Wybieg (ang.runway) – wbranży modowej, podwyższona platforma, po której poruszają sięmodele i modelki podczaspokazów mody[1];scena dla prezentacji kolekcji ubrań i akcesoriów; kluczowy element pokazów, umożliwiający prezentację pracprojektantów przed publicznością i mediami[2]. Jest to zwykle wąski i płaski podest zainstalowany w taki sposób, że wchodzi w głąbwidowni lub dzieli jej obszar, jeśli znajduje się na zewnątrz. Jest to także przestrzenią, w której projektanci mogą wyrazić swoją kreatywność i wizję artystyczną tworząc dodatkowe scenografię i aranżacje. Poprzez aranżację przestrzeni prezentacyjnej projektanci budują atmosferę pokazu mody i starają się wpłynąć na odbiór kolekcji przez publiczność[3][4].
Najczęstsze konstrukcje wybiegów[5]:
Charles Frederick Worth, uznawany za ojcahaute couture, był jednym z pierwszych projektantów, który zamiastmanekinów zaczął używać modelek do prezentacji swoich kreacji[6]. W 1901 roku projektantka Lucile zorganizowała wLondynie pierwszy publiczny pokaz mody ze sceną i muzycznym akompaniamentem[7]. Scena u Lucile, zgodnie z paryską tradycją tamtych czasów, była mała i niska (dwie-trzy stopnie). We wczesnym XX w. w USA powstały długie i wysokie podesty, rozciągające się w stronę publiczności (ang. catwalk)[7][8]. Proporcje tych konstrukcji były bliższe późniejszym wybiegom niż scenie Lucile[9]. W latach 1910-1920,Paul Poiret(inne języki) zorganizował pierwsze spektakularne pokazy mody, które przypominały bardziej teatralne przedstawienia niż tradycyjne prezentacje[10]. Użycie podwyższonych platform do pokazów mody było zalecane w literaturze specjalistycznej już w 1911 roku[11]. Prekursor współczesnych wąskich podestów pojawił się podczas spektakli w teatrze Winter Garden w Nowym Jorku. Właściciele teatru, Shubertowie, włączyli do swojego rewiiThe Passing Show(inne języki) of 1914 imitację pokazu mody, w której aktorki — najpierw w sukniach wieczorowych, a potem bez nich — wychodziły na mostki prowadzące od centrum sceny do widowni. Historyk teatruRonald Harold Wainscott uważa, że to rozwiązanie pochodzi z japońskiego teatrukabuki, gdzie podesthanamichi(inne języki) był używany od XVII wieku. Do zachodniej tradycji teatralnej wprowadził goMax Reinhardt na początku lat 1910., aby przełamać czwartą ścianę[a][12]. Już rok późniejFlorenz Ziegfeld zachwycił publiczność podestem umieszczonym nad głowami pierwszych dwóch rzędów stolików kabaretowych, strategicznie wykonane otwory wentylacyjne odsłaniały nogi przechodzących artystek, a strumienie powietrza przez otwory pdnosiły spódnice na „niebezpieczną wysokość”[13][14]. Podest został zaprojektowany przezIwana Urbana, projektanta pochodzącego z Austrii, który zasłynął również przebudową sceny do pokazów mody w sklepieGimbel's(inne języki), więc możliwe, że scena dla Ziegfeld Midnight Frolic była bardziej zmysłową wersją podestu ze sklepu[13]. Europejscy projektanci, zachwyceni skalą amerykańskich pokazów mody, kontynuowali tradycję salonów z bardzo małą liczbą (około 50) widzów-klientek, bez użycia podestu (modelki przechodziły przez szereg pokoi)[15]. Jednym z nielicznych wyjątków byłRedfern(inne języki), który wyposażył swój salon w centrum Paryża w długą platformę, po której modelki przechodziły, zanim zeszły do sali[16]. Otwarte pokazy dla dużych publiczności pojawiły się we Francji w latach 20. XX wieku; w 1929 roku pokaz odbył się wOperze Paryskiej, gdzie podest został zbudowany w centralnym przejściu[17].
Konstrukcja podestu jest kluczowym elementem projektowania wnętrz dla pokazów mody[18]. Typowa długość podestu wynosi od 10 do 50 metrów. Specyfika pokazów mody sprawia, że pierwsze rzędy są szczególnie atrakcyjne dla widzów. Wydłużenie podestu pozwala umieścić więcej widzów w najbardziej prestiżowych pierwszych dwóch rzędach[18]; już w 1917 roku pojawił się pierwszy 200-metrowy podest (w tym samym Gimbel's)[19].
Jeśli dać projektantowi wolną rękę, długość podestu wyniesie 300 metrów i wszyscy będą siedzieć w pierwszym rzędzie
W latach 60. i 70. XX wieku wybiegi stały się bardziej złożone i kreatywne, a projektanci zaczęli eksperymentować z różnymi formami i aranżacjami przestrzeni[21][22].
Po roku 2000 technologia znacząco wpłynęła na wygląd i funkcjonalność wybiegów. Wykorzystanie technologii pozwala na tworzenie bardziej immersyjnych i interaktywnych doświadczeń dla widzów[23]. Współczesne wybiegi często odzwierciedlają najnowsze trendy w architekturze i technologii. Projektanci coraz częściej korzystają z zaawansowanych technologii, takich jak projekcje 3D, interaktywne ekrany LED,rzeczywistości wirtualnej (VR) oraz elementyrzeczywistości rozszerzonej (AR), aby stworzyć bardziejimmersyjne doświadczenia dla widzów[24]. Wybieg staje się nie tylko miejscem prezentacji mody, ale także przestrzenią artystyczną, która angażuje wszystkie zmysły.
W erzemediów społecznościowych icyfrowej fotografii sukces pokazu zależy również od możliwości wykonania przez widzów wysokiej jakościzdjęć. Pokaz męskiej odzieżyLouis Vuitton dlatego użył podestu o długości 200 metrów; po obu stronach podestu umieszczono po dwa rzędy krzeseł i jeszcze jeden rząd dla stojących widzów — wszystkie zdjęcia widzów automatycznie pokazywały prestiżowy status „pierwszych rzędów”[25]. Najdłuższy podest, o długości ponad 2 kilometrów, został zbudowany 8 października 2011 roku w centrum handlowym belgijskiego miastaWijnegem. Przejście modelki po wybiegu zajmowało 35 minut[26]. Zazwyczaj strefa podestu jest otoczona nieco przyciemnioną strefą widowni po obu stronach, w pierwszych rzędach której zasiadają miłośnicy mody, przedstawicieleprasy i zaproszonegwiazdy. Na scenie na końcu podestu umieszczane są dekoracje, które stanowią tło dla pokazu. Za kulisami znajdują się stojaki z ubraniami, butami i akcesoriami do pokazu. Tutaj specjaliści pomagają modelkom przebrać się, nałożyć makijaż i uczesać się przed wyjściem[27].