demokracji). - Nie ma formalnych dowodów na to, iż Gore rzeczywiście wygrał o owe kilkadziesiąt głosów w tym stanie.
W sprawieBush v. Gore Sąd Najwyższy zdecydował o zakończeniu ponownego przeliczania głosów, jako sprzecznego z XIV poprawką do Konstytucji. W konsekwencji władze Florydy zatwierdziły elektorów Partii Republikańskiej.
Za decyzją głosowali:
Przeciw:
Należy nadmienić, iż sędziowie Souter i Breyer zgodzili się z tezą większości, iż ponowne przeliczanie głosów na Florydzie naruszało Konstytucję, jednakże byli zdania, iż należało mimo to umożliwić je po wprowadzeniu odpowiednich procedur.
Faworytem do uzyskania nominacji od samego początku był wiceprezydent Al Gore (prezydentBill Clinton nie mógł kandydować na trzecią kadencję). Pokonał z łatwością byłegosenatoraBilla Bradleya zNew Jersey. Swoim kandydatem na wiceprezydenta uczynił senatoraJoe Liebermana zConnecticut (pierwszegoŻyda nominowanego na to stanowisko przez jedną z głównych partii).
Po porażceBoba Dole’a w roku1996 w kierownictwie partii zapanowałobezkrólewie, co spowodowało, iż duża liczba kandydatów zgłosiła się do udziału w prawyborach:
Prawybory wygrał gubernator Bush, który wszelako musiał się zmierzyć z bardzo silną konkurencją ze strony McCaina, który wygrał głosowanie w znacznej liczbie stanów. Kandydatem na wiceprezydenta republikanie mianowali byłego sekretarza obronyDicka Cheneya. W kampanii McCain, uchodzący za umiarkowanego polityka, przedstawiał Busha (wedle wielu zgodnie z prawdą) jako „skrajnego konserwatystę”.
Partia Zielonych mianowała swoim kandydatemRalpha Nadera, znanego działacza społecznego. Nader zdobył ponad dwa miliony głosów, co uznano potem jako jedną z przyczyn ostatecznej porażki Gore’a
- George W. Bush –50 456 002 głosy powszechne (47,87%) i271 elektorskich
- Al Gore –50 999 897 głosów powszechnych (48,38%) i266 elektorskich
- Nieoddany jeden głos elektorski (zDystryktu Kolumbia, w którym wygrał Gore)
- Ralph Nader – 2 882 807 głosów powszechnych (2,73%) i 0 elektorskich
- Patrick J. Buchanan (Reform Party) – 448 868 głosów powszechnych (0,43%) i 0 elektorskich
- Harry Browne (Libertarian Party) – 386 035 głosów powszechnych (0,37%) i 0 elektorskich
- Howard Phillips (Constitution Party) – 98 004 głosów powszechnych (0,09%) i 0 elektorskich
- John S. Hagelin (Natural Law Party) – 83 524 głosów powszechnych (0,08%) i 0 elektorskich
- Dziewięciu pozostałych kandydatów łącznie (każdy z nich poniżej 10 tys. głosów i poniżej 0,01% głosów) – 29 248 głosów powszechnych (0,03%) i 0 elektorskich
- Kandydaci dopisani przez wyborców łącznie – 20 565 głosów powszechnych (0,02%) i 0 elektorskich
- Głosy skreślające wszystkich kandydatów – 3315 głosów powszechnych (0,00%)
- Wszystkie głosy ważne łącznie – 105 404 546